Personeelstekort kinderopvang bereikt recordhoogte: ‘Het is problematischer dan ooit’

Het personeelstekort in de kinderopvang is zo groot, dat ouders aankondigingen ontvangen van opvangorganisaties dat hun kinderen straks op sommige dagen misschien niet meer terecht kunnen. Bij sommige organisaties zijn kinderen al daadwerkelijk afgebeld, zegt bestuurder Debbie van Leiden van vakbond FNV Zorg & Welzijn. 

Uit nieuwe cijfers van ‘Kinderopvang werkt!’, de samenwerking van werkgevers en werknemers in de sector, bleek deze week dat 71 procent van de kinderopvangorganisaties te weinig personeel heeft. In de naschoolse opvang is het tekort met 79 procent zelfs nog groter. “Het tekort is van alle tijden”, zegt Gjalt Jellesma, voorzitter van ouderorganisatie Boink, “maar nu, met ook zoveel vraag naar mbo-personeel vanuit andere sectoren, is het gebrek aan mensen in de kinderopvang problematischer dan ooit.”

Te weinig kandidaten

De belangrijkste oorzaak van de krapte in is een tekort aan beschikbare kandidaten, vindt 81 procent van de ondervraagde organisaties. Daarnaast worden ziekteverzuim en uitstroom genoemd, en personeelstekort doordat opvangorganisaties willen groeien. Overal in Nederland wordt het probleem gevoeld, al zijn er uitschieters in de grote steden. Dinsdag en donderdag zijn de moeilijkste dagen om de bezetting rond te krijgen.

Ouders maken zich zorgen: hoe houd je met zo weinig personeel de kwaliteit van de opvang nog op orde? Er is de afgelopen jaren veel verbeterd op de crèche, babyopvang of peuterspeelzaal. Zo moeten er altijd ‘vier ogen’ op de groep zijn, en moeten kinderen vaste gezichten aantreffen. “Er zijn organisaties die uit nood nu vragen of ze hier soepeler mee om mogen gaan”, zegt Loes Ypma van de brancheorganisatie maatschappelijke kinderopvang (BMK). “Maar brandjes blussen kan niet de oplossing zijn.”

Liever spreek je met je ouders af dat de opvang elke week een vaste dag gesloten is, dan dat je gaat beknibbelen op de algehele kwaliteit, vindt Jellesma. “Sluit bijvoorbeeld op vrijdag, en rooster het personeel op andere dagen goed in. Wij hebben een van de beste kinderopvangsystemen van Europa, dat geven we niet zomaar op. Als je nu gaat inboeten aan kwaliteit, worden de problemen uiteindelijk alleen maar groter.”

Flexibeler werken

Als we de bezetting in de kinderopvang op orde hebben, zegt Ypma, levert dat ook weer werknemers op voor andere sectoren die het nu krap hebben. Van werkgevers van jonge ouders mag ondertussen ook wat meer verwacht worden, vindt Jellesma. “Geef ouders van kinderen tot 12 jaar de ruimte wat flexibeler te werken, dan hoeven kinderen niet langer dan acht uur op de opvang door te brengen. Je kunt dan af van die onmogelijke roosters waarbij je elf uur personeel op de groep hebt staan. Zoveel uur willen de meeste ouders helemaal geen opvang.”

Het vergoeden van parkeerkosten, of het met goede arbeidsvoorwaarden verleiden van het kinderopvangpersoneel om een dag meer te werken, zouden ook goede oplossingen kunnen zijn, denkt Jellesma. Op dit moment werken er 111.000 mensen in de kinderopvang. Met een paar uur extra per persoon zouden veel problemen opgelost zijn. 

Werkdruk omlaag

Maar dat zal alleen lukken als de werkdruk omlaag gaat, daar zijn werkgevers, werknemers en de ouderorganisatie unaniem in. Van Leiden van de FNV vindt het bijvoorbeeld te zwaar voor medewerkers dat zij drie uur alleen op een groep mogen staan. “Dat kan als kinderen tussen de middag drie uur slapen. Maar nu wordt de drie-uursregeling in de roosters de hele dag door gebruikt.”

Gratis kinderopvang, een wens van D66 die in de formatie op tafel ligt, zou ervoor kunnen zorgen dat de opvang minder conjuctuurgevoelig wordt. Dat vindt Ypma van BMK een pluspunt. Jellesma van Boink is echter kritisch: “Dan kunnen we ouders gaan vertellen dat er een wachtlijst is van vier jaar, in plaats van twee.” 

Lees ook:

School en opvang ineen: het speelleercentrum in Uden lijkt een succes. Maakt het landelijk kans?

‘Speelleercentrum’ De Wijde Wereld in Uden is volgens velen een prachtig onderwijsconcept, met kinderopvang en school ineen. Van werkdruk heeft het personeel er weinig last. Waarom heeft de school toch al niet wat meer navolging gekregen?

Gratis kinderopvang: het klinkt goed, maar het is een duivels dilemma

Het politieke draagvlak voor gratis kinderopvang groeit. Het idee lijkt eerlijk en eenvoudig, maar wat betekent het voor de kwaliteit van de opvang die in Nederland juist net zo tot bloei is gekomen? Een belangenafweging.