Remkes doet nog één poging voor een minderheidskabinet

Na twee dagen debatteren over de rijksbegroting voor volgend jaar die het kabinet op Prinsjesdag presenteerde, was VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans ‘trots’. Want hoewel de Haagse politiek hopeloos verdeeld is, was het partijen in de Tweede Kamer toch maar mooi gelukt om het eens te worden over een aanpassing van 2 miljard euro in de Miljoenennota.

Tussen de regels door viel te beluisteren: dit gaf ook hoop dat partijen eruit moeten kunnen komen in de formatie. Al ruim een half jaar zit die muurvast, omdat partijen het niet eens kunnen worden over wie met wie in een nieuw kabinet moet gaan zitten.

Schijn bedriegt. Over extra geld voor bijvoorbeeld een lagere energierekening voor burgers, zoals de Kamer afsprak, is het niet moeilijk om het eens te worden. Maar, zo constateerde oppositieleider Geert Wilders (PVV), dat zegt nog niets over de bereidheid om het ook eens te worden in de formatie.

Mes op de keel

Een dag na de Algemene Politieke Beschouwingen blijken Wilders’ woorden waar. Een rondgang langs de formerende partijen leert dat ze elkaar allesbehalve genaderd zijn. Informateur Johan Remkes onderzoekt de mogelijkheid van een minderheidskabinet. Daarvoor voelen VVD en CDA wel, maar D66 niet.

Daarom zet Remkes de onderhandelaars van VVD, D66 en CDA het mes min of meer op de keel. Hij nodigt ze maandag nog één keer uit voor een gesprek en wil dan ‘in de loop van volgende week’ zijn conclusie trekken. Remkes wil niet maandenlang in hetzelfde kringetje ronddraaien. Vorige week zei hij na een bijeenkomst op landgoed De Zwaluwenberg met de drie partijen dat hij zich ‘grote zorgen maakt’ of het wel gaat lukken.

Op basis van de afgelopen week kun je niet zeggen: het komt wel goed met zo’n minderheidskabinet, vertellen bronnen bij alle drie de partijen. Weliswaar konden de coalitiefracties het in de Tweede Kamer eens worden over aanpassing van de kabinetsplannen, maar er is nog geen zicht op dat daarmee de begroting de komende maanden ook een meerderheid in de Eerste Kamer haalt. VVD, CDA, D66 en Christen­Unie hebben daar in ieder geval geen meerderheid en de oppositiepartijen hebben al aangegeven niet tevreden te zijn met wat er nu voorligt. Keiharde oppositie, beloofde onder andere GroenLinks-leider Jesse Klaver.

VVD-leider Mark Rutte zei op Prinsjesdag te ‘voelen’ dat er een doorbraak aankomt in de formatie. En ook CDA-leider Wopke Hoekstra houdt de moed er nog in. “We hebben laten zien dat het mogelijk is om afspraken te maken,” zegt hij. “Ik wil constructief kijken naar een variant met zijn drieën.”

Maar D66 is deze week gesterkt in haar opvatting dat een minderheidskabinet niet gaat werken. “We hebben nu een heel duur akkoord gesloten zonder dat we zeker zijn of de begroting straks wel door het parlement wordt goedgekeurd,” zegt een D66-bron.

Niet gelukkig

Deze week werd een akkoord gesloten met de ChristenUnie, dat naar eigen zeggen ‘nog wel in het kabinet maar niet meer in de coalitie’ zit. En ondanks de woorden van Hermans is ook de VVD niet heel gelukkig geworden van het resultaat. De partij heeft onder druk van de ChristenUnie en de rest van de oppositie moeten toestaan dat de lasten voor bedrijven omhoog gaan, iets wat een deel van de achterban niet leuk vindt.

“Het is goed dat er in deze lastige tijd overeenstemming is bereikt in de Tweede Kamer,” zegt VVD-minister Stef Blok (Economische Zaken). “Maar ik krijg al signalen van internationale bedrijven die zich zorgen maken over het vestigingsklimaat in Nederland. En dan helpt dit niet. Voor bedrijven die hier willen investeren, worden we een stukje minder aantrekkelijk.”

Het is nog onduidelijk wat Remkes gaat doen als partijen het maandag niet eens worden over het starten van onderhandelingen over een minderheidskabinet. Mogelijk zal hij alsnog proberen of er andere partijen te vinden zijn die een nieuw kabinet willen steunen in welke vorm dan ook. Al is ook niet uitgesloten dat hij zijn opdracht weer inlevert, stelt een ingewijde.