Teruglezen: De Kamer vindt de eendracht terug, maar voor hoe lang?
VVD, D66, CDA en ChristenUnie komen met een motie waarin meer dan 2 miljard euro wordt uitgetrokken voor onder meer zorg en de woningmarkt. Lees hier terug wat daar aan vooraf ging op dag twee van de Algemene Politieke Beschouwingen.
Live
De Kamer vindt de eendracht terug, maar voor hoe lang?
En zo naderen de Algemene Politieke Beschouwingen 2021 het einde. Ze begonnen met het verzoek van premier Rutte aan zijn partijgenoot Sophie Hermans om deze week te inventariseren of er meerderheden te vinden zouden zijn om de rijksbegroting alsnog ‘beleidsrijk’ te maken.
Dat proces kwam moeizaam op gang. De oppositie was uiterst terughoudend. Maar in de loop van vandaag ging de portemonnee van de coalitie zo ver open dat een groot deel van de oppositie geen nee meer gaat zeggen.
De voorstellen om de verhuurdersheffing af te schaffen, de zorg- en de onderwijssalarissen te verhogen, de energiekosten van huishoudens te compenseren en meer te investeren in veiligheid en defensie, worden donderdagavond met een ruime meerderheid aangenomen. De meeste fractieleiders zijn daar zeer tevreden over en prijzen elkaars bereidheid tot samenwerking in deze tijd van politieke polarisatie.
Daar hangt één vraag levensgroot boven: wat betekent die plotselinge eendracht voor de vastgelopen kabinetsformatie? Opnieuw waren het deze week vooral VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie die zich tussen alle prioriteiten door bereid toonden te zoeken naar de overeenkomsten in plaats van de verschillen. Dat zijn niet toevallig de partijen die nu al zes maanden lang vergeefs om elkaar heen draaien.
Drie van hen (VVD, CDA en D66) hebben komende maandag weer een afspraak bij informateur Remkes. Maar net toen die donderdagavond misschien kon gaan denken dat er dan toch een doorbraak op komst is, temperde waarnemend D66-fractieleider Rob Jetten de verwachtingen alweer: ‘De impasse is nog niet doorbroken.’
Raoul du Pré
PvdA en GroenLinks steunen plan coalitie voor 2 miljard extra uitgaven
PvdA en GroenLinks steunen het plan van de coalitie om 2 miljard euro extra uit te trekken voor huisvesting, lerarensalararissen, veiligheid en een verlaging van de energierekening. PvdA-leider Lilianne Ploumen en GroenLinks-leider Jesse Klaver zijn blij met het extra geld, maar maken een voorbehoud.
De PvdA beoordeelt pas later bij de behandeling van de afzonderlijke begrotingen definitief of ze vindt dat problemen echt goed aangepakt worden, aldus Ploumen. Klaver vindt de alomvattende motie van de VVD een ‘eerste stap, maar we zijn er nog niet’.
De twee linkse partijen waren gisteren nog afhoudend over een plan van vervangend VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans om 1 miljard te besteden aan zaken die de Kamer belangrijk vindt. Ze vinden dat te weinig om de grote vraagstukken aan te pakken. Vanavond besloten de 'oude' coalitiepartijen D66, CDA en CU samen met de VVD dat bedrag te verdubbelen. Daarvoor is ook een dekking gevonden op de begroting voor volgend jaar. (ANP)
Jetten: ‘Er moet de komende tijd nog veel meer gebeuren’
Rob Jetten is blij dat het ‘driedubbel demissionaire’ kabinet erin geslaagd is ‘stappen te zetten’ tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Maar er moet de komende tijd nog veel meer gebeuren, erkent de D66-fractievoorzitter. Niet alle politieke meningsverschillen zijn vandaag al overbrugd.
Hij dient een motie in waarin hij de Nederlandse regering vraagt in het jaar 2023 officieel excuses aan te bieden voor de Nederlandse slavernijgeschiedenis. Dan is het 150 jaar geleden dat Nederland stopte met de slavenhandel. Een aantal andere partijen heeft de motie ook ondertekend, waaronder Volt en Bij1.
Yvonne Hofs
Hermans (VVD) over motie: ‘We hebben goed geluisterd naar alle bijdragen’
Sophie Hermans dient de motie in waarvan de inhoud vlak voor de hervatting van het debat al is uitgelekt: 2 miljard euro extra uitgaven. De verhuurderheffing gaat met 500 miljoen euro omlaag. Er gaat 500 miljoen euro naar salarisverhoging voor basisschoolleraren en hetzelfde bedrag naar het verlagen van de energierekening. Defensie krijgt 300 miljoen om het achterstallig onderhoud van het materieel weg te werken en er gaat 200 miljoen euro naar ‘veiligheid in de wijken’ en groene boa’s.
Pieter Omtzigt en Denk-Kamerlid Farid Azarkan vragen met welke partijen Hermans dit pakket maatregelen eigenlijk heeft afgestemd. ‘In elk geval niet met mij’, deelt Omtzigt mee. Hermans bekent dat ze zich alleen heeft verzekerd van de steun van de vier demissionaire coalitiepartners: VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Die zijn samen goed voor 77 zetels. ‘Maar we hebben goed geluisterd naar alle bijdragen in dit debat’, zegt ze er haastig achteraan.
Geert Wilders sneert dat het demissionaire kabinet op deze manier geen vrienden maakt met de linkse oppositiepartijen PvdA en GroenLinks, terwijl die straks wel het minderheidskabinet moeten gedogen.
Yvonne Hofs
Sophie Hermans (VVD) en Rob Jetten (D66) eerder vandaag in de wandelgangen tijdens een schorsing. Tweede termijn begonnen met bekende PVV-motie die vraagt om nieuwe verkiezingen
Na een schorsing van twintig minuten begint de Tweede Kamer aan de tweede termijn: het indienen van moties. Geert Wilders mag als eerste en dient zijn gebruikelijke motie in waarin hij het kabinet vraagt nieuwe verkiezingen uit te schrijven. ‘De meeste Nederlanders willen dat.’ Hij vraagt ook een investering van 1 miljard euro extra in de gezondheidszorg en ook een miljard voor de politie. Het eigen risico in de zorg moet ook afgeschaft en de rekenrente van de pensioenfondsen moet omhoog. En niet te vergeten: de grenzen moeten dicht voor asielzoekers.
‘Hiermee wordt Nederland een stukje beter voor de gewone man en vrouw’. De kosten van al dit moois heeft Wilders becijferd op 10 miljard euro, niet eens heel veel meer dan de 7 miljard euro voor klimaatbeleid die het kabinet in de Miljoenennota heeft opgenomen. ‘Op die uitgave besparen wij natuurlijk, want dat gaan wij niet doen.’
Yvonne Hofs
Coalitie trekt de portemonnee: ruim 2 miljard voor onderwijs, zorg, defensie en huizen
Dat de demissionaire regeringscoalitie veel over heeft voor breed politiek draagvlak onder de rijksbegroting, wordt zo langzamerhand duidelijk. VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben een motie in de maak waarin voor meer dan 2 miljard euro aan de begroting wordt vertimmerd. De verhuurdersheffing gaat met 500 miljoen euro omlaag in de hoop dat de woningcorporaties meer huizen gaan bouwen. Ook 500 miljoen gaat naar het verlagen van de energierekening van huishoudens. Nog eens 500 miljoen gaat naar veiligheid en defensie.
Ook is er 500 miljoen om de salarissen van de leraren in het basisonderwijs op te krikken, zodat die wat meer in evenwicht komen met die van de collega’s in het middelbaar onderwijs.
En zelfs voor de zorgsalarissen is een compromis gevonden. Iedereen wil die salarissen met 1,5 procent omhoog, maar de oppositie wilde dat betalen uit een verhoging van de vennootschapsbelasting voor bedrijven. Het kabinet dacht eerder aan verhoging van de zorgpremie voor alle Nederlanders. Het wordt een technisch compromis: het deel van de verhoging dat niet door de zorgverzekeraars moet worden betaald, komt inderdaad uit een verhoging van de vennootschapsbelasting.
Daarmee is het kabinet aan vele wensen uit vele hoeken van de Kamer min of meer tegemoet gekomen. In elk geval bij GroenLinks-leider Klaver lijkt dat charme-offensief goed te landen: ‘Het duurt even maar dan heb je ook wat’, reageert hij lachend.
Raoul du Pré
Rutte en Wilders op vertrouwd terrein: botsend over het asielbeleid
Nu heeft Rutte het aan de stok met de electorale concurrenten aan de rechterzijde. Joost Eerdmans en Geert Wilders willen weten waarom het asielbeleid niet strenger wordt. ‘Het land raakt vol, het wordt alleen maar voller en we hebben een premier nodig die urgentie uitstraalt’, zegt Geert Wilders. ‘Waarom doet u niets?’
Dit debat met Wilders heeft Rutte al honderd keer gevoerd. Routinematig herinnert hij aan de Turkijedeal ‘die tot op de dag van vandaag stand houdt’. Ook hij wil bewaking van de buitengrenzen, en ‘opvang in de regio’, zegt hij. Dan somt Geert Wilders, ook volgens de vertrouwde routine, een reeks incidenten op rond asielzoekers. ‘U heeft het niet onder de controle, u laat de grenzen open en dat is onverantwoord en de reden dat u zo snel mogelijk moet wegwezen.’
Rutte toont zich niet onder de indruk en herhaalt nog een keer dat hij er in de afgelopen jaren vanalles aan heeft gedaan, ‘op het internationale podium’, om de immigratie te beperken.
Raoul du Pré
Rutte en Wilders in debat.Beeld ANP Rutte stopt Van der Staaij extra geld voor Defensie toe
Het debat is hervat met demissionair premier Rutte die nog wat openstaande vragen uit de Kamer moet beantwoorden. De hele dag wordt in de wandelgangen al gewerkt aan voorstellen die ervoor moeten zorgen dat de Miljoenennota zo breed mogelijke steun krijgt in het parlement. Over de verhuurdersheffing en de verhoging van de zorgsalarissen is al veel gezegd.
Maar ook de immer constructieve SGP gaat straks niet met lege handen naar huis, maakt Rutte duidelijk op een vraag van Kees van der Staaij. Die wil weten of Rutte ook niet vindt dat Defensie er wat bekaaid vanaf komt in de rijksbegroting, gezien al het achterstallig onderhoud bij alle krijgsmachtonderdelen.
‘Zeker’, zegt Rutte.
En kan Rutte zich dan voorstellen dat daar nog wat aan gedaan wordt in deze begroting? ‘Zeker’, weet Rutte weer. ‘Dat is heel belangrijk.’
Hoeveel extra euro’s Defensie tegemoet kan zien, horen we later op deze avond.
Raoul du Pré
Debat geschorst voor dinerpauze
De vergadering wordt tot 20.45 uur geschorst voor de dinerpauze. Daarna komen de laatste onderwerpen aan de orde: defensie en onderwijs. Als Rutte klaar is met de beantwoording, kunnen fracties moties indienen met beleidsvoorstellen. Daar zal in elk geval het afschaffen van de verhuurdersheffing bij zitten. Over de moties wordt helemaal aan het eind van het debat ook nog gestemd.
Yvonne Hofs
Jetten en Simons geven Rutte ‘stof tot nadenken’ als het gaat om excuses voor het slavernijverleden
Rob Jetten (D66) vraagt waarom Rutte namens het kabinet nog steeds geen excuses heeft gemaakt voor het slavernijverleden van Nederland. De VVD-leider zegt dat hij worstelt met het idee zijn excuses aan te bieden voor iets dat ‘zover terug in de geschiedenis’ ligt. ‘Dat zeg ik ook als historicus’. Jetten: ‘Maar u bent als premier de rechtsopvolger van al uw voorgangers’. Rutte sluit niet uit dat hij zich in de toekomst bedenkt.
Sylvana Simons (Bij1) haakt in op Ruttes argument dat het allemaal zo lang geleden is. ‘Lang geleden? De oma van mijn moeder heeft het nog meegemaakt. Deze geschiedenis wordt in mijn familie nog steeds van generatie op generatie doorgegeven. Wij dragen nog steeds met ons mee hoe onze voorouders verkracht en verhandeld zijn. Voor ons zal het nooit lang genoeg geleden zijn.’ Dat maakt indruk op de premier. ‘U geeft mij stof tot nadenken.’
Yvonne Hofs
Demissionair premier Rutte.Beeld ANP ‘Het is typerend dat de heer Rutte mijnheer Klaver nodig heeft om de juiste woorden te vinden’
Jesse Klaver (GroenLinks): ‘Ik ga niet vragen om een toezegging, maar ik wil wel iets extra’s van de premier. Als je als ouder een kind hebt dat in de problemen zit, dan gaat dit gewoon niet snel genoeg. Wij vragen niet om een ijkdatum waarop het geld is overgemaakt. Ik wil van de premier horen dat het inderdaad niet genoeg is. Dat wij vastzitten in een systeemwereld die niet aansluit op wat mensen die in de knel zitten nodig hebben.’
Rutte: ‘Ik ben het daar 100 procent mee eens. Wellicht ben ik iets te lang blijven hangen in de techniek.’
Sylvana Simons (Bij1): ‘Het is typerend dat de heer Rutte mijnheer Klaver nodig heeft om de juiste woorden te vinden. Om te erkennen dat je als premier - hoe je het ook wendt of keert - verantwoordelijk bent. We moeten in deze kwestie de gedachte whatever it takes als leidraad nemen. Ik wil u de gelegenheid geven aan de ouders thuis te laten zien wat hun leed voor u betekent.'
Rutte: ‘Ik ben het met mevrouw Simons eens dat het om meer gaat dan om geld overmaken. Voor veel ouders is er meer nodig. Dat heeft te maken met verdriet, woede en onbegrip over wat hen is aangedaan. We willen ook naar dit aspect kijken en proberen of we dat gevoel kunnen wegnemen. Ook dat is onderdeel van de aanpak.’
Yvonne Hofs
Rutte wil gedupeerde ouders toeslagenaffaire ‘geen valse hoop bieden’
Marijnissen wil van Rutte de toezegging dat alle gedupeerde ouders voor het eind van het jaar een schadevergoeding uitgekeerd krijgen. ‘Ik vind het niet uit te leggen dat ons verzoek om dat snel te regelen steeds maar wordt afgewezen. Het kabinet geeft achterlijk veel geld uit aan consultants en allerlei andere professionals die hier een slaatje uit willen slaan, maar die ouders wachten nu al acht maanden.’
Rutte wil dat niet beloven. ‘Dat kan echt niet. De zaak is uiterst complex. Je hebt te maken met schuldenproblematiek en ongelooflijk ingewikkelde situaties. Ik ga geen dingen beloven die ik niet kan waarmaken, want dan belazer ik mensen.’ Volgens hem werken staatssecretaris Alexandra van Huffelen en haar ‘uitstekende’ team dag en nacht om de ouders zo snel mogelijk te helpen.
Denk-woordvoerder Farid Azarkan: ‘Heel veel gedupeerden kijken nu naar dit debat. Wat u nou zegt is gewoon niet genoeg! Het kabinet is niet demissionair op het toeslagendossier. Wat is nou de boodschap van deze minister-president aan de ouders die zitten te kijken?’ Rutte herhaalt wat hij al tegen Marijnissen heeft gezegd: dat hij geen valse hoop wil bieden.
Yvonne Hofs
Segers: vraag Ombudsman om advies bij het menselijker maken van de Belastingdienst
CU-leider Segers vraagt zich af hoe de Belastingdienst de menselijke maat kan terugvinden na het toeslagendrama. Hij snapt dat er veel belastingambtenaren zijn die hun best doen om iedereen fair te behandelen. Anderzijds is hij onder de indruk van de ervaringsverhalen van de vrouwen uit de documentaire ‘Alleen tegen de staat’. Vijf slachtoffers van de Belastingdienst vertellen daarin hoe ze hebben geleden onder het handelen van de Belastingdienst. De documentaire werd maandag uitgezonden.
Rutte zegt dat hij de documentaire nog niet heeft gezien, maar hem ‘zeker’ gaat bekijken. Segers stelt voor de Nationale Ombudsman om advies te vragen. Hopelijk kan hij handreikingen doen om de Belastingdienst menselijker te maken. Rutte vindt dat een goede suggestie.
Een van de grote fouten die het kabinet heeft gemaakt in het toeslagenschandaal is dat het niet genoeg acht sloeg op een rapport van de Ombudsman uit 2017. Daarin sloeg Ombudsman Reinier van Zutphen al alarm over de behandeling van sommige ouders door de Belastingdienst. Rutte: ‘Mijn grote angst is dat er ergens nog zo’n rapport in een la ligt dat we over het hoofd hebben gezien’.
Yvonne Hofs
Demissionair premier Mark Rutte en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) in debat.Beeld ANP Lees ook de tv-recensie: Zo indringend als in ‘Alleen tegen de staat’ waren de verhalen van slachtoffers van de toeslagenaffaire niet eerder te horen
Rutte: 56.000 ouders maken aanspraak op schadevergoeding in toeslagenaffaire
Premier Rutte beantwoordt nu een heleboel vragen van onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt over bestuurlijke vernieuwing. De discussie is heel technisch en gaat onder andere over het organiseren van extern toezicht op ministeries. ‘Sommige ministeries kunnen wel een paar extra ogen gebruiken’, merkt Omtzigt droogjes op, waarschijnlijk denkend aan onder andere de toeslagenaffaire. De premier meldt terloops dat zich inmiddels 56.000 ouders als gedupeerde hebben aangemeld en aanspraak maken op schadevergoeding.
Rutte wilde Omtzigts vragen eigenlijk al eerder beantwoorden, maar BBB-voorvrouw Caroline van der Plas was zo vriendelijk de premier erop te wijzen dat Omtzigt net even de zaal had verlaten. Rutte stelde de beantwoording daarom uit tot na het blokje ‘Internationaal’.
Yvonne Hofs
Jesse Klaver (GroenLinks) winnaar Debatprijs 2021
Jesse Klaver is door het Nederlands Debat Instituut uitgeroepen tot de beste debater van de Algemene Politieke Beschouwingen 2021. De GroenLinks-voorman is daarmee ook de winnaar van de Debatprijs 2021. ‘Klaver combineerde een bevlogen en goed uitgewerkte eerste termijn met effectieve en op resultaat gerichte interrupties’, aldus juryvoorzitter Roderik van Grieken.
De jury roemt verder het feit dat Klaver zijn eerste-termijnspeech volledig uit zijn hoofd hield. ‘Dit leverde een natuurlijke, muzikale en spannende spreektrant op. Met een inleiding vol voorbeelden van politici van alle partijen die goed werk hebben geleverd, gaf hij een overtuigend beeld van het belang van het parlement.’ De interrupties van Klaver waren vooral scherp en positief, aldus het Debat Instituut.
Ook over Rob Jetten (D66) en Esther Ouwehand (PvdD) is de jury zeer goed te spreken. ‘Jetten viel op door zijn gepassioneerde interrupties waarin hij in krachtige termen afstand nam tegen Wilders en Baudet. Ouwehand wist veel concrete voorbeelden te geven van de urgentie van het klimaatbeleid en de vertragende rol van CDA en VVD daar in.’
De Debatprijs is bedoeld om de aandacht vestigen op het maatschappelijk belang en de waarde van een goed politiek debat voor de samenleving. De prijs wordt sinds 2008 jaarlijks uitgereikt.
Redactie
Jesse Klaver (GroenLinks) tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen.Beeld ANP Rutte over Afghanistan: Kans groot dat bereikte resultaten daar teniet worden gedaan
Rutte beantwoordt een paar Kamervragen over internationale kwesties. Hij noemt specifiek dat de' trans-atlantische relatie' belangrijk is voor Nederland. Die relatie is niet alleen cruciaal voor de veiligheid van Nederland, maar ook voor het maken van internationale klimaatafspraken. Rutte bedoelt hier waarschijnlijk te zeggen dat hij wil dat Nederland een uitstekende relatie blijft onderhouden met de VS. Ons land blijft trans-atlantisch gericht, ook al trekken de VS zichzelf juist een beetje terug van het wereldtoneel, erkent Rutte. Zo hebben de VS zich onlangs teruggetrokken uit Afghanistan. Ook voor Nederland en diens partners had dat grote gevolgen.
Rutte vertelt dat hij zich nauw betrokken voelt bij Afghanistan. 'Ik ben er sinds 2007 een aantal keren geweest.' Hij heeft 'met eigen ogen gezien' welke resultaten Nederland daar heeft geboekt. Hij noemt het 'hartverscheurend' om te zien dat Taliban waarschijnlijk een groot deel van wat Nederland daar bereikt heeft, teniet zullen doen. Rutte doelt hier onder meer op de inspanningen van Nederland om van Afghanistan een bevriende democratische staat te maken, met onder meer respect voor vrouwenrechten. 'Ik ben niet naïef en zie wat er gebeurt', zegt Rutte.
Tegelijk benadrukt de demissionair premier dat Nederland ook naar Afghanistan is toegegaan om internationaal terrorisme te bestrijden en die inspanning is mogelijk niet teniet gedaan. Rutte: 'We zullen er in contacten - die er onvermijdelijk ook met de Taliban zijn - voor moeten zorgen dat het niet weer die kant op gaat.'
Rutte wil niet ingaan op vragen hoe het verder moet met de 21 duizend hulpverzoeken die er nog liggen bij Buitenlandse Zaken. In die e-mails vragen Afghanen die zich bedreigd voelen om evacuatie naar Nederland. Buitenlandse Zaken heeft tot op heden nog niet kunnen aangeven om hoeveel unieke personen het gaat die hulp nodig zeggen te hebben. Op dit moment zijn er geen evacuatievluchten meer vanuit Afghanistan. Rutte meldt dat het kabinet binnenkort met een brief komt met een update over de situatie in Afghanistan.
Natalie Righton
Rutte: mensen die coke snuiven zijn ‘idioten’ en medeverantwoordelijk voor crimineel systeem
Rutte noemt mensen die coke snuiven 'idioten'. Na aandringen van Wilders erkent de demissionair premier dat hij dat 'iedereen die waar dan ook een lijntje coke snuift' medeverantwoordelijk is voor het in stand houden van een crimineel systeem van drugshandel. Wilders wil dat het kabinet gebruikers van harddrugs oppakt en vervolgt, 'hoe klein de hoeveelheid ook is'. Maar daarover wil Rutte niets toezeggen. Ze zijn het wel eens over het feit dat de drugshandel in Nederland zorgt voor heel veel overlast en criminaliteit. Zoals Wilders het verwoordt: 'Maffia is het. Behandel ze ook zo. Alle middelen zijn geoorloofd om ze uit te roken.'
Natalie Righton
Rutte en Wilders in debat.Beeld ANP Marijnissen: ‘De politie wordt met een emmer water naar een uitslaande brand gestuurd’
Onder het debatthema ‘Justitie en Veiligheid’ spreekt Lilian Marijnissen (SP) Rutte aan op de werkdruk bij de politie. ‘Ik hoor u zeggen dat het kabinet inzet op extra agenten. Het tegendeel is waar; er is juist ontzettend gekort op het politiebudget. De politie schrijft constant brandbrieven over de werkdruk. Juist uw partij, die altijd de mond vol heeft over veiligheid, heeft fors bezuinigd op de politie.’
Rutte verdedigt zich met een verwijzing naar de grote economische crisis van 2008-2013. ‘We moesten toen 5,1 miljard euro bezuinigen. In zulke moeilijke tijden hadden we geen andere keus.’ Marijnissen: ‘Maar de politie wordt nu met een emmer water naar een uitslaande brand gestuurd.’ Rutte belooft dat er de komende jaren weer veel geïnvesteerd zal worden in veiligheid, dus ook de politie. Het gebrek aan menskracht bij de korpsen is echter niet alleen met geld op te lossen, zegt Rutte. ‘Hier speelt hetzelfde probleem als in het onderwijs en de zorg; er zijn niet genoeg mensen om alle vacatures te vervullen.’
Yvonne Hofs
Lilian Marijnissen (SP) aan de interruptiemicrofoon.Beeld ANP Van Haga provoceert Rutte: ‘Als ik u was zou ik me zorgen maken’
‘Houdt u rekening met strafrechtelijke vervolging?’ Deze provocerende vraag wordt gesteld door Wybren van Haga. De coronascepticus houdt de premier verantwoordelijk voor lockdowns die ‘520.000 levensjaren hebben gekost’. De ex-VVD’er beroept zich daarbij op een onderzoeksrapport. ‘Als ik u was zou ik me zorgen maken. Onder uw leiding is moedwillig twee keer een lockdown ingesteld waardoor mensen zijn overleden. Dat is bewust beleid geweest. In mijn ogen is dat een misdrijf.’
Rutte: ‘Als dat waar is, moet de hele Europese Raad (de 27 regeringsleiders van EU-landen) de gevangenis in. In heel Europa hebben regeringen lockdowns ingevoerd.’ Rutte legt nogmaals uit waarom die lockdowns nodig waren: om ‘code zwart’ in de ziekenhuizen te voorkomen.
Kamervoorzitter Vera Bergkamp schorst om 17.50 uur het debat weer voor vijf minuten. De Tweede Kamer zal daarna verder spreken over het thema justitie.
Yvonne Hofs
Rutte vindt dat afschaffing eigen risico teveel geld kost
Rutte stapt over op het volgende onderwerp: de gezondheidszorg. In zijn inleiding maakt Rutte duidelijk dat het afschaffen van het eigen risico, een maatregel die onder andere de PVV en de SP bepleiten, veel te duur is. ‘Dat kost 6 miljard euro per jaar.’
Wilders vindt dat Rutte daarmee te weinig oog heeft voor de gevolgen voor chronisch zieken. ‘Een echtpaar dat elke maand dure medicijnen of medische behandeling nodig heeft moet elk jaar in januari 760 euro ophoesten. Als je een laag inkomen hebt en dan ook huur of de hypotheek moet betalen is dat toch niet te doen voor die mensen?’ Rutte antwoordt dat zulke gevallen waarschijnlijk in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. ‘Uit trots of onwetendheid maken ze daar soms geen gebruik van, maar in principe moeten de gemeenten in die gevallen bijspringen.’ Desondanks wil Rutte wel bekijken of er niet iets extra’s geregeld kan worden voor de schrijnendste gevallen. Heel optimistisch is hij daar niet over. ‘Uitvoeringstechnisch is dit een ramp.’
Na Wilders probeert Lilian Marijnissen de premier te overtuigen van de noodzaak het eigen risico te schrappen. Zonder succes. Ditmaal pareert Rutte het verzoek met een beroep op solidariteit. ‘Er zitten al drie vormen van solidariteit in de zorgverzekeringswet: die van gezonde mensen met zieke mensen, van jonge met oude mensen en tussen rijke en arme mensen.’ Het zou slecht voor het draagvlak zijn om van jonge, gezonde en goed verdienende mensen een nog hogere bijdrage aan het stelsel te vragen. Marijnissen vindt dat onzin. ‘Mensen kiezen er toch niet voor om ziek te zijn?’
Yvonne Hofs
Debat Instituut: Gezellig onderonsje tussen Rutte en Van der Plas - koekje erbij?
Er vond zojuist een gezellig onderonsje plaats tussen Caroline van der Plas (BBB) en premier Mark Rutte over de Oostvaardersplassen. Van der Plas begint met een stevig principieel punt over dit onderwerp maar gaandeweg haar interruptie wordt de sfeer steeds joliger. Rutte bekent dat hij in zijn 11-jarig premierschap nog nooit het woord heeft gevoerd over de Oostvaardersplassen. ‘Dank aan mevrouw Van der Plas dat daar nu verandering in komt’. Van der Plas incasseert het compliment met zichtbaar genoegen.
Even later hoor je terwijl Van der Plas aan het woord is Rutte een cappuccino bestellen. Van der Plas benoemt dit waarop Rutte direct ook maar voor haar een koffie bestelt. ‘Met of zonder suiker en een koekje?’ Gaandeweg wordt het principiële punt van de voorvrouw van BBB toch meer een suggestie. Zeker wanneer Rutte terloops ook nog even rustig uitlegt dat het eigenlijk de provincies zijn die hier over gaan. Het is een illustratie van de rustige, bijna gezapige fase waar het debat zich in bevindt.
Roderik van Grieken van het Debat Instituut analyseert vandaag de sprekers in het debat.
Caroline van der Plas (BBB) en demissionair premier Mark Rutte.Beeld ANP BBB wil duizenden woningen bouwen in beschermd natuurgebied
Een gewaagd voorstel van BBB-leider Caroline van der Plas: zij wil dat er 160 duizend woningen worden gebouwd op het 'droge gedeelte' van de Oostvaardersplassen. Rutte zegt dat dat onmogelijk is, omdat het een beschermd natuurgebied betreft. Maar volgens BBB kan Rutte best van die beschermde status af door bij de juiste instanties te bepleiten dat de natuur daar al 'onherstelbaar beschadigd' is. BBB vindt dat het kabinet moet overwegen om te stoppen om maar subsidies in het toch al verloren natuurgebied te blijven pompen, en in plaats daarvan het gebied op te offeren voor woningbouw. Rutte stelt voor dat de BBB-leider daartoe een motie indient en dat er naar aanleiding daarvan nog eens naar gekeken kan worden. Dat gaat Van der Plas doen.
Demissionair minister Schouten heeft al een paar keer in Brussel geïnformeerd of de Natura 2000-status van bepaalde natuurgebieden kan worden opgeheven en Schouten kreeg steeds als antwoord dat dit zo goed als onmogelijk is. Dat heeft ze ook al een paar keer aan de Tweede Kamer gemeld.
Natalie Righton
De meest rechtse partijen zien Rutte plots als groene goeroe, maar hij heeft geen keus
Het debat neemt een wat merkwaardige wending. Rutte krijgt door de rechterflank in de Kamer (PVV, SGP en JA21) de rol van groene goeroe in de schoenen geschoven. Een opmerkelijke casting voor een VVD'er die in de klimaatrevolutie toch niet bepaald voorop heeft gelopen. Wilders en Eerdmans zetten de premier neer als iemand die helemaal doorslaat in zijn klimaatambities nu hij met de rest van het kabinet ineens 6,8 miljard euro extra wil uitgeven aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Rutte laat zich het frame van 'klimaatgekkie' gemelijk aanleunen. Hij gaat er zelfs een beetje in mee door te bevestigen dat het kabinet de investeringen in klimaatbeleid nog veel verder zal moeten opschroeven de komende jaren, omdat de klimaatdoelen anders niet worden gehaald.
Nu even de feiten: die bijna 7 miljard euro op de begroting voor 'groene' subsidies zijn afgedwongen door de rechter. De Hoge Raad heeft het kabinet in december 2020 gewoon op de vingers getikt omdat het kabinet zijn eigen klimaatdoelen niet serieus genoeg nam. Anders waren VVD en CDA waarschijnlijk nooit akkoord gegaan met de extra inspanning van 7 miljard euro. Nu de rechter heeft gesproken, doet Rutte ineens net alsof hij de noodzaak van intensiever klimaatbeleid altijd al inzag. De premier spreekt ook over het 'voldoen aan het Urgenda-vonnis' (Urgenda is de milieu-organisatie die tegen de staat procedeerde en zo het Hoge Raad-arrest afdwong), maar aan dat vonnis had het kabinet al in 2020 moeten voldoen. Voldoen aan het vonnis door middel van nieuwe beleidsmaatregelen is dus niet meer mogelijk. Het kabinet heeft in de jaren voor 2020, toen dat nog wel mogelijk was, op instigatie van CDA en VVD juist steeds getalmd met het nemen van maatregelen waarvan experts al waarschuwden dat die onvermijdelijk waren.
Het intensiveren van de klimaatinspanningen in de komende jaren gebeurt evenmin omdat Rutte ineens het 'groenrechtse' licht heeft gezien, maar omdat Nederland gebonden is aan het Europese klimaatdoel. Het kabinet heeft daarom juridisch gezien geen andere keus dan het opvoeren van de klimaatinvesteringen. Nederland moet zijn CO2-uitstoot in 2030 - dus al over negen jaar - verlaagd hebben met minimaal 52 procent ten opzichte van het ijkjaar 1990. Op dit moment zit Nederland rond de 25 procent reductie. Dat betekent dus dat Nederland in de 30 jaar tussen 1990 en 2020 circa 25 procent reductie heeft bereikt en in de resterende tien jaar de overige 25 à 27 procent moet bereiken. Met andere woorden: Nederland moet het komende decennium drie keer zo snel reduceren als in de 30 jaar ervoor. Het kabinet heeft dus geen keus. De klimaatsceptische partijen in de Tweede Kamer lijken dat niet te beseffen. Net zoals zij niet accepteren dat de rechter gewoon harde stikstofmaatregelen afdwingt, en daarmee impliciet ook een sanering van de veestapel.
Rutte staat erom bekend dat hij zich lang kan verzetten tegen beleidsvoorstellen die hem niet aanstaan, maar dat hij omslaat als een blad aan een boom zodra hij inziet dat hij door de zure appel heen moet bijten. Zo ging het met de hypotheekrenteaftrek, met de dividendbelasting, met het kabinetsaftreden vanwege de toeslagenaffaire en nu ook met het klimaatbeleid. Als de premier zich eenmaal bij het onvermijdelijke heeft neergelegd, doet hij vaak ineens alsof hij altijd al voorstander was en omarmt hij enthousiast wat hij vlak daarvoor nog afwees. Dat doet hij nu ook met de klimaatopgave.
Yvonne Hofs
Lees ook: Overheid voldoet mogelijk ternauwernood aan Urgenda-vonnis
Wilders: 'Meneer Rutte is wel erg groen geworden'
Wilders is zich 'kapot geschrokken' van de klimaatplannen van Rutte. 'U heeft zichzelf weleens groenrechts genoemd, maar nu bent u alleen nog maar groen'. De PVV-leider vindt het 'onbegrijpelijk’ dat Nederland tientallen miljarden wil investeren in 'klimaatgekkigheid'.
Rutte: 'De term groenrechts was een fout. Want mensen lezen groen en denken dat dat links is, maar dat is niet zo.' De demissionair premier legt nogmaals uit dat hij erop uit is om de modernste economie ter wereld te creëren. 'Daar liggen kansen'. Hij spreekt tegen dat andere landen niet zoveel geld zouden investeren in het klimaat. Hij noemt China als voorbeeld, dat onlangs heeft aangekondigd dat het geen kolencentrales meer wil gaan exporteren. 'Als dat waar is, dan is dat van heel grote waarde voor onze planeet', zegt Rutte.
Wilders vindt dat hij geen antwoord op zijn vragen krijgt en blijft stevig tekeer gaan tegen Rutte, die 'Nederland totaal wil verbouwen' en dat gewone Nederlanders dat allemaal moeten gaan betalen. Wilders wil liever dat het geld wordt besteed in Nederland zelf, zodat het land is voorbereid op overstromingen bijvoorbeeld. Wilders verwijst hier - zonder het te zeggen - naar overstromingen in Limburg eerder dit jaar.
Rutte denkt dat delen van Nederland 'verloren' zijn als het kabinet alleen maar geld inzet op maatregelen in ons land zelf en geen grote klimaatmaatregelen neemt om de opwarming van de aarde te beperken. 'Je bent er niet met de ophoging van een paar dijken.'
Natalie Righton
Nieuw liveblog
Omdat het vorige liveblog nogal lang begon te worden, gaan we in dit nieuwe liveblog verder. Lees hier de eerdere bijdragen terug.
