‘Naheffing’ Schiphol van ruim 1,1 miljard schiet vliegbedrijven in het verkeerde keelgat

Als vliegtuigen in plaats van kerosine op boosheid zouden vliegen, had elk toestel deze week gratis kunnen tanken op Schiphol. De nationale luchthaven heeft de luchtvaartmaatschappijen op de kast gejaagd met voorstellen voor een verhoging van het havengeld.

Dat tarief voor het landen, afhandelen en opstijgen zou met 37 procent omhooggaan, uitgesmeerd over de komende drie jaar. Op die manier wil de exploitant van de luchthaven de gaten dichten die de coronacrisis in zijn begroting heeft geslagen. In 2019 was het havengeld nog goed voor 972 miljoen euro aan inkomsten. In 2020 bleef daar een derde van over, omdat de luchthaven van de 71 miljoen reizigers uit 2019 door de virusuitbraak er minder dan 21 miljoen terugzag.

Dat Schiphol ook dit jaar minder in het laatje krijgt staat wel vast. Het vliegveld verlaagde zijn verwachtingen bij bekendmaking van de halfjaarcijfers. Dit jaar zullen tussen de 21 en 28 miljoen passagiers Amsterdam Airport aandoen.

‘Wrang en unfair’

De coronarekening zou volgens sommige bronnen uitkomen op 380 miljoen per jaar. ‘Deze voorgestelde tariefstijgingen van Schiphol zijn buitenproportioneel en onverstandig, omdat hiermee het prille herstel in de kiem wordt gesmoord en de positie van Nederland in gevaar komt’, stelt KLM. ‘Wrang en unfair. We gaan bijna 20 miljoen euro meer betalen ten opzichte van 2019. Dit zie je op geen enkele andere luchthaven’, aldus Transavia.

Ook Willie Walsh, voorzitter van de internationale brancheorganisatie voor de luchtvaart Iata, deed een duit in het zakje. ‘Alleen een monopolist die aan waanvoorstellingen lijdt kan midden in een crisis zo’n idioot plan bedenken.’

Uitgaande van de passagiersaantallen van 2019 zou een ticket rond de 5 euro duurder worden.

Wat de luchtvaartmaatschappijen steekt is dat het coronatekort niet de enige kostenpost is die Schiphol op hun bordje legt. De luchthaven rekent investeringen door die alle gebruikers van het vliegveld ten goede komen. Dat mag. Het probleem is, zeggen de vliegbedrijven, dat die uitgaven voor uitbreiding en vernieuwing gierend uit de hand lopen. Daarbij gaat het vooral om de nieuwe A-pier, waarvan de opening voor de zoveelste keer is opgeschort.

Schiphol wil niet zeggen met hoeveel de begroting al is overschreden. ‘Met de aannemers voeren we lastige gesprekken over de prestatie die daar geleverd wordt’, was het enige dat topman Dick Benschop daar vorige maand over kwijt wilde. De brancheclub van luchtvaartmaatschappijen in Nederland, Barin, spreekt evenwel van een verdubbeling. ‘Het irriteert ons dat de A-pier in 2018 op 400 miljoen euro is ingezet en dat het nu tenminste dubbel zo veel wordt’, zei voorzitter Marnix Fruitema tegen het Financieele Dagblad.

Lenen

De luchtvaartmaatschappijen vinden dat Schiphol zelf de middelen moet zoeken om de gaten te dichten. Geld lenen moet het ‘semi-overheidsbedrijf’ geen moeite kosten, vinden zij. De staat en de gemeenten Amsterdam en Rotterdam hebben meer dan 90 procent van de aandelen in handen.

Lenen doet Schiphol al. Dit jaar haalde de luchthaven met obligaties 1 miljard euro op. Vorig jaar wist het al 2,2 miljard aan financiële ruimte te scheppen. Ook schrapte het tijdelijk tarieven. Zonder die middelen, zeggen waarnemers, zou de coronarekening voor de luchtvaartmaatschappijen nog veel hoger zijn uitgevallen.

Barin erkent in een nieuwsbrief aan zijn leden dat Schiphol zich keurig houdt aan de Luchtvaartwet, die voorschrijft hoe de luchthaven de nieuwe tarieven moet vaststellen. Maar ‘we verwachten meer flexibiliteit van Schiphol, omdat in onze ogen de Luchtvaartwet niet is ontworpen voor een crisis zoals deze met het coronavirus.’

De luchtvaartmaatschappijen weten ook dat het gevecht tegen de hogere tarieven taai zal zijn. In 2019 oordeelde toezichthouder ACM al dat Schiphol bij een eerdere tariefverhoging keurig volgens het boekje handelde. EasyJet verloor twee weken geleden op alle punten een hoger beroep dat de Britse prijsvechter daarover had aangespannen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb).

Een schrale troost: Schiphol is jaren de goedkoopste geweest.