Is de ondergang van Evergrande een Lehman-moment, of een uitgelezen kans om het kapitalisme aan te pakken?
Het Nederlandse electoraat is verslaafd geraakt aan crises zoals een junk aan heroïne. Nu de coronacrisis toch langzamerhand begint weg te ebben – een jaar later dan verwacht – en de klimaatcrisis nog even vooruit wordt geschoven, moet een nieuwe worden verzonnen. Twee VVD-Kamerleden hebben daarom de ministers van Financieën en Buitenlandse Zaken gevraagd of de dreigende ineenstorting van de Chinese vastgoedgigant Evergrande niet een geschikte kandidaat kan zijn. Als dit Chinese conglomeraat bezwijkt onder een schuld van 260 miljard euro, zou het mondiale financiële systeem op tilt kunnen slaan.
Dat gebeurde al eerder op 15 september 2008 toen de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers ten onder ging. Het was het begin van een ongekende financiële crisis waarbij banken elkaar niet meer vertrouwden en één voor één in acute problemen kwamen. Bankruns waren aan de orde van de dag en overheden moesten bijspringen om de banken te redden. Van veel financiële instellingen werd toen gezegd dat ze ‘too big to fail’ waren: zo groot dat overheden hen niet failliet konden laten gaan omdat ze anderen in hun val zouden meeslepen.
Evergrande is heel groot, zoals de naam al suggereert, en heeft 778 bouwprojecten lopen in 286 Chinese steden. Daarnaast is het conglomeraat actief als fabrikant van elektrische auto’s, voedselproducent en is het eigenaar van de toonaangevende voetbalclub Guangzhou FC. Naast veel Chinese particulieren, die het bedrijf een voorschot voor een huis hebben betaald, zijn de schuldeisers leveranciers en financiers uit binnen- en buitenland.
VVD-Kamerleden Ruben Brekelmans en Eelco Heinen willen weten of er sprake kan zijn van een Lehman-moment. Maar de betrokken ministers kunnen daar geen zinnig woord over zeggen. Om de zielenroerselen van de Chinese machtshebbers te doorgronden zouden de twee op de kermis bij een helderziende te rade moeten gaan. Elke inschatting van de gevolgen van de problemen bij Evergrande is natte vingerwerk. De forse tik die de beurzen deze week kregen is geen bewijs. De koersen staan zo hoog dat iedereen nerveus wordt van elk snippertje slecht nieuws. Inmiddels is de AEX alweer terug boven de 800.
China is Amerika niet. Het land is een een dictatuur. De leiders kunnen een bedrijf redden of gecontroleerd laten ontploffen. Ze kunnen ook regelen wie wel en wie niet wordt gedupeerd, en wie van de miljardairselite naar een strafkamp gaat. De implosie van Evergrande zou door de Chinese machthebbers kunnen worden aangegrepen om de ongelijkheid te verminderen met een terugkeer naar het aloude socialisme.
Vooralsnog is de uitkomst onduidelijk en moeten ambtenaren voor de ministers een paar nietszeggende antwoorden zien te verzinnen op de overbodige Kamervragen.
Daarmee is tenminste deze crisis voor even bezworen. Ongetwijfeld zijn andere Kamerleden al bezig een nieuwe te verzinnen.