Het leven is geen krentenbol maar wel een Rubiks kubus. „Elke draai aan de kubus, elk besluit, werkt door op meerdere terreinen en niveaus.” Hij kan het dus toch, onze koning: diepzinnige, wijze woorden spreken. Zeker met mister Rubik’s Magic Cube zelve als ghostwriter.
„Elke tijd is overgangstijd.” Wat zal hij in zijn nopjes geweest, de puzzelaar, de schaker, toen hem dat citaat van historicus H.W. von der Dunk inviel, geknipt voor de openingszinnen. Ruttiaans pur sang: vóór- en tegenstanders van verandering, klimaatvoorvechters en klimaatsceptici, allemaal in één aai bediend. De wereld kantelt, maar ach, dat doet-ie wel vaker. Dubbelschaak via de koning.
Iedereen wist dat dit een pijnlijk absurde Prinsjesdag was, tussen een gestruikeld en een onvormbaar kabinet in. De fundamenten verkruimelen en we doen net alsof alles nog werkt. We zien een vorst van bordkarton, vertwijfeld in een leeg ritueel. Continuïteit in overgangstijd.
Terecht plaatste Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) er bij de Algemene Beschouwingen de visie van historicus Philipp Blom tegenover. Blom en talloze andere denkers zijn allang tot het inzicht gekomen dat in onze tijd iets heel fundamenteels kantelt. In de kern is het simpel: eindeloze groei kan niet met eindige middelen. Het kapitalistische sprookje is voorbij.
We leven in een overgangstijd en het lot van de mensheid ligt in onze handen. Zo had de Troonrede ook kunnen beginnen. Als een uitnodiging voor vergezichten en alternatieve visies. Het ‘wereldtoneel’ snakt immers naar een ‘nieuw verhaal’, aldus Blom. Buiten de Kamer is dat allang waar veel intelligente discussies om draaien. Hoe gaan we als mensheid verder nu de grondvesten schuiven? Dat maakt onze tijd tumultueus maar ook opwindend.
In de Kamer heeft niemand het erover, op enkelingen na. Gert-Jan Segers (CU) hield het boek De Tweede Berg van David Brooks omhoog, die een weg zoekt naar een samenleving met minder ik en meer wij. Visies en ideologieën. Bij College Tour betreurde Jan Terlouw het gebrek eraan bij vrijwel alle politieke partijen.
Daar zou het bij deze belangrijkste vergadering van het jaar om moeten gaan. Ruttes relativering smoort de urgentie en daarmee het debat over de grote verhalen. Wees nou voorzichtig met die kubus! We lopen door met waar we niet meer in geloven en doen alsof het nog prima functioneert.
Ruttes Rubiks kubus doet het voorkomen alsof er één oplossing zou zijn. Als je maar lang en behoedzaam genoeg schippert, vallen alle vakjes op de juiste plek. Tegen die denkfout waarschuwde diezelfde Von der Dunk. Een ideale samenleving impliceert altijd vijandige krachten die de komst ervan tegenwerken. Bij Rutte heten die krachten: verandering en visie.