Het was vorig jaar een grote hit op Netflix: de serie The Queen's Gambit. Maar niet iedereen is blij met de serie. Voormalig schaakster Nona Gaprindashvili (80) klaagt de streamingdienst aan. Volgens haar kloppen beweringen die over haar worden gedaan helemaal niet. Hoe ver mag je gaan als het om feiten en fictie gaat?
In de serie is een scène te zien waarin wordt gezegd dat de Georgische schaakster tot op dat moment nog nooit tegen mannen heeft geschaakt. Daar klopt niks van, zegt de voormalig schaakster en wereldkampioene. In het jaar waarin de aflevering zich afspeelt zou ze al tegen 59 mannelijke tegenstanders hebben gespeeld.
Gaprindashvili vindt de claims daarom 'seksistisch' en 'kleinerend', zo staat in de aanklacht te lezen. Maar moet het allemaal wel kloppen, omdat het om een serie gaat? Scenarioschrijver Pieter van de Waterbeemd vindt van wel. "Er zijn naar mijn weet geen regels, maar ik maak vaak fictie over historische figuren en dan moeten de feiten wel kloppen."
Goed inlezen
Dat begint volgens de scenarioschrijver, van onder meer de film Sonny Boy en de musicals Billy Holiday en Sonneveld, bij jezelf goed inlezen. "Ik begin met het lezen van biografieën over de persoon waarover het stuk gaat", zegt hij. "Daarna ga ik boeken lezen over de tijd waarin de figuren leefden. Als ik dan aan het scenario begin, heb ik al in mijn hoofd dat alles klopt."
De feiten moeten dus kloppen en de fictie zit dan volgens Van de Waterbeemd in de losse eindjes. "Dat ik bijvoorbeeld weet dat twee figuren elkaar in het echt hebben ontmoet en dat ze het over een onderwerp hadden, maar dan weet ik niet hoe dat gesprek precies is gegaan", legt hij uit.
Entertainment
Waargebeurde verhalen trekken veel kijkers, zegt filmkenner Frans Wollrabe. "Als je voor het begin van je film zet dat het gebaseerd is op echte gebeurtenissen, trekt dat kijkers aan. Mensen verwachten dan ook dat het grotendeels klopt. Je ketent jezelf ook een beetje."
Het is volgens Wollrabe namelijk heel moeilijk om alles in films en series te laten kloppen. "Filmmakers krijgen vanuit de maatschappij opgelegd hoe lang de film moet duren en wat erin komt", zegt hij tegen EditieNL. Daarnaast heeft een filmmaker een 'dramatic license': het mooier maken van dingen. "Het entertainment prevaleert boven de waarheid."
Extra aandacht
De scène in The Gueen's Gambit begrijpt Wollrabe wel. "Het past in het thema feminisme, dat er vrouwen doorbreken in een mannenwereld. Dat willen mensen graag zien", zegt hij. "Daarbij verwacht ik niet dat Netflix de aanklacht heel vervelend gaat vinden. De zaak genereert extra aandacht, zeker een paar dagen nadat de serie wint bij de Emmy's."
