Antoinette Beumer over NFF-openingsfilm: ‘Iedereen heeft feitelijk maar één verhaal, en dit is het mijne’

In 2015 wilde Antoinette Beumer geen films meer maken. Ze had net Rendez-vous afgeleverd, haar vijfde speelfilm in zes jaar tijd, en ze was ‘helemaal opgebrand’. Deels omdat ze het gevoel had dat die films, waaronder successen als Loft (2010) en Soof (2013), steeds verder van haar af waren komen te staan.

“Ik had geen zin meer in het regisseren,” zegt ze er nu over. “Ik had behoefte terug te gaan naar mijn eigen kern, de eigen stem die ik voor mijn gevoel bij mijn film­debuut De gelukkige huisvrouw wél had gevonden.”

Nu is er toch een zesde film, Mijn vader is een vliegtuig – dit keer echt haar laatste, zegt Beumer, die per 1 november bij Netflix aan de slag gaat als hoofd Original Series ­Benelux. Mijn vader is een vliegtuig, dat vrijdag het Nederlands Film Festival opent (zie kader), is gebaseerd op haar gelijknamige roman uit 2018.

Het was het boek dat ze schreef om terug naar die kern te komen, een fictieverhaal geïnspireerd door haar eigen leven met haar vader, die decennialang in een psychiatrische inrichting zat. Hoofdpersoon is Eva, in de film gespeeld door Elise Schaap, die na het overlijden van haar moeder door angsten wordt overvallen. Het leidt haar terug naar trauma’s uit haar jeugd en de gecompliceerde relatie met haar vader (Pierre Bokma).

Om dat persoonlijke verhaal te kunnen vertellen, moest het eerst een boek worden, zegt Beumer. “Als je een film maakt, lezen er een heleboel mensen mee en moet je met van alles rekening houden – met geld, met acteurs, allerlei praktische dingen die je censureren. Die inmenging wilde ik niet. Maar al bij het schrijven zag ik de hele tijd filmscènes voor me. Uiteindelijk is de film voor mij toch de meest natuurlijke vorm voor dit verhaal, omdat dat de taal is die ik spreek.”

Loslaten

Hoewel Beumer het boek bij het schrijven voor zich had gezien als een film, bleek het nog een flinke klus om er daadwerkelijk een scenario van te maken. “Het boek heeft veel monologue intérieur, het draait om iemand die helemaal opgesloten raakt in zichzelf, maar we wilden geen voice-over. En er speelt zich veel in het verleden af, terwijl je in een film eigenlijk de ontwikkeling in de ‘heden’-lijn wil hebben.”

In eerste instantie zou Beumer het scenario zelf schrijven, maar daar liep ze in vast. “Ik had al tweeënhalf jaar aan het boek gewerkt met diezelfde personages, en ik kwam er niet uit om een nieuwe vorm voor hetzelfde verhaal te vinden.”

Toen ze de handdoek in de ring dreigde te gooien, nam haar echtgenoot Maaik Krijgsman, zelf ook filmmaker, het van haar over. “Dat was een veilige optie, iemand die zo dicht bij mij staat. Hij schreef het in Frankrijk, terwijl ik in Nederland aan de serie Oogappels werkte. Die afstand was nodig. En ik kon het ook loslaten, omdat ik wist: uiteindelijk komt het weer bij mij terug. Want iemand anders deze film laten maken, dat was geen optie.”

Beumer was zo verguld met de oplossing die Krijgsman vond, dat ze zelfs heeft overwogen elementen over te nemen in de filmeditie van het boek. “Dat heb ik niet meer gedaan, ik was wel klaar met het verhaal,” zegt ze met een lach. “Maar hij heeft een aantal dingen wel gelaagder gemaakt. Bijvoorbeeld Eva’s relatie met haar moeder. Daarmee heeft hij de film grappig genoeg ook dichter naar mij geschreven, terwijl ik in het boek dingen juist van mezelf weg had geschreven.”

De gelukkige huisvrouw

Die paradox – juist door afstand te nemen kwam het verhaal dichter bij haar te staan – herhaalde zich meerdere keren tijdens het maken van de film. “Deze film is door de inbreng van andere mensen dichter bij mij gekomen dan me zelf was gelukt,” zegt Beumer. “Dat proces heb ik echt als iets magisch ervaren. Ik had niets te bevechten, ik was heel zeker van wat ik wilde vertellen, en precies daardoor stond ik veel meer open voor andere invloeden.”

Juist door dingen uit handen te geven, is Mijn vader is een vliegtuig haar meest persoonlijke film geworden, zegt Beumer. “Terugblikkend is De gelukkige huisvrouw een vingeroefening geweest voor deze film. Iedereen heeft ­feitelijk maar één verhaal, denk ik, en dit is het mijne. Je hele leven vertel je dat ene verhaal steeds in andere vormen. Je schaaft het bij, in elke levensfase is het weer net anders gelaagd of gekleurd. Waar ik nu sta in mijn leven, heb ik dat ene verhaal echt helemaal van alle kanten onderzocht, er verschillende vormen voor gevonden. Ik ben uitverteld.”

Mijn vader is een vliegtuig is te zien op het Nederlands Film Festival (24 september t/m 2 oktober) en vanaf 30 september in de bioscoop.