Thuishaven Sint Maarten ziet licht aan het eind van de tunnel

Het klopt weer, het leven van Lisa en Peter Smith. Het voelt compleet. Het Amerikaanse echtpaar, mondkapjes in de welles-nietes-stand, stapt uit de grote blauwe bak die ‘Millennium’ heet. Rolkoffers over de loopplank; lekker, dat geluid. En heel binnenkort gaan ze nog eens, nu het weer mag: op reis met een cruiseschip.

Lisa ‘(‘ik loop tegen de zestig’) en Peter (‘terwijl ik wegloop van de zeventig’) waren het de afgelopen bijna twintig jaar zo gewend geraakt. Om de zoveel maanden gingen ze aan boord van zo’n reusachtig drijvend dorp, om tussendoor bij een Caribisch eiland even aan wal te gaan. ‘Geen beter leven dat dit.’

Maar in 2020 keerde de coronawal hun onbezorgde scheepsbestaan. Zoals overal ter wereld, zo moesten ook in de Cariben de cruiseschepen voor anker – als ze al toestemming kregen om eerst hun soms besmette passagiers en bemanning van boord te halen. Voor een Caribisch eiland als Sint Maarten kreeg de toeristeneconomie, die naar schatting goed is voor 85 procent van al het inkomen, een flinke tik.

Klap op klap 

Alexander Gumbs (33), de aankomend havendirecteur van Sint Maarten, kan het zich maar al te goed herinneren. Het cruise-toerisme op zijn eiland was bezig te herstellen van die andere klap, de orkaan Irma die in september 2017 in één nacht tijd al het opgewekte tropisch groen van het eiland somber bruin had doen kleuren en een spoor van vernielingen door het paradijs trok. ‘Bij de eerste berichten over corona dachten we: ach, over een week of zes zal het wel voorbij zijn. Maar inmiddels zijn we anderhalf jaar verder. Verwoestend wel.’

Aan de toeristenkant voelde het al net zo. De tanige Peter Smith is er de man niet naar om zich snel uit het veld te laten slaan. Dat heeft ook te maken met de tekst die op zijn honkbalpet staat: ‘Vietnam Vet’. Smith heeft als Amerikaans militair ‘drie rotaties’ in het Zuidoost-Aziatische land gedaan. ‘Dan moet je sterk zijn.’ Maar dat hij en zijn vrouw hun favoriete tijdverdrijf kwijtraakten, kwam bij beiden hard aan. ‘Het leven is lang niet altijd makkelijk,’ meent Peter. ‘En ik heb heel hard gewerkt. Dan is cruisen juist zo mooi. Het is simpel en het geeft ons enorm veel plezier.’

Het echtpaar is volledig gevaccineerd, net als de bemanning van de cruiseschepen. De afgelopen twee weken hebben ze genoten van de ‘geweldige service’ aan boord (‘misschien wel omdat het schip maar voor zo’n kwart was gevuld, de bemanning zich een beetje verveelde en wij dus extra aandacht kregen; ze bléven ons bedienen’) en van de eilanden. ‘Voordat we hier weer op Sint Maarten aankwamen, zijn we op Saint Lucia geweest, Barbados, en nog een eiland, wat was het ook weer?’ Het blijkt een van de eilanden van de Amerikaanse Maagdeneilanden te zijn geweest.

Wyb Meijer is directeur van de SHTA, de toerisme- en handelsassocatie van Sint Maarten, een autonoom land binnen het Nederlands koninkrijk. ‘Sint Maarten stond in de top drie van favoriete Caribische cruisebestemmingen. Vóór Irma bereikten we een piek van twee miljoen cruisetoeristen per jaar. In 2019, na Irma, was dat weer aardig aangetrokken, tot zo’n 1,6 miljoen. Hoe het dit jaar zal zijn, is moeilijk te voorspellen. Er zijn nog zo veel onzekere factoren.’ Maar Sint Maarten profiteert in elk geval van de rederijen die het eiland kiezen voor het zogeheten home porting.

Thuishaven Sint Maarten 

Het Amerikaanse Florida ging door covid op slot. Sommige rederijen kozen andere landen als ‘thuishaven’, zoals Sint Maarten. Bijkomend voordeel is dat de toeristen er langere tijd aan wal doorbrengen en voor extra inkomsten voor het eiland zorgen. Zoals niet ver van de cruiseterminal, in Front Street, de straat met breekbare houten huisjes, stevige Cubaanse sigaren, dure juwelierszaken, goedkope souvenirs, verlokkende doorkijkjes naar zee, kleine lunchrestaurants en vertrouwde fastfood-tenten.

Bij Amerikanen is Sint Maarten al tientallen jaren een geliefde vakantiebestemming. Een thuishaven voor een cruiseschip past hier prima bij. Maar dan moeten die toeristen wel eerst van de Verenigde Staten naar het Caribische eiland vliegen en er binnenkomen via de luchthaven Prinses Juliana. Die is, door allerlei politiek-financieel gekonkel, bijna vier jaar na Irma nog steeds niet volledig gerenoveerd en dus allesbehalve een visitekaartje.

‘Die renovatie is voor ons wel enigszins een struikelblok in het economisch herstel,’ zegt de diplomatieke havenman Alexander Gumbs. Maar ook los daarvan zal het tijd kosten voordat de cruise-industrie weer op peil is. De komende maanden, met alle covid-ontwikkelingen die nog overal ter wereld aan de gang zijn, zijn cruciaal voor het beeld dat van het cruisetoerisme zal bestaan. Maar wij hopen toch op een volledig herstel over ruim anderhalf jaar, zo rond april 2023.’

‘Wraakvakanties’

Gumbs meent dat het boeken van een cruise ‘het veiligste is wat een toerist momenteel kan doen’. Dat nog niet iedereen hiervan is overtuigd, blijkt onder meer uit het aantal schepen dat in de Caribische vaart is: naar schatting nog geen kwart vergeleken met 2019. ‘Maar ik zie licht aan het eind van de tunnel,’ zegt Gumbs. ‘Al was het maar met de toename van de zogenoemde revenge vacations.’

Wraakvakanties? Nou ja, inhalen dus wat in de afgelopen anderhalf jaar onmogelijk bleek. Het echtpaar Smith is hiervan een overtuigend voorbeeld. ‘We hadden al een poosje geleden een cruise gepland,’ vertelt Lisa. ‘Maar die werd steeds weer uitgesteld. Dus nu zijn we naar Sint Maarten gekomen. Zes andere cruises liepen we al mis! Maar volgende maand zijn we hier terug. Dan doen we er meteen twee, achter elkaar.’

Cruises op halve kracht vanwege een zee aan coronaregels

Als er een sector is die zijn vreugde over de coronavaccinaties amper kan beteugelen, is het de cruisevaart wel. Vijfhonderd dagen hebben haar miljarden kostende drijvende paleizen werkeloos aan de wal gelegen. Rederijen én reizigers staan te trappelen om weer te vertrekken.

Maar de terugkeer naar zee, van start gegaan in juni, verloopt moeizaam. Net als anderen in de reisbranche, van luchtvaartmaatschappijen tot touroperators, moeten de reders hun weg vinden in een wirwar van steeds wisselende regels.

De cruisevaart bevindt zich misschien wel in een nog lastiger parket dan andere vervoerders. Haar schepen doen op een reis vaak verschillende landen aan. Die hanteren elk hun eigen voorwaarden waaronder toeristen aan wal mogen.

Zo wil Holland America Line (HAL), een van de grootste reders van Europa, komende maand zijn cruises door de Middellandse Zee hervatten, met afvaarten vanuit Piraeus voor reizigers die zijn volledig ingeënt. Maar dat blijkt niet genoeg.

‘We zijn voortdurend in overleg met de Griekse en Europese autoriteiten. Want er zijn nog steeds beperkingen aan boord’, zegt Nico Bleichrodt, HAL’s vicepresident international sales.  ‘Op dit moment is het dragen van mondkapjes nog noodzakelijk op plekken waar social distancing moeilijk te handhaven is. Wij volgen de lokale protocollen nauwlettend en zullen deze aanpassen zodra dit ons wordt toegestaan.’

In Groot-Brittannië zijn cruiseschepen vanaf 1 augustus weer welkom, als onderdeel van een besluit om de reisbeperkingen voor Amerikanen en Europeanen te versoepelen. Maar alleen gevaccineerde reizigers en bemanningsleden komen het land in en die zijn verplicht om zich voor aankomst te laten testen en nog eens als ze twee dagen op Britse bodem zijn. Franse reizigers moeten tien dagen in quarantaine.

Nergens is de situatie zo ingewikkeld als in de Verenigde Staten, dat goed is voor de helft van alle cruise-klanten wereldwijd, en daarbinnen spant Florida de kroon. In die staat verzet de Republikeinse gouverneur zich met hand en tand tegen de regels die zijn opgesteld door het Center for Disease Control (CDC), het Amerikaanse equivalent van het RIVM.

Het CDC wilde cruises zonder beperkingen toestaan, dus zonder mondkapjes, tests en de 1,5 meter-regel, als 95 procent van alle passagiers is gevaccineerd, net als 95 procent de bemanning en dat twee weken voor de afvaart. 

De gouverneur van Florida liet eerder een wet aannemen die het bedrijven verbiedt om klanten te vragen naar een vaccinatiebewijs. Ron DeSantis vocht daarna met succes in een rechtszaak de regels van de CDC aan. De dienst is in beroep gegaan. Tot die tijd geldt het protocol als een advies. De meeste rederijen houden zich hier aan. 

Afvaarten in Nederland voorziet Holland America Line pas weer volgend jaar. ‘De overheid staat hier positief tegenover’, zegt Bleichrodt. Hij hoopt op werkbare afspraken met het RIVM.

Cruiseschepen die afmeren in Amsterdam en Rotterdam zijn niet alleen leuk voor de buitenlandse reizigers die een glimp willen opvangen van Nederland. Ze zijn ook nodig om meer Nederlanders warm te laten lopen voor dit soort vakanties. ‘In onderzoeken zegt 30 procent van de Nederlanders wel een cruise te willen maken’, zegt Bleichrodt. ‘Maar slechts 0,7 boekt ook een reis.’