Liggen patiënten door of met corona in het ziekenhuis? En welke doodsoorzaak telt?

Het Verenigd Koninkrijk telt iedereen als coronadode die in de 28 dagen voor het overlijden positief testte. Hier zitten ongetwijfeld Britten bij die aan iets anders zijn overleden. In Nederland gaat de telling anders. In de dagelijkse berichten van het RIVM worden de bij de GGD gemelde sterfgevallen gerapporteerd. Dit kan een onderschatting zijn, aangezien voor coronasterfte, anders dan voor een besmetting, geen meldingsplicht geldt. Elk kwartaal maakt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) een telling van de doodsoorzaken zoals die door de arts op het tijdstip van overleden zijn genoteerd. Hierbij gaat het om de voornaamste doodsoorzaak, niet om een toevallige covid-infectie van een terminaal patiënt of slachtoffer van een ongeval.

‘Iemand die is overleden na een auto-ongeluk en toevallig ook positief getest was op corona, wordt niet als coronadode meegeteld’, aldus het RIVM.

Uit deze combinatie van cijfers blijkt dat er van overschatting van de coronasterfte in Nederland geen sprake is, maar dat de dagelijkse berichten eerder een onderraportage zijn. Zo werden in januari zo’n 2.100 covid-overledenen gemeld door het RIVM. Uit de doodsoorzaakstatistieken bleek later dat van 3.934 Nederlanders die stierven in januari covid-19 de belangrijkste doodsoorzaak was, bijna twee keer zo veel.

Iedereen op de Spoedpost getest

En de ziekenhuispatiënten dan, zijn die met of door corona opgenomen? In het Verenigd Koninkrijk bleek meer dan de helft van de coronapatiënten eigenlijk voor iets anders in het ziekenhuis te zijn. In Nederland wordt iedereen die met coronasymptomen naar de Spoedeisende Hulp gaat direct getest, ook als ze vanwege een gebroken been of een brandwond komen. Om besmettingen te voorkomen wordt de patiënt dan in afwachting van de uitslag afgezonderd van de andere bezoekers van de spoedpost. Maar voor de risiconiveaus, routekaarten en openingsplannen tellen alleen patiënten mee die in het ziekenhuis worden opgenomen. De meeste bezoekers van de eerste hulp gaan gewoon weer naar huis. 

In de overzichten van het aantal coronapatiënten die in een ziekenhuisbed liggen telt ook iedereen mee die positief test, maar dit lijkt niet tot een grote overschatting te leiden. Volgens de Stichting Nice (Nederlandse Intensive Care Evaluatie) die de Nederlandse ziekenhuiscijfers bijhoudt heeft ruim 90 procent van de ic-patiënten die positief testte ook inderdaad covid-gerelateerde klachten. De resterende patiënten, die dus mét corona maar niet per se door corona in het ziekenhuis liggen, worden wel geteld. ‘We hebben hiervoor gekozen omdat deze patiënten in isolatie worden behandeld en daarmee de isolatiebedden bezet houden’, laat de stichting weten. 

Daarnaast kan covid-19 veel ziekten compliceren, waardoor de prognose voor andere aandoeningen verslechtert. Van de patiënten op reguliere verpleegafdelingen is bij de stichting niet exact bekend welk deel coronagerelateerde klachten heeft. Ook hier geldt dat de ziekenhuizen voor de indeling van personeel en ruimtes ook met een coronabesmetting rekening moeten houden als een patiënt eigenlijk voor iets anders is opgenomen.