Verslaat Le Pen volgend jaar Macron? Vooral onder jongeren is haar partij in trek

Als een filmster baant Thierry Mariani zich een weg tussen de glanzende vissen en zwetende kazen op de markt in Trets, een middeleeuws plaatsje nabij Marseille, in het hart van de Provence. Tussen de zacht oranje gevels zijn eindeloze rijen streekproducten uitgestald, op de achtergrond de majestueuze toppen van het Sainte-Victoiregebergte. Dit is het Frankrijk dat Mariani’s aanhangers zo dierbaar is: het Frankrijk dat geschiedenis ademt en waar traditie wordt gevierd. Dat land dreigt volgens velen van hen te verdwijnen.

Is het hem echt? Twee oudere dames die woensdagochtend in Trets hun boodschappen doen, kunnen hun ogen bijna niet geloven. Dat ze zondag op Thierry Mariani zullen stemmen, behoeft geen toelichting. De voormalige minister onder Nicolas Sarkozy verruilde zijn partij Les Républicains (voorheen UMP) voor Rassemblement National en is nu kandidaat voor het regiopresidentschap in Provence-Alpes-Côte d’Azur (Paca). Een troef in handen van Marine Le Pen, die het imago van haar partij de afgelopen jaren heeft willen normaliseren. Mariani gaat prat op zijn politieke verleden dat garant zou moeten staan voor ervaring en fatsoen.

Praatjes zijn hier in Trets niet meer nodig, hooguit een flyer met het hoofd van Mariani erop. Al is die niet voor iedereen bedoeld; een groep vrouwen met hoofddoek passerend drukt Mariani zijn flyers demonstratief tegen de borst. Foto hier, handdruk daar, één keer heen over de markt en één keer terug en dan is het klaar. Nog voor het middaguur kan het bier op tafel.

Symbolische waarde

Zondag gaat Frankrijk naar de stembus voor de eerste ronde van de regionale (en departementale) verkiezingen. Uitgesteld in verband met corona is de tussenliggende tijd tot de presidentsverkiezingen uitzonderlijk kort, slechts tien maanden. De uitslag wordt daarom meer dan ooit bekeken als graadmeter voor de strijd om het presidentschap. Naar verwachting zal die opnieuw uitlopen op een duel tussen president Emmanuel Macron en Marine Le Pen van Rassemblement National. De dominante thema’s in deze verkiezingscampagne zijn veelzeggend: hoewel de regio’s er nauwelijks over gaan, staan veiligheid en migratie voorop.

Een overwinning voor Le Pen in een of meerdere regio’s is van grote symbolische waarde. In 2015 werd haar partij regionaal de grootste van Frankrijk, maar ze haalde in de tweede ronde nergens genoeg stemmen om dat potentieel te verzilveren. Links en rechts verenigden zich in een ‘front républicain’ dat een verkiezingszege voor Le Pen moest voorkomen met stembusakkoorden; de Parti Socialiste trok zich in enkele regio’s terug ten faveure van Les Républicains.

Dit jaar smeedden de partij van president Macron La République en Marche (LREM) en Les Républicains (LR) op voorhand een alliantie in Paca, waar de aanhang van Le Pen traditioneel groot is. De zittende regiopresident, Renaud Muselier (LR), zette zelfs een flink aantal kandidaten van LREM op zijn lijst. Het pakte rampzalig uit: Muselier dreigde even de steun van zijn partij te verliezen, vanwege die samenwerking, al mocht hij onder voorwaarden door.

Intussen voorspellen de peilingen in Paca een verkiezingszege voor Rassemblement National, dat met name onder jongeren steeds populairder wordt. Voor kiezers tussen de 25 en 34 staat Marine Le Pen intussen op één.

Nikes en televisie

Kom naar Chateau-Gombert, had Lukas Kubicki (18) gezegd. Niet te laat, want in de avond zou het gevaarlijk zijn in deze noordelijke wijk van Marseille. Maar zo rond zessen laat hij hier graag zien waarom Marine Le Pen de vrouw is die Frankrijk nodig heeft.

Lukas groeide  elders in de stad op in een HLM-flat, een sociale huurwoning, waar hij woonde met zijn ouders en halfbroer. ‘Mijn ouders hadden moeite om rond te komen. Soms leden zij honger, om te zorgen dat mijn broer en ik genoeg te eten hadden. Hun aanvragen voor sociale steun werden altijd afgewezen. De klasgenoot van mijn broer, die wel geld kreeg, zagen we met nieuwe Nikes en een grote televisie thuiskomen.’

Dat gevoel van oneerlijkheid bekroop hem vaker. Zijn blinde oma, die geen hulp kreeg bij het huishouden. De blowende jongens bij haar in de straat, die ongestraft op de ramen konden bonken. Zijn broer, die bij de bushalte met een mes werd bedreigd en beroofd, maar bij de politie te horen kreeg dat ze niets konden doen, al waren de daders bekend. En dan de onveiligheid: elke week gaat er in Marseille wel een auto in vlammen op. Toen zelfs in de school van zijn broer gedeald werd, stuurden zijn ouders Lukas naar een privéschool.

In Chateau-Gombert, waar zijn familie sinds een paar jaar woont, lijkt die realiteit ver weg. Lukas leidt rond langs de olijfoliemolen waar olijven uit de buurt worden verwerkt, langs een kerkje, de dorpsfontein en een oude buurtkroeg. ‘Prachtig toch? Je voelt de geschiedenis, hier zijn de mensen echt verankerd in hun tradities. Ook in Marseille kun je dit soort parels nog vinden.’

De weg naar Rassemblement National was voor hem snel gevonden. ‘Als je dit Frankrijk wilt behouden, moeten migranten assimileren. En moet de staat de orde handhaven’, zegt hij. Zag je die jongens op de parkeerplaats? Die zetten als het donker wordt harde muziek aan. En wat te denken van het afval overal. ‘Er is geen respect meer. Geen autoriteit. En de politie mag niet ingrijpen.’

Rassemblement National is de enige partij waaraan hij de veiligheid van Frankrijk toevertrouwt. Als klassenvertegenwoordiger klopte Lukas bij de gemeente aan om iets te doen aan de 100-kilometerweg die voor hun school langs liep. ‘Hartstikke onveilig. Maar ik kreeg nooit gehoor.’ Bij RN daarentegen werd hij met open armen ontvangen. Ze konden niet meteen iets veranderen, maar deden wel iets belangrijks: ‘Dicht bij de mensen zijn. Benaderbaar en eerlijk. Dat is hoe politiek moet zijn.’

Op zijn Frans

‘Il n’y a plus de respect’ – er is geen respect meer. Op pad met aanhangers en kandidaten van Rassemblement National duikt dat zinnetje iedere keer weer op. We willen leven op zijn Frans, komt daar dan doorgaans achteraan. Dat laat zich vooral omschrijven door wat het niet is. ‘Leven op zijn Frans betekent dat je geen zichtbare religieuze symbolen draagt’, zegt Enzo Alias-Blanes (29) terwijl hij een rol posters uit zijn kofferbak pakt. ‘Het betekent dat je niet je dieet oplegt aan anderen, zoals moslims die halalvlees eisen in schoolkantines. Het betekent dat je de wet respecteert. Dat je anderen niet aanvalt omdat ze een andere mening hebben dan jij.’

Vorige week werd hij met zijn campagneteam aangevallen in Arles, waar hij op de lijst staat voor de departementale verkiezingen. Een man gooide olijfolie naar Enzo en zijn kameraad, en viel hen aan met een wapenstok. Enzo kwam met de schrik vrij, de andere jongen moest een nacht in het ziekenhuis blijven en hield er een wond en hersenschudding aan over.

‘Ik ben het gewend’, haalt Enzo zijn schouders op. Vandaag plakt hij de posters wel in z’n eentje. ‘Al sinds ik in 2017 op Facebook mijn steun aan RN betuigde, krijg ik doodsbedreigingen, online of in de brievenbus. De politie zegt dat ze geen middelen hebben om er iets aan te doen.’

Enzo, die met zijn vrouw en dochter in Marseille woont, is een van de gezichten van het nieuwe Rassemblement National. De jonge generatie, voor wie racisme en antisemitisme iets uit het verleden van de partij zou zijn. ‘Dat zijn misvattingen over onze partij’, zegt Enzo. ‘Ik heb in de acht jaar dat ik actief ben voor RN nooit iets van racisme gemerkt.’

Als leider van de jongerenafdeling Génération Nation bespeurt hij een groeiende interesse onder generatiegenoten. ‘Juist wij worden hard geraakt door de problemen in Frankrijk. Jonge mensen hebben meer moeite een baan of huis te vinden en zijn kwetsbaarder voor onveiligheid. En bovendien: wij moeten nog decennialang in dit Frankrijk leven. We willen een toekomst om trots op te zijn.’

Als hij in Arles in de departementale raad komt, zullen de scholen beter beveiligd worden zodat er niet meer kan worden gedeald. Zullen families van delinquenten geen sociale steun meer krijgen. Zo kan hij via een omweg toch iets bijdragen aan die nationale veiligheidsagenda, want dat staat ook voor hem voorop.

Liefde

Op de markt in Trets is het bier op en de stemming vrolijk. ‘Mensen zijn gerustgesteld door Mariani’, zegt Emmy Font (28) die op de departementale kieslijst staat van het kanton Trets. ‘Arles was lange tijd een linkse stad, daar is de haat tegen ons nog voelbaar. Hier is het anders, hier brengt RN hoop. Emmy woont nu nog in Marseille, maar hoopt binnenkort naar Trets te verhuizen, waar het leven rustig is en de tradities worden gevierd. ‘Weet je wat het is’, zegt ze fel. ‘Onze mensen worden beschuldigd van haat en racisme, maar wat ze nodig hebben is liefde en trots.’