Polen opnieuw op de vingers getikt vanwege bestraffen rechters

Het tuchtrecht in Polen, ingesteld door de conservatief-nationalistische regering, is in strijd met het Europees recht. De speciaal opgerichte disciplinaire kamer mag daarom niet over onafhankelijke rechters oordelen. Dat concludeert de advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie donderdag opnieuw in een door de Europese Commissie aangespannen zaak tegen Polen.

De rechters van het Europees Hof in Luxemburg volgen de advocaat-generaal bijna altijd in hun oordeel. Tot nu toe hebben hun vonnissen wat betreft de Poolse rechtsstaat echter weinig effect gehad. Vooral omdat de Europese Commissie er geen gevolgen aan verbindt. Het Hof in Luxemburg oordeelde vorig jaar al dat de Poolse tuchtkamer haar werkzaamheden moet staken, maar toen dit niet gebeurde, liet de Europese Commissie na een dwangsom op te leggen.

Sinds in 2015 een coalitie onder leiding van de partij PiS aan de macht kwam in Polen, heeft deze de rechterlijke macht stelselmatig onder politieke dwang geplaatst. Dat gebeurt door – niet altijd legale – benoemingen van partijgetrouwen op cruciale posities en het instellen van een tuchtregime voor rechters die zich tegen de ‘hervormingen’ verzetten. Voor dat laatste doel is binnen de Hoge Raad een disciplinaire kamer opgericht om rechters hun immuniteit, hun functie, hun salaris en in het uiterste geval hun vrijheid af te nemen.

Afschrikwekkend effect

Advocaat-generaal Evgeni Tanchev noemt de tuchtkamer nu „geen onafhankelijk en onpartijdig gerecht” vanwege de politieke samenstelling en de verregaande bevoegdheden. Tanchev wijst in het bijzonder op het „afschrikwekkend effect” dat de tuchtprocedures heeft op álle rechters. Volgens hem ondermijnt de partijdige instantie „het vertrouwen dat de rechterlijke macht in een democratische samenleving bij burgers moet wekken”.

In een eerste reactie op Twitter noemt staatssecretaris van Justitie Sebastian Kaleta de Europese Unie „niet competent”. Volgens hem is er sprake van „dubbele standaarden”, omdat het Hof eerder oordeelde dat rechters in andere landen – onder voorwaarden – door politici mogen worden benoemd.

De Poolse tuchtkamer oordeelt niet altijd in het nadeel van kritische rechters, maar nam wel al verschillende rechters hun immuniteit en salaris af. Uitgerekend deze donderdag moet Wlodzimierz Wrobel, een vooraanstaand rechter van de Hoge Raad en een gerespecteerd wetenschapper, voor de kamer verschijnen. Officieel wil het OM hem strafrechtelijk vervolgen omdat door zijn handelen een onschuldige man een maand te lang in de gevangenis zou hebben gezeten. In werkelijkheid wil het OM van Wrobel af om de politieke controle over de Hoge Raad verder te versterken.

Lees ook Poolse regering ontdoet zich van kritische ombudsman