President Loekasjenko in Duitsland aangeklaagd voor martelen van demonstranten

De Belarussen zijn volgens hun advocaten slachtoffer van marteling door het regime van Loekasjenko, tijdens de gewelddadige periode die volgde op de presidentsverkiezingen in augustus 2020. Het gaat om lichamelijke mishandeling, uithongering, slaaponthouding en vernedering. Hun gezondheid lijdt er nog steeds onder. De advocaten omschrijven de acties van de Belarussische staat als ‘beestachtig’ en klagen zowel Loekasjenko als de Belarussische veiligheidsdienst aan. In totaal beschikken ze over ruim honderd gedocumenteerde gevallen van marteling, aldus de advocaten. De Belarussen zijn puur om hun deelname aan vreedzame protesten gemarteld.

De advocaten roepen Duitsland op ook in het geval van Belarus de mensenrechten te verdedigen. In Belarus zelf is de kans op vervolging voor Loekasjenko minimaal, dus maken ze de zaak in het buitenland aanhangig. Het is niet de eerste aanklacht tegen het regime van Loekasjenko in het buitenland: in Litouwen dient ook een zaak van een slachtoffer.

Tegen het Duitse medium Deutsche Welle zei een vertegenwoordiger van de Belarussische diaspora dat het een ‘eerste stap is naar de onvermijdelijke erkenning van het regime als een terroristische organisatie met alle daaropvolgende consequenties’.

Universeel recht

De advocaten beroepen zich op het universeel recht, waarmee ook misdaden die elders zijn begaan, veroordeeld kunnen worden. In 2019 werden bij hetzelfde hof in Karlsruhe twee Syriërs aangeklaagd, die in opdracht van het regime van president Assad mensen zouden hebben gefolterd. In die zaak volgde in februari ook een veroordeling tot 4,5 jaar celstraf voor een van hen. Hij was opgepakt in Duitsland nadat hij was herkend als agent van de Syrische geheime dienst.

Vorige maand klaagde een Duitse ngo volgens hetzelfde principe vijf mannen aan die dicht bij Ramzan Kadyrov staan, de leider van de Russische autonome republiek Tsjetsjenië. Hun wordt misdaden tegen de menselijkheid ten laste gelegd. Onder het regime van Kadyrov worden lhbti’ers systematisch gediscrimineerd, vervolgd en mishandeld.

Als het hof in Karlsruhe werk maakt van de zaak tegen Loekasjenko en de veiligheidsdienst, lopen de aangeklaagden het risico te worden gearresteerd en vervolgd als zij zich op het grondgebied van de Europese Unie begeven. Voor een aantal sleutelfiguren uit het regime geldt al een inreisverbod.

Sinds de presidentsverkiezingen in de zomer van 2020 is de repressie in Belarus enorm toegenomen. Zittende president Loekasjenko won na verkiezingsfraude. Honderdduizenden Belarussen gingen uit protest de straat op, waarna de staat extreem gewelddadig en repressief optrad. Er vielen honderden gewonden en enkele doden. De oppositie vluchtte naar het buitenland of werd gevangen gezet. Ruim 30 duizend mensen werden gearresteerd en kwamen in gevangenissen terecht, waar ze op grote schaal werden gemarteld. De protesten, arrestaties en martelingen duren driekwart jaar later nog steeds voort.