[column] Een gebrek aan samen

Ik kijk ook even waar de Volkskrant mee opende en ik zag 'dodelijk paardenvirus ontregelt paardensport' als opening. Ook nog maar even kijken in het NRC, ja ik lees wat af, NRC opent met Horecazaken in Klazienaveen die uit protest open gaan en de economiesectie wil graag iets duiden over de buitenland politiek van Joe Biden. 

Niets aan de hand dus
Nou ja het is anders, het tekent de spagaat waar we in zijn beland. Samengevat, de schade die we oplopen als gevolg van de coronacrisis wentelen we af op de ondernemers, dan kunnen we weer verder met iets met paarden en Amerika. Ik kijk niet naar verkiezingsdebatten dus hou me ten goede als ik onvolledig ben geïnformeerd. De  geüniformeerde debat poppenkast, waarin volksvertegenwoordigers verkleed in hun zondagse pak proberen kiezers te lokken voelt voor mij zo misplaatst. Zo losgezongen van een verdrietige dagelijkse werkelijkheid. Waarin een samenleving op slot ging en nu wordt gesoebat over het afwentelen van de kosten.

Ja, ik word er verdrietig van. Dat schrijnende gebrek aan leiderschap, niet naar jezelf kijken, niet snijden in eigen vlees, nee gewoon als een ordinaire dief bij een ander de kassa leegtrekken. Dat is het idee. Het afgelopen jaar vroegen meer dan 100.000 ondernemingen NOW aan. Stuk voor stuk bedrijven die of schade opliepen of verwachtten schade op te lopen. Talloze bedrijven zitten inmiddels aan een infuus en hoe de toekomst er voor die ondernemers uitziet is uiterst onzeker. 

Het valt mij op dat er een soort beeld wordt gecreëerd van een overheid die als een zelfstandige zakelijke entiteit naar goeddunken wel of geen steun verleent. De werkelijkheid is anders. Ondernemers hebben de afgelopen decennia de overheidspot gevuld met belasting. Er kwam zoveel geld binnen dat er binnen de gemaakte afspraken geen ideeën meer bleken te zijn om te investeren in de samenleving derhalve werd er in arren moede maar afgelost op de staatsschuld. Met tientallen miljarden, jaar in jaar uit. Nederland werd dankzij die belastinginkomsten koploper lage staatsschuld in Europa. Een mooie buffer zou je denken voor als het misgaat. 

Toen kwam de coronacrisis 
Onze overheid besloot dat hele sectoren niet meer konden functioneren voor de veiligheid van anderen. De retail, evenementen, cultuur, horeca, reizen en contactberoepen werden de kop van jut. Terwijl medewerkers konden rekenen op hulp, via de NOW regeling, zeg maar WW via de werkgever, moesten ondernemers het zelf uitzoeken. 

Ben je kapper dan hebben je medewerkers een inkomen maar voor jou is er eigenlijk niets. Wat voor de kapper geldt, geldt voor alle ondernemers. Interen op eigen vermogen moet je, ja voor het belang van anderen. En laat je niets wijsmaken, uitzonderingen daargelaten zijn alle ludieke acties van coffee to go tot bestellingen afhalen via een luikje geen oplossing. Het is ademhalen door een rietje en dat al een jaar lang. Ik zou zeggen probeer het zelf eens, ademhalen door een rietje. Een uurtje maar kijken of dat bevalt. Maar goed het algemene belang weegt zwaar. Je moet wat voor elkaar over hebben nietwaar. 

Met de verkiezingen in zicht maken partijen de ideeën kenbaar. We hebben wat op te lossen immers, hoewel experts het aardig eens lijken te zijn over de oplossing. 

'Wie betaalt de rekening van de coronacrisis? De lijsttrekkers waren zondag in het tv-debat eensgezind: de best verdienenden en rijksten. Opmerkelijk, want in de verkiezingsprogramma’s gaat het helemaal niet over het betalen van ‘de coronarekening’. De meeste economen zijn het wel eens dat een hogere staatsschuld door eenmalige corona-uitgaven niet zo’n probleem is. Als de economie weer groeit, zakt die schuld in verhouding tot het bbp weer.'

Nee, er is iets anders aan de hand. Met de ellende van de coronacris in de hand zien politieke partijen hun kans schoon om de eigen politieke agenda vorm te geven. Lang gekoesterde idealen komen dankzij de ellende van crisis binnen handbereik. Een soort van coronaparasitisme. Alle partijen geen enkele partij uitgezonderd, willen de kosten van de pandemie financieren met lastenverzwaringen voor ondernemers. Winsten en vermogen van bedrijven moeten zwaarder worden belast. De PvdA spant de kroon en wil er meer dan 40 miljard euro extra uitgraaien. SGP en VVD het minst: beiden toch nog zo’n 3,5 miljard extra. 

Nu lees ik dat met verbijstering en ik probeer het te begrijpen. Je legt sectoren in het bedrijfsleven plat voor het algemeen belang. Zodat anderen niet ziek worden. Zodat de zorg door kan draaien. Je laat de getroffen ondernemers hun pensioen opeten. Je laat de getroffen ondernemers de overwaarde van hun huis opeten, je laat ze schulden maken bij vrienden, familie de buren en zadelt ze op met een belastingschuld. Schuld aan de fiscus. Allemaal omdat je meedenkt en meewerkt voor het algemeen belang. Je moet op je handen zitten, je mag niet boos worden, we moeten het immers samen doen. Met zijn allen. 

De werkelijkheid is pijnlijk. Heel pijnlijk. Defacto zijn alle bedrijven die op slot moesten voor dat algemene belang minder waard geworden want vermogen wordt opgegeten en maakt plaats voor schuld. Grote ondernemers maakten schuld bij banken. Kleine ondernemers maakten overal schuld van familie tot huurbaas, om maar rond te kunnen komen. En als je het niet redt wacht de schuldsanering. Wacht de bijstand. Er is geen enkele regeling voor ondernemers. Ondernemers die met zijn allen gehoor gaven aan de oproep van de overheid om de zaak te sluiten. Wetende wat je te wachten staat als je het niet redt. 

Nu er licht gloort en we mogen stemmen komt geen enkele politieke partij met een belastingverlaging voor de getroffen sectoren. Zodat ondernemers weer op adem kunnen komen. Zodat er weer een nacht geslapen kan worden. Zodat coronaschulden kunnen worden afgelost. Zodat buffers opnieuw kunnen worden aangevuld. Zodat werknemers weer aan een toekomst kunnen bouwen. Nee de politiek komt unaniem met lastenverzwaringen. Het opgewarmde lijk kan best nog wel een halve marathon lopen is kennelijk het idee. 

Niet alleen werden bedrijven minder waard. Door de veranderde vermogenspositie staan banken ook niet te trappelen om wat extra krediet verlenen. Niemand staat nog in de rij om te lenen. Nou ja hogere risico’s betekent een hogere rente en hogere privé gedekte borgstellingen. Lastenverzwaringen betekent minder ruimte om te financieren om er weer bovenop te komen. In simpel Nederlands wordt je door de politici nu verder het drijfzand ingejaagd en niemand steekt een poot uit. Als dank, omdat we het immers samen doen. 

Je kan er in stikken voor het algemene belang, dat is de teneur. De overheid maakt zelf geen aanstalten om bij te dragen. Bij het Rijk levert niemand in. Het Rijk gedraagt zich als de overhead van een onderneming die bij tegenwind het productiepersoneel sommeert om als eerste wat in te leveren. 

Geen minister of overheidsbestuurder die er een boterham minder door eet. In het begin van de crisis zagen we direct de extra bonussen voorbijkomen voor de medewerkers op de ministeries omdat er zo hard gewerkt werd. Bonussen die opliepen tot een heel maandsalaris. Het was een teken aan de wand. 

'Zorgminister Hugo de Jonge schrijft in een Kamerbrief wel dat voor het geven van incidentele beloningen, bonussen dus, afspraken zijn die voor het hele Rijk gelden. Die regels gelden ook voor de coronabonussen van het VWS-personeel. Dat betekent dat de bonussen kunnen oplopen tot maximaal een maandsalaris, bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Dat ministerie is weer verantwoordelijk voor de beloningsregels van het Rijk.'

Daar sta je dan met al je inzet voor het algemeen belang. Je probeert alle ballen nog wat in de lucht te houden maar eigenlijk sta je liever te janken. Het is niet alleen geld, het zijn niet alleen de lastenverzwaringen. Het is het gebrek aan empathie. Het is een gebrek aan saamhorigheid. Een gebrek aan samen. Het is een gebrek aan menselijkheid. 

Tadek Solarz

 

(beeldcredit: Anna Shvets / Pexels)