Slechts driekwart leerlingen haalt minimale niveau schrijfvaardigheid

De schrijfvaardigheid van kinderen is ondermaats. Ruim een kwart van de leerlingen haalt aan het einde van de basisschool het minimale niveau niet: ze kunnen geen korte, eenvoudige teksten over hun leefwereld schrijven en lopen daardoor risico op laaggeletterdheid. Dat blijkt uit onderzoek dat de Inspectie van het Onderwijs donderdag heeft gepresenteerd.

Het streefniveau, waarbij leerlingen teksten met enige samenhang en een heldere opbouw kunnen schrijven, wordt door 28 procent gehaald, terwijl 65 procent de doelstelling is. In 2009 is vergelijkbaar onderzoek naar schrijfvaardigheid gedaan; de prestaties zijn sindsdien niet verbeterd.

Zorgen over basisvaardigheden

De inspectie maakt zich al langer zorgen over basisvaardigheden als schrijven, lezen en rekenen. In haar jaarlijkse rapport van 2018 constateerde ze dat de prestaties in het basis- en voortgezet onderwijs afglijden. Voor rekenen, wis- en natuurkunde zijn leerlingen over de langere termijn minder goed gaan presteren. Ook met het lezen gaat het niet goed: bijna een kwart van de Nederlandse 15-jarigen leest zo slecht dat ze een brief van de overheid of een handleiding niet goed begrijpen, bleek in 2019 uit het internationaal vergelijkende onderzoek PISA. „Basisvaardigheden zijn het fundament voor de rest van je leven”, zegt inspecteur-generaal Alida Oppers. „Als je ze niet beheerst, ondervind je er een leven lang nadeel van.”

Lees ook Hoe we kinderen weer aan het lezen krijgen

Geen rol voor corona

De coronacrisis speelt geen rol bij de resultaten over het schrijfonderwijs: de onderzoeksgegevens dateren van voorjaar 2019. Oppers: „Je hoeft niet helderziend te zijn om te weten dat Covid-19 een negatief effect heeft op de beheersing van basisvaardigheden.” Wat haar betreft zou de 8,5 miljard euro die het kabinet onlangs beschikbaar stelde om leerachterstanden door corona weg te werken, gebruikt moeten worden voor investeringen waar het onderwijs structureel profijt van heeft. Meer kennis en scholing voor leraren bijvoorbeeld.

Voor leesonderwijs is inmiddels veel aandacht, maar die voor schrijven blijft achter, ziet de inspectie. Terwijl schrijven ook een deel is van geletterdheid. Wie goed schrijft, kan beter lezen – en andersom. Schrijfvaardigheid helpt bij kennisontwikkeling én is nodig om maatschappelijk te functioneren. Denk aan solliciteren, een klacht indienen of een verzoek doen bij de overheid.

Lees ook ‘Leerlingen lopen risico laaggeletterd te worden’

De onderzoekers keken naar inhoud, opbouw en formulering van teksten van leerlingen uit groep 8. Spelling lieten ze buiten beschouwing. Opmerkelijk is dat leerkrachten zeggen belang te hechten aan effectieve communicatie via schrift, maar toch vooral aandacht besteden aan meetbare zaken als spelling, interpunctie en grammatica.

Complex

„Een stijlopdracht controleren is complex, er is kennis voor nodig”, verklaart Patricia Pijloo, leerkracht voor groep 5-6 en directeur van basisschool De Talenten in Haarlem. „Die is er weinig. Ik zie bij pabo-studenten dat het onderwerp minimaal wordt behandeld.” Pijloo heeft haar leerlingen bijvoorbeeld een brief laten schrijven aan de burgemeester om te pleiten voor een zebrapad bij de school. Maar op veel scholen is schrijven „niet meer dan een lesje uit een taalboek”, ziet ze. „Heel jammer, want schrijfvaardigheid helpt bij andere vaardigheden. En leerlingen krijgen er plezier in.”