Ook in debat zonder lijsttrekkers is de premier het mikpunt: ‘Waarom is Rutte niet mans genoeg?’

De omroep die een ‘vrolijk rechts’ geluid belooft, had zich voorgenomen om er ook een vrolijk debat te maken, met ludieke introducties van de deelnemers – CDA’er Pieter Omtzigt werd weer eens een pitbull genoemd en de kijker weet nu dat VVD-minister Tamara van Ark koekblikken spaart – en een fragment van de Amerikaanse komiek Jerry Seinfeld, die grapte dat de nummers twee eigenlijk de eerste verliezers zijn.

Desondanks werd het debat bij vlagen uiterst wrevelig. Deels kwam dit door diezelfde opzet van het programma, met zes partijen (VVD, PVV, CDA, D66, PvdA en SP) die om aandacht moesten vechten in een free for all. Voor veel meer dan een paar snedige oneliners was vaak geen tijd. ‘Wacht effe, dit is geen spelshow’, schoot Omtzigt uit zijn slof, nadat WNL-presentator Rick Nieman hem had gemaand niet te ver af te dwalen.

Bondgenoot

Het CDA-Kamerlid had het toen al aan de stok gehad met Renske Leijten, het SP-Kamerlid dat in de toeslagenaffaire zijn trouwe bondgenoot is, maar die Omtzigt naar zijn smaak te vaak in de rede viel over de problemen bij de politie. ‘Ik geloof dat het best lastig is, Renske, om mij uit te laten praten. (...) De manier waarop hier gediscussieerd wordt, bevalt me echt voor geen meter.’

De politici konden hun eigen accenten leggen met meegenomen stellingen, iedere partij één. Fleur Agema (PVV) trapte af met het wegbezuinigen van ic-bedden en de sluiting van ziekenhuizen, waardoor Nederland volgens haar onvoldoende voorbereid was op de coronacrisis. Van Ark, in het kabinet verantwoordelijk voor de medische zorg, ging daar ten dele in mee: we zijn misschien doorgeschoten in de efficiency.

De VVD-minister bewoog vaker mee met de kritiek, zonder meteen alle schuld te aanvaarden. Net als haar partijleider Mark Rutte probeerde Van Ark boven de partijen te staan zondag, door met name de overeenkomsten te benadrukken. ‘Volgens mij kunnen we elkaar gaan vinden om te blijven investeren in de politie’, zei Van Ark bijvoorbeeld. Of: ‘Volgens mij kunnen we elkaar vinden in het belang van wonen.’

Prins Bernhard-belasting

Een stelling over de woningnood was aangebracht door PvdA-Kamerlid Henk Nijboer, die het debat voerde omdat PvdA-nummer twee Khadija Arib de voorzitter van de Tweede Kamer is. Zijn strijdplan ontplofte in zijn gezicht. Nijboer wilde het eigenlijk hebben over de invoering van een ‘Prins Bernhard-belasting’ om pandjesbazen meer te laten betalen over hun huurinkomsten. 

Al snel ging het echter over de door VVD en PvdA ingevoerde verhuurdersheffing, de belasting die woningcorporaties betalen – waardoor ze minder geld overhouden om huizen te bouwen. Nijboers verweer dat de heffing als tijdelijk was bedoeld, overtuigde niet. Ook in deze verkiezingen wordt de PvdA achtervolgd door het spook van Rutte II.

D66-running mate Rob Jetten had het maar op één partij – de VVD – gemunt, en op één man: de premier. ‘Waarom is Mark Rutte nou niet mans genoeg’ om zijn klimaatplannen door te laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving’, wierp hij Van Ark voor de voeten. Het willen terugsturen van vluchtelingen die op eigen houtje naar Nederland komen noemde hij ‘schofterig’. En ook de Rutte-doctrine, een term die inmiddels vrij is gaan zweven, ontbrak niet in Jettens betoog. Omtzigt viel hem gepassioneerd bij: ‘Mag ik van de VVD weten of we nu echt afscheid nemen van de Rutte-doctrine?’ ‘Die is er niet’, zei Van Ark, net na de zoemer voor het einde van het debat.

Zo was de premier erbij, zonder naar de WNL-studio af te reizen.