Bomenliefhebbers op de bres voor oudste beuk van Borkel

Het viel Martijn Aarts eerder dit jaar op dat de oude rode beuk in de pastorietuin van Borkel en Schaft er niet goed bij staat. De boomverzorger uit Borkel vertrouwde het niet en alarmeerde de gemeente. ,,Vanaf de grond kon je door het bladerdek heen de lucht zien, dat hoort niet.” 

Aarts dacht dat het iets met de droogte van de afgelopen jaren te maken zou hebben. Later kreeg hij vanuit het gemeentehuis een foto opgestuurd met de boosdoener. De reuzenzwam, een parasiterende schimmel, heeft zich ingevreten in de wortels van de boom. Een indirect gevolg van de warme droge zomers. ,,Als een boom door droogte verzwakt is, sterven de wortels af en dan slaat de zwam toe.”  

Dat betekent meestal slecht nieuws. ,,Als je niets doet, is zo'n boom binnen tien jaar dood”, weet de expert, die tevens betrokkene is van de bomenwerkgroep van het IVN in Waalre-Valkenswaard. De wortels sterven dan een voor een af, waardoor hij geen water en voeding meer kan opnemen. Een hevige zomerstorm zou dan zomaar de genadeslag kunnen betekenen. 

In Borkel zijn ze echter niet van plan de boom aan zijn lot over te laten. Afgelopen weekeinde staken vrijwilligers van het IVN en de parochie de handen uit de mouwen, daarbij gesteund door de gemeente. Rondom de beuk zijn kilo's zand en stenen verwijderd, laat bomenliefhebber Marjolein van der Voort zien. In plaats daarvan is  voedzame grond toegevoegd, toegedekt met bladeren.      

Door de omstandigheden zo optimaal mogelijk te maken, hopen ze dat de beuk weer opkrabbelt en voldoende wortels kan aanmaken om voeding en water op te nemen. In droge periodes zal hij ook extra water krijgen. Een exemplaar van deze omvang heeft enkele duizenden liters per dag nodig, weet Aarts. 

De zwammen aan de voet van de stam zijn eveneens weggehaald. Al is dat vooral voor de vorm: de schimmel zelf zit al in de wortels, die krijg je er niet mee weg.

Of de actie kans van slagen heeft, vindt Aarts moeilijk te zeggen. ,,Het blijft de natuur. Je weet nooit of een boom nog genoeg reserve energie heeft. Ik hoop dat hij herstelt, maar het zal nooit meer de boom worden die hij was. We proberen vooral het einde van zijn leven te rekken. Maar als een zwam zich heeft ingevreten, dan weet je: dit is het begin van het einde.” 

Kees Fleerakkers, die vanuit de parochie bij de reddingspoging betrokken is, hoopt dat de beuk nog een beetje hulp van boven kan krijgen. ,,We steken af en toe een kaarsje aan", zegt hij met een lach. ,,Misschien dat het helpt. De boom staat hier in de parochietuin toch ongeveer op gewijde grond.”

Met een omtrek van bijna vijf meter is de rode beuk een imposante verschijning aan de rand van de Dommel. Hoe oud de boom precies is, weet niemand. Volgens kenners moet hij zo rond 1850 zijn aangeplant. Binnen de gemeente Valkenswaard staan nog wel meer bomen uit die tijd, zoals een tamme kastanje bij Huize Agnetendal in Dommelen. Vorig jaar zomer is een eik uit 1830 aan de Dorpsstraat in Schaft omgewaaid. Tot 2015 stond de oudste boom in de kerkhoftuin van de St. Martinuskerk in Dommelen. Dat was een zomereik uit 1740.