Protestantse Kerk erkent falen tijdens Tweede Wereldoorlog

De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) erkent te hebben bijgedragen aan een klimaat van antisemitisme tijdens de Tweede Wereldoorlog. „De Protestantse Kerk in Nederland wil zonder terughoudendheid erkennen dat de kerk mede de voedingsbodem heeft bereid waarin het zaad van antisemitisme kon groeien.” Dat zal scriba René de Reuver, de hoogste man binnen de PKN, volgende maand uitspreken tijdens de herdenking van de Kristallnacht, bevestigt de organisatie na berichtgeving in dagblad Trouw. Het is de eerste keer dat de Protestante Kerk erkent tekort te zijn geschoten tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De kerk belijdt tijdens de herdenking volgende maand schuld tegenover de Joodse gemeenschap. „Schuld is het diepste woord dat je voor falen kan gebruiken”, zegt De Reuver tegen Trouw. „Wij schoten tekort in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten.” Excuses maken doet de kerk niet omdat het geen kerkelijk woord is, zegt De Reuver.

De Reuver benadrukt dat de schuldbekentenis betrekking heeft op de kerk als instituut, niet op individuele leden. Volgens De Reuver heeft het de kerkelijke instanties tijdens de oorlog „veelal aan moed ontbroken om voor de Joodse inwoners van ons land positie te kiezen”. De PKN werd in 2004 gevormd door de hervormde, de gereformeerde en de Lutherse kerk.

Rol kerken

In 2015 verscheen voor het eerst een uitgebreide studie over de rol van alle christelijke kerken tijdens de oorlog. Historicus Jan Bank concludeerde dat de kerken de staat te veel volgden, ook tijdens de oorlogsjaren. Ook was hun houding relatief onverschillig voor het lot van de Joden.

Premier Mark Rutte bood in januari excuses aan namens de Nederlandse overheid voor de houding ten aanzien van de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Het was de eerste keer dat een premier in Nederland op die manier zijn excuses aanbood.