De Tweede Kamer is kritisch op de nieuwe zedenwet van Grapperhaus, want ‘seks tegen de wil’ is toch zeker gewoon verkrachting?
Een politieke nederlaag dreigt voor minister van justitie Ferd Grapperhaus. De nieuwe zedenwet waar hij al een paar jaar aan werkt, krijgt voorlopig onvoldoende steun in de Tweede Kamer. ‘Je doet slachtoffers onrecht aan als je ‘seks tegen de wil’ niet ziet als verkrachting.’
Al sinds de nadagen van de #Metoo-discussie werkt minister Ferd Grapperhaus aan een nieuwe zedenwet. Maar nog voor er een definitief wetsvoorstel ligt, klinkt in de Tweede Kamer forse kritiek. Zowel oppositie- als coalitiepartijen zijn het oneens met het onderscheid dat de minister in een eerste wetsontwerp maakt tussen verkrachting en ‘seks tegen de wil’, waarvoor een lagere straf moet gaan gelden. VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden: “Je doet slachtoffers onrecht aan als je ‘seks tegen de wil’ niet wilt zien als verkrachting.”
Voor de minister, wiens positie sinds zijn ‘knuffelbruiloft’ toch al kwetsbaar is, dreigt daarmee een politieke nederlaag. Om steun te krijgen voor zijn nieuwe wet tegen seksueel misbruik, zal hij de nodige aanpassingen moeten doen.
Eén van de eerste Kamerbrieven die Grapperhaus vier jaar geleden naar de Tweede Kamer stuurde, ging over zijn voornemen de zedenwet te moderniseren. Kamerleden zijn het met hem eens dat het daarvoor hoog tijd is. Nu is het nog zo dat ‘dwang’ bewezen moet worden bij verkrachting. In de praktijk levert dat problemen op. Slachtoffers moeten in de rechtbank kunnen bewijzen dat ze zich hebben verzet, terwijl uit onderzoek blijkt dat een groot deel van hen in een bedreigende situatie verstijft, en dus helemaal niet tot verzet in staat is. “Dat is een heel natuurlijk mechanisme, het gebeurt uit zelfbescherming”, weet PvdA-Kamerlid Attje Kuiken. “Maar te vaak leiden daardoor nu zaken tot vrijspraak.”
‘Een klap in het gezicht van slachtoffers’
Door een nieuwe delict te introduceren, ‘seks tegen de wil’, wil Grapperhaus het mogelijk maken in de toekomst ook verdachten te vervolgen die geen fysiek geweld gebruiken, maar wel wisten, of hadden moeten weten, dat hun slachtoffer geen seks wilde hebben. Toch is de Kamer nog niet tevreden met die oplossing. Niet in de laatste plaats omdat de maximale straf voor ‘seks tegen de wil’ zes jaar celstraf zou worden, tegenover twaalf jaar voor verkrachting. “Ik vind dat een klap in het gezicht van slachtoffers”, zegt Kuiken. “Alsof het minder erg is wat je hebt meegemaakt als je je niet hebt kunnen verzetten.”
De Kamer wil daarom dat Grapperhaus de definitie van verkrachting zoals die nu in de wet staat verruimt, zodat alle vormen van onvrijwillige seks voortaan ook wettelijk worden gezien als verkrachting. Daarmee zou Nederland aansluiten bij een Europese trend. Als gevolg van een veranderende tijdgeest geldt in steeds meer landen, waaronder in Spanje en Zweden, dat seks zonder wederzijdse toestemming wettelijk verkrachting is. “Andere landen kiezen ervoor het verkrachtingsdelict bij de tijd te brengen door te erkennen dat een verkrachter niet altijd iemand is die uit de struiken springt en met veel geweld iemand verkracht”, zegt VVD’er Van Wijngaarden.
Gevraagd of hij bereid zou zijn Zweden als voorbeeldland te nemen, zei Grapperhaus onlangs in de Volkskrant: “Ik doe niet mee aan de karikatuur dat je voortaan vooraf eerst een formulier moet tekenen om seks te hebben.” Kamerlid Kathalijne Buitenweg van GroenLinks vindt dat te kort door de bocht. “Er bestaan in Nederland allemaal rare beelden over Zweden”, zegt zij. “Maar ook daar hoeft de wederzijdse instemming echt niet altijd expliciet te zijn.”
Iemand die geweld gebruikt en letsel aanricht, kan zwaarder worden gestraft
De definitie van verkrachting verruimen betekent volgens de Kamer niet dat voor alle verkrachtingen straks dezelfde maximale straf zal gelden. Iemand die geweld gebruikt en daarmee letsel aanricht, kan nog steeds zwaarder worden gestraft dan iemand die geen fysiek dwang uitoefent. “In de wet kunnen verzwarende omstandigheden worden opgenomen”, zegt CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg. Zij hoopt dat haar partijgenoot Grapperhaus nog eens goed naar het wetsontwerp zal kijken voor hij binnenkort met een definitief voorstel komt. “Het is goed dat in de wet komt dat seks tegen de wil strafbaar is. Maar over de uitwerking zijn we nog niet helemaal tevreden.”
Naar verwachting zal de definitieve versie van de wet pas na de verkiezingen in de Tweede Kamer worden besproken.
Lees ook:
Amnesty tegen nieuwe wet van minister Grapperhaus. ‘Seks zonder instemming is óók verkrachting’
Amnesty International dringt aan op een nieuwe verkrachtingswet en start een campagne om het gesprek over instemming bij seks aan te wakkeren. ‘Dat kan verkrachtingen voorkomen.’
De wet van Grapperhaus tegen seksueel geweld zal niet onmiddellijk meer vonnissen opleveren
Elk ongewenst seksueel contact moet strafbaar zijn, zegt de minister. Maar zal dat in de rechtszaal veranderen?