Niet eerder was de kritiek van de Kamer op het coronabeleid zo hard

Premier Mark Rutte en coronaminister Hugo de Jonge hebben wel vaker kritiek gehad op hun aanpak van het coronavirus. Maar niet eerder heeft die kritiek in de Tweede Kamer zo luid geklonken als tijdens het debat op dinsdag, juist op de dag dat het ‘kantelpunt’ in zicht komt, volgens het RIVM. Wil het kabinet een tweede golf effectief keren, dan moet het snel zijn.

In plaats van samen met de Tweede Kamer plannen te smeden, stonden premier Rutte en coronaminister De Jonge tijdens het debat dinsdag tegenover een zeer kritisch parlement hun gezag als crisismanagers te verdedigen. Verwijten daalden als gesels op hen neer. Rutte houdt vol dat het kabinet naar beste kunnen handelt. Hij heeft ‘een zeer onrustig gevoel’ over de nieuwste 2250 besmettingen per dag.

Het kabinet is politiek kwetsbaar nu de tweede golf van het virus zich aandient, eerder dan verwacht. In het land heeft het kabinet te stellen met een opstand van bekende ‘influencers’ tegen de anderhalvemeterregel. In de Tweede Kamer zien Rutte en De Jonge het politieke draagvlak voor hun beleid met de dag verkleinen. En dan moet de echte discussie over het onder controle krijgen van de tweede golf nog beginnen. Het kabinet broedt op aanvullende maatregelen en gaat weer elke twee weken een persconferentie houden.

‘Onduidelijk beleid’

De PvdA-fractie spreekt over ‘chaos en onduidelijk beleid’, wijzend naar de lange wachttijden voor een coronatest. Volgens SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen is het kabinet ‘de grip op het virus kwijt’. GroenLinks vindt dat het kabinet het draagvlak voor de coronamaatregelen bij de bevolking verspeelt door onduidelijk beleid en eigen missers.

De premier moet ondertussen de eenheid in zijn eigen coalitie bewaren. Lastig, want ook bij coalitiefracties D66 en ChristenUnie klinken verwijten. D66 heeft ‘zorgen’ over de aanpak van het kabinet. “Mensen houden zich pas aan de regels als de overheid zelf de zaken op orde heeft”, aldus D66-fractievoorzitter Rob Jetten. “Wees eerlijker over wat er misgaat.” Bij de ChristenUnie klinkt het verwijt dat het kabinet zich te vaak bezondigt aan ‘stoere taal’. Die fractie betwijfelt openlijk of de nieuwe maatregelen om het virus in te dammen wel voldoende zijn. Cafés gaan een uur eerder dicht. “Is dat nu de dijk die de tweede golf tegenhoudt?”

Nog veel harder zijn de woorden die er vallen over mondkapjes voor personeel in de thuiszorg en verpleeghuizen. Premier Rutte vindt het ‘nogal heftig’ dat PvdA, GroenLinks, SP en PVV excuses van het kabinet willen richting personeel in de thuiszorg en ouderenzorg. GroenLinks vindt dat er afgelopen voorjaar “ronduit onbehoorlijk is omgesprongen met de veiligheid van mensen in de zorg”. Geert Wilders verwijt het kabinet dat 18.000 mensen in de zorg besmet zijn geraakt.

Mondkapjes in de zorg

Personeel in de ouderenzorg hoefde dit voorjaar geen mondmasker te dragen bij kort contact met een besmette patiënt. Het kabinet baseerde zich op een advies van de wetenschappers van het RIVM. Maar ‘Nieuwsuur’ onthulde dat daarbij een tekort aan mondkapjes meespeelde.

Premier Rutte ontkent dat er is gesold met de veiligheid van zorgpersoneel. Wel had het zorgpersoneel in augustus meer uitleg moeten krijgen van het kabinet toen er alsnog mondkapjes werden voorgeschreven voor de ouderenzorg, erkent de premier. Maar excuses, zoals de oppositie eist, vindt hij niet nodig.

Testcapaciteit

Ook minister Hugo de Jonge verdedigt zijn aanpak te vuur en te zwaard. Hij erkent dat er grote tekorten zijn aan testcapaciteit. Maar dat is volgens hem een zeer recent probleem. Hij erkent wel dat hij, achteraf gezien, de capaciteit had kunnen opschalen. “Maar in de context van dat moment was dat een niet voor de hand liggend besluit.” Dat kwam onder meer omdat er toen veel minder vraag was naar de coronatesten dan de 30.000 testen per dag die er begin juli waren, legde de minister uit. Pas in de tweede week van augustus liep de vraag sterk op.

SP, GroenLinks en PVV hekelen dat De Jonge niet alles uit de kast heeft getrokken om de testcapaciteit zo snel en maximaal mogelijk te vergroten. De Kamer wilde dat graag en de minister had dat maanden geleden al beloofd, zei SP-leider Lilian Marijnissen. De Jonge sprak haar verwijt tegen dat ‘het doelbewust niet was gebeurd.’ PvdA-leider Lodewijk Asscher constateert dat het testbeleid volledig is vastgelopen, wat volgens hem schadelijk en ontwrichtend uitpakt voor de samenleving.

De Jonge erkent dat de testcapaciteit van 38.000 per dag - 270.000 per week - nu niet genoeg is. Dat komt volgens hem onder meer door een aantal tegenvallers zoals te late en minder leveranties van testmaterialen en productieverlies.

De komende week wordt er alles aan gedaan om de testcapaciteit te maximeren. Maar de komende weken zal er nog wel sprake zijn van een tekort, zodat mensen langer moeten wachten om een coronatest te ondergaan. Eind oktober moet de testcapaciteit op 70.000 per dag zitten.

Lees ook: 

Rutte lijdt minder onder coronakritiek dan De Jonge 

Je zou denken dat de krakende corona-aanpak voornamelijk afstraalt op minister-president Rutte. Hij is immers de man van de fouten, de bloemen zijn altijd voor het team. Maar de problemen kleven niet zozeer aan Mark Rutte. Wel aan zorgminister Hugo de Jonge, schrijft columnist  en chef politieke redactie Bart Zuidervaart.

Inktspotprijs is voor Trouw-cartoonist Len

Zijn rake spotprent over de versoepelde lockdown dwingt tot nadenken. Daarom wint Trouw-tekenaar Len dit jaar de Inktspotprijs, de onderscheiding voor de beste politieke spotprent van het jaar.