Staat Europa op een kantelpunt? De coronacrisis in zes andere landen

Groot-Brittannië

De Schotse leider Nicola Sturgeon heeft Aberdeen woensdag op slot gedaan. Kroegen en restaurants moesten meteen hun deuren sluiten, terwijl er ook een in- en uitreisverbod van kracht is . De ruim 200 duizend inwoners van de oliestad hebben tevens een bezoekverbod gekregen.

Aanleiding voor de drastische maatregel was de verdubbeling van het aantal coronabesmettingen tot 54. Het aantal ziekenhuisopnamen is niet gestegen, terwijl het alweer drie weken geleden is dat de laatste Schot aan covid-19 overleed. Sturgeon zei wel ‘te kunnen janken’ bij het zien van beelden van jonge Schotten die onbezorgd van de zomer genieten. Volgens haar is het sluiten van de kroegen een noodzakelijke voorwaarde om na de vakantie de scholen te kunnen heropenen. 

Wetenschappelijk adviseurs van de Britse regering hebben een dergelijke uitruil gesuggereerd. Die zou nodig zijn om de stijging van het aantal besmettingen niet uit de hand te laten lopen. Omdat premier Boris Johnson doodsbenauwd is voor een tweede golf, heeft hij vorige week verdere lockdownversoepelingen een halt toegeroepen, zoals het toelaten van toeschouwers bij sportwedstrijden. Hij wil voorkomen dat zijn regering er wederom van beschuldigd wordt te passief te zijn. Dat werkt. Uit een onderzoek is gebleken dat de Britten de schuld van een mogelijke tweede golf eerder leggen bij landgenoten dan bij de regering. (Patrick van IJzendoorn)

Duitsland 

‘Vrijheid is nooit oneindig en ze is er ook nooit zonder de vrijheid van anderen.’ Geen leerboekzin uit een zomercursus filosofie, maar een uitspraak van de Duitse gezondheidsminister Jens Spahn in een politieke podcast. Hij sprak, natuurlijk, over de pandemie. Specifiek richtte Spahn zich met deze vermanende woorden tot de Duitsers die het niet zo nauw (meer) nemen met de coronabeperkende maatregelen.

Ook in Duitsland zijn die mensen met steeds meer. Ergens tussen biergarten en badlaken raakten ze ervan overtuigd dat hun land het ’m toch maar mooi had geflikt: zonder al te veel kleerscheuren door de pandemie komen. Het voelde alsof corona al was overwonnen. Afgelopen weekend demonstreerden zo’n 15 duizend virusontkenners in Berlijn tegen ‘vrijheidsberoving door de regering’. Zonder mondkapjes. Op hen doelde Spahn specifiek met zijn uitspraak over vrijheid.

De Duitse politiek trekt de teugels al wat aan, met verplichte tests voor terugkeerders uit risicogebieden en een vorm van mondkapjesplicht op scholen in de meeste deelstaten.

Maar ‘chefviroloog’ Christian Drosten, adviseur van Merkel, is er nog niet gerust op. In een ingezonden stuk in Die Zeit maant hij beleidsmakers vooruit te denken en in te spelen op de veranderde dynamiek van het virus, dat zich volgens hem nu gelijkmatiger onder de bevolking heeft verspreid dan dit voorjaar. Doet Duitsland dit niet, dan ‘verspeelt het zijn voorsprong’ en dreigt er misschien een nieuwe lockdown, aldus Drosten.

Minister Spahn wil over het l-woord niet speculeren, bleek donderdag tijdens een persconferentie. ‘De vraag moet zijn hoe we voorkomen dat we daarover weer moeten discussiëren.’ (Sterre Lindhout)

Frankrijk

‘Het is een beetje zoals de parabel over het rotsblok van Sisyphus’, zei de Franse minister van Volksgezondheid Olivier Véran tegen tv-zender LCI. ‘We dachten ermee klaar te zijn, maar het virus komt terug.’ Sinds eind juli komen er in Frankrijk iedere dag meer dan duizend nieuwe besmettingen bij. Woensdag waren er 1.695 nieuwe besmettingen – het hoogste aantal sinds twee maanden. Vorige week steeg bovendien het aantal covid-19-patiënten op de ic-afdelingen weer, voor het eerst sinds april.

Sinds een aantal weken hoor je bewindslieden waarschuwen dat de discipline verslapt, bijvoorbeeld naar aanleiding van een poolparty in Saint-Tropez, waar honderden mondkapjesloze mensen dicht op elkaar stonden te dansen. Onder meer in de regio Parijs is het aantal besmettingen de voorbije weken flink opgelopen, net als in het departement Mayenne in de Loire-streek. De Wetenschappelijke Raad adviseerde de grote steden zich voor te bereiden op de eventuele noodzaak van lokale lockdowns. Een volledige ‘reconfinement’, een nieuwe landelijke lockdown zoals Frankrijk in het voorjaar twee maanden had, wil men koste wat het kost voorkomen.

Het mondkapje is in Frankrijk het voornaamste middel dat de opmars van het virus moet stuiten. Na een mondkapjesplicht in het ov en een mondkapjesplicht in alle overdekte publieke ruimtes zijn steden als Lille, Nice, Straatsburg en Toulouse deze week overgegaan tot een mondkapjesplicht in drukke straten. Verwacht wordt dat Parijs dat voorbeeld binnenkort volgt. (Daan Kool)

Italië

Nederland zag het aantal besmettingen deze week weer verdubbelen, Frankrijk scherpt de regels noodgedwongen aan, Griekenland en Spanje noteerden de hoogste besmettingsaantallen in tijden. En wat doet Italië, de voormalige ground zero van Europa? Italië versoepelt de regels juist omdat het aantal besmettingen relatief laag blijft.

Nu is het natuurlijk makkelijk versoepelen in een land waar buitengewoon veel coronaregels gelden – er geldt al maanden een mondkapjesverplichting, het aantal uitgedeelde boetes is torenhoog en de scholen zijn sinds maart niet meer open geweest – maar toch lijkt Italië een steeds duidelijker voorbeeld te worden dat sommige regels wel degelijk zin hebben. Donderdag werden er 401 nieuwe gevallen in Italië geconstateerd. Op het hoogtepunt van de crisis waren dat er ruim zesduizend per dag. Het aantal besmettingen per dag is afhankelijk van het aantal uitgevoerde tests, maar over het algemeen blijkt minder dan 1 procent van de tests positief.

En dus mogen vanaf maandag cruiseschepen weer varen, er mogen weer handelsbeurzen worden georganiseerd en de treinen mogen weer al hun beschikbare stoelen verkopen. Nog altijd is er heel veel verboden in Italië, maar sinds het dieptepunt van de crisis gaat het nog altijd de goede, in plaats van de slechte kant op. Of in de woorden van premier Conte: ‘Wie ons eerst bespotte vanwege onze mondkapjes, wordt nu gedwongen er zelf een te dragen.’ (Jarl van der Ploeg)

Spanje

Het leven is er in Spanje niet simpeler op geworden in de nieuwe normaliteit. Sinds de alarmtoestand werd opgeheven, op 21 juni, bepaalt iedere regio zelf welke coronaregels er gelden. Dat leidt tot een wirwar aan geboden en verboden.

Neem alleen al de groepsbijeenkomsten. In Catalonië en Madrid geldt een maximum van tien personen. Andalusië rekt die grens een beetje op, tot groepen van twaalf in bars en restaurants, en elders maximaal vijftien. Galicië houdt het nog gezelliger: er geldt een aanbeveling – geen strikte regel – om samenkomsten te beperken tot 25 mensen.

En die verschillen zijn er dus overal: van kinderspeelplaats tot bejaardenhuis, van picknickbank tot discotheek.

Wat opvalt, is dat al die regio’s de neiging hebben om tegen elkaar op te bieden in striktheid. Toen Catalonië een mondkapjesverplichting instelde, volgde al snel de rest van het land. Anderzijds hebben de restricties er nog niet toe geleid dat het aantal besmettingen weer begint te dalen. Integendeel: in de afgelopen week werden er 19.405 besmettingen gemeld, 41 ic-opnamen en 22 doden.

Tot veel debat leidt dat alles niet. De Spanjaarden ondergaan de regels betrekkelijk gelaten. Hier en daar begint er verzet tegen de mondkapjesplicht, maar dat is tot nu toe kleinschalig. Wie zich verzet, doet dat in stilte: door het mondkapje onder de kin of aan één oor te dragen. (Maartje Bakker)

Polen

Uitvluchten hebben geen zin, zei de Poolse minister van Volksgezondheid Lukasz Szumowski, iedereen moet mondkapjes dragen in winkels. In Polen is de beruchte tweede golf in volle vaart begonnen: donderdag tikte het land een recordaantal van 726 nieuwe gevallen aan. Sinds een week komen er iedere dag minimaal 500 besmettingen bij. Per hoofd van de bevolking is Polen daarmee slechter af dan Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk.

Aan het begin van de zomer had premier Mateusz Morawiecki nog trots verkondigd dat het virus ‘overwonnen’ was, mede ingegeven door het feit dat er in juni en juli presidentsverkiezingen georganiseerd moesten worden. Die triomfantelijke houding krijgt de regering nu als een boemerang in het gezicht.

Er kwamen nieuwe maatregelen, waaronder een verscherpt toezicht op bruiloften. Die hebben zich de voorbije weken ontwikkeld tot ware coronahaarden. Na een bruiloft in de zuidelijke provincie Silezië, meldden Poolse media, werden 33 gasten positief getest. In de zwaarst getroffen (zuidelijke) gemeenten mogen koppels nog maar vijftig gasten uitnodigen. Hetzelfde geldt voor begrafenissen. De politie kan langskomen voor controle.

‘In plaats van de mooiste dag van ons leven wordt het een nachtmerrie’, treurde Klaudia Nawrocka op een Facebook-pagina voor bruiloftsplanners. Anderen zijn creatiever, en stellen voor hun feest buiten te organiseren. (Jenne Jan Holtland)