Opeens zijn de dartele dansjes van TikTok verdacht

De populaire sociale media-app TikTok ligt onder vuur in de Verenigde Staten. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo liet maandag tijdens een interview met Fox News weten dat hij overweegt om het gebruik van Chinese socialemedia-apps zoals TikTok te verbieden. De app zou data doorspelen naar de Chinese overheid, aldus Pompeo.

Een dag later deed vicepresident Mike Pence een duit in het zakje door TikTok te vergelijken met telecombedrijf Huawei, dat verbannen is in de VS omdat de Amerikanen bang zijn voor Chinese spionage. „Huawei en zelfs TikTok zijn een bedreiging voor de privacy en de veiligheid van ons land en daar zullen we ons tegen verzetten”, zei Pence dinsdag in een tv-interview. President Trump beaamde woensdag dat hij een ban op TikTok overweegt, en bracht dat in verband met de manier waarop China omgaat met het coronavirus.

Lees ook Trump in de hightech oorlog tegen Huawei

TikTok-eigenaar ByteDance ontkent dat het banden met de Chinese Communistische Partij heeft en zegt dat het nog nooit data van gebruikers heeft verstrekt aan de Chinese overheid.

De Amerikaanse toezichthouder FTC en het ministerie van Justitie onderzoeken echter wel klachten dat TikTok de privacyregels overtreden heeft. Gegevens van kinderen zouden onvoldoende beschermd worden – met name die van gebruikers onder de 13 jaar, een kwetsbare doelgroep. Dat onderzoek zou gebruikt kunnen worden om TikTok te verbannen.

In de felle geopolitieke strijd tussen de VS en China is technologie al snel een diplomatiek wapen – zelfs als dat een app is waarin mensen dartele dansjes en flauwe grappen in korte video’s van vijftien seconden verpakken.

Populair op de basisschool

TikTok is het succesvolle vervolg op Musical.ly, een app die in 2017 door het Chinese bedrijf ByteDance werd overgenomen. Sindsdien is TikTok meer dan twee miljard keer gedownload, voornamelijk door jonge gebruikers onder de 24. In Nederland is het met name populair in de hoogste groepen van de basisschool.

Lees ook Jongeren zitten graag op TikTok. Maar hoe veilig is het daar?

Uit onderzoek van NRC bleek eerder dit jaar dat TikTok bij de selectie van video’s lange tijd gehandicapten, homo’s en transgenders discrimineerde. Bovendien pakte het bedrijf pedofielen nauwelijks aan.

Dat doet geen afbreuk aan de populariteit. Volgens recente tellingen heeft TikTok 800 miljoen gebruikers. In de VS telt TikTok ruim 40 miljoen gebruikers. Na India (120 miljoen gebruikers) zijn de Verenigde Staten de grootste afzetmarkt voor de videoapp en een belangrijke inkomstenbron via advertenties.

Met dansjes en grappige filmpjes wordt serieus geld verdiend: in het eerste kwartaal van 2020 boekte ByteDance een omzet van 5,6 miljard dollar en volgens schattingen van persbureau Reuters zou het bedrijf tussen de 95 en 140 miljard dollar waard zijn. Techsite The Information houdt het op 75 miljard dollar.

Populaire TikTokkers in de VS, zoals danseres Charli D’Amelio, zangeres Loren Gray of filmmaker Zach King hebben elk tientallen miljoenen volgers. Zulke bezoekersaantallen trekken nieuwe adverteerders en ook artiesten die via TikTok een nieuw en jong publiek proberen te bereiken.

Lees ook WeChat is een privacynachtmerrie en een Zwitsers zakmes ineen

Veel vernieuwing op het gebied van sociale media komt niet meer uit de VS maar uit Azië, met name China. WeChat is een chat-app die gretig wordt nagebootst in Silicon Valley. Datzelfde geldt ook voor TikTok.

Facebook, het sociale netwerk van Mark Zuckerberg, deed een poging om de korte video’s van TikTok na te bootsen met de app Lasso. Die poging werd vorige week gestaakt wegens gebrek aan succes. Ook YouTube (eigendom van Google) krijgt een op TikTok gebaseerde variant. De voorlopige werknaam: ‘Shorts’.

ByteDance probeert de banden met de VS te verbeteren en nam in mei een Amerikaanse topman aan: Kevin Mayer van entertainmentbedrijf Disney stapte over naar TikTok om het bedrijf te leiden. Mayer wordt daarnaast operationeel directeur van ByteDance.

Om zich van China te distantiëren wil TikTok zich terugtrekken uit Hongkong. In de voormalige Britse kroonkolonie geldt nu een strenge Chinese veiligheidswet. Andere internetbedrijven zoals Facebook, Microsoft, Google en Twitter zetten daarom ook de rem op verzoeken om gebruikersdata uit Hongkong.

Verbannen in India

Lees ook India neemt wraak en verbant TikTok en andere Chinese apps

TikTok raakte al eerder betrokken bij een oplopend conflict tussen China en India. Na een dodelijke schietpartij langs de Chinees-Indiase grens, twee weken geleden, besloot de Indiase regering dat het 59 Chinese apps in de ban doet, waaronder WeChat enTikTok.

De Indiase overheid beriep zich onder meer op klachten over privacy en opslag van data op servers buiten de landsgrenzen. „Het verzamelen, analyseren en profileren van deze data door elementen die een bedreiging zijn voor de nationale veiligheid van India is zeer zorgwekkend en vereist ingrijpende maatregelen”, liet de Indiase regering in een verklaring weten.