Dit zijn de verhalen achter de rode vlekken op de coronakaart
Waar de ene plaats slechts een besmetting telt, is de andere een rode vlek op de kaart van het RIVM. Trouw ging op zoek naar de verhalen achter de vlekken.
Oudewater
Dinsdag was de eerste uitvaart van een coronadode in Oudewater. “Dat werd door de hele gemeenschap gevoeld”, zegt burgemeester Wim Groeneweg van het stadje, dat zo’n 10.000 inwoners telt en op de grens van Utrecht en Zuid-Holland ligt. “De uitvaart ging dwars door het centrum en mensen vormden voor hun huizen een erehaag.”
Inmiddels zijn er vijf mensen overleden aan corona, zegt Groeneweg, onder wie een aantal bewoners van zorgcentrum De Wulverhorst, waar het virus doordrong. Voor het kleine aantal inwoners zijn er relatief veel officiële besmettingen in Oudewater: nu 24. “Daar zullen veel mensen omheen zitten.”
Er gaan geruchten over een feestje waar een groepje mensen samenkwam dat in besmet buitenlands gebied was geweest, waarna de helft van de bezoekers ziek werd. Groeneweg kan dat niet bevestigen: “We hebben hier wel carnaval en er zijn best veel bijeenkomsten en feesten, maar het blijven speculaties. Zelfs de GGD weet het niet.”
Nunspeet
Vanuit zijn werkkamer kijkt wethouder Gert van den Berg uit op het lege marktplein van Nunspeet, waar het normaal rond deze tijd krioelt van de mensen. “Spookachtig”, noemt hij het. Nunspeet is hard getroffen: in de plaats met 27.000 inwoners overleden afgelopen week tien mensen aan corona. “Wij krijgen nu het signaal dat de mortuaria vol liggen”, zegt Van den Berg. “Corona heeft een enorme impact, het is vrijwel het enige waar nog over gesproken wordt.”
Vooral het christelijk mannenkoor Salvatori is hard getroffen, weet hij. Drie leden overleden aan corona in korte tijd en er kwamen er nog eens drie in het ziekenhuis terecht. Voorzitter Koos Bal wil er niet veel over kwijt. Hij laat weten dat de koorleden die in het ziekenhuis lagen, weer thuis zijn. In een bericht met de titel: ‘Corona: we worden stilgezet’ op de website, schrijft het koor: “We komen erachter dat niet de mens maar God regeert! Hoe moeilijk ook, we kunnen God niet begrijpen.”
Volgens wethouder Gert van den Berg zijn de familiebanden in Nunspeet heel hecht en komen mensen veel bij elkaar over de vloer. Dat zou een factor kunnen zijn in het hoge aantal besmettingen. “Je ziet dat die via familielijnen lopen. Zo is nu ook de vrouw van een koorlid ziek, net als de familie van een gemeenteambtenaar die overleed.”
Dinkelland
Wie denkt dat er in Twente niet gecarnavald wordt, heeft het mis. In het katholieke Oost-Twente wordt het feest flink gevierd, zegt Ilse Duursma, wethouder zorg van de gemeente Dinkelland (26000 inwoners). “De eerste coronabesmetting in Twente, was een Dinkellander die goed gecarnavald had”, zegt zij.
Het is waarschijnlijk dat de patiënt het virus daar heeft opgelopen. Omdat er daarna veel om deze eerste patiënt heen getest is, is Dinkelland snel een rode vlek op de kaart geworden, is de theorie van de plaatselijke arts Gerard Koekkoek. Duursma onderschrijft dat: “Wij lopen voor op de rest van Twente.”
De gemeente maakte zich wel even zorgen over de jeugd. “We hebben hier een keetcultuur en de dag nadat de café’s moesten sluiten, zaten jongeren wel gewoon hun keten.” Daar heeft de gemeente iets van gezegd en nu gehoorzaamt de jeugd goed, aldus Duursma. Zorgde die ene keetavond niet voor extra coronaverspreiding? Dat durft de wethouder niet te zeggen.
Nu er nog maar weinig getest wordt, hoort ze wel dat er veel dorpsgenoten ziek zijn en thuisblijven. Drie tachtigplussers uit Dinkelland zijn overleden, zegt Duursma. De gemeente opende deze week een coronahulplijn, die inwoners kunnen bellen. “Als ze een luisterend oor nodig hebben, maar ook als ze iets voor anderen willen organiseren.”
Goeree-Overflakkee
Dominee Jan de Visser van de Exodus-gemeente heeft een eigen strategie om gelovigen een hart onder de riem te steken tijdens de coronacrisis. Het ‘zwaaipastoraat’ noemt hij het zelf. “Ik stap in de auto en dan zoek ik de mensen op. Dan maken we een babbeltje over het tuinhek.”
Waar de coronacrisis op Goeree-Overflakkee begon is lastig te zeggen, zegt de dominee. Maar het virus eist veel slachtoffers in zijn omgeving. Een van de plekken waar het virus hard heeft toegeslagen, is verzorgingstehuis Nieuw Rijsenburgh. Zeven inwoners bezweken daar aan het virus.
De Visser vermoedt dat het grote aantal besmettingen in het tehuis te wijten is aan een kerkdienst op 8 maart. “Toen waren de nieuwe regels over afstand nemen nog niet van kracht en zat iedereen gewoon op een rijtje naast elkaar.” De besmettingsgraad was hoog en de aanwezigen bovendien kwetsbaar. “Dit waren mensen met wat zo eufemistisch ‘onderliggende klachten’ wordt genoemd. Dan kan corona echt de genadeklap zijn.”
Boekel
“Het verdriet en de rouw zijn groot, maar de saamhorigheid is dat ook,” zegt burgemeester Pierre Bos van Boekel. Zijn gemeente van zo’n 10.000 inwoners wordt genoemd als de plek met de meeste besmettingen van Nederland. In ongeveer drie weken vielen er negen doden.
De inwoners van Boekel vormen een hechte gemeenschap, zegt Bos. “In dit deel van het land heb je echte familiedorpen, derde en vierde generaties wonen daar samen bij elkaar.” Achteraf bekeken was die sociale cohesie misschien wel de reden dat het virus zich zo snel kon verspreiden, denkt hij.
“Het is een heel gemeen en sluw virus, wat dat betreft. Misschien hebben we ons te laat gerealiseerd dat het zich zo snel door de gemeenschap kon verspreiden.” Hij wil er geen misverstand over laten bestaan. “De rest van Nederland moet dit virus niet onderschatten. Er komen nog een paar hele zware weken aan.”
Tholen
Hoe het kan dat de Zeeuwse gemeente Tholen veel zwaarder getroffen is dan andere delen van de provincie, is niet te zeggen, zegt Joke Gaemers, directeur van de regionale GGD. Corona arriveerde relatief laat in Zeeland, zegt Gaemers. Het RIVM had toen al bepaald dat verder onderzoek naar de herkomst van het virus niet meer nodig was.
“Alle virussen volgen sociale patronen. Corona heeft zich dus ook hier waarschijnlijk verspreid via het werk, verenigingen, sportclubs en kerken.” Maar de hechte geloofsgemeenschappen hebben van Tholen echt geen brandhaard gemaakt, benadrukt Gaemers. “Die gemeenschappen zijn er elders in Zeeland ook, waar toch minder positief getest is.” Ze wil graag onderstrepen dat de cijfers altijd genuanceerd moeten worden.
Gaemers en haar collega’s blijven kalm. Bezien alle Tholenaren het virus met Zeeuwse nuchterheid? Gaemers: “Er is hier net als overal onrust. Er komen iedere dag besmettingen bij en dat zal nog wel even zo blijven.”
Cranendonck
Margriet Eickhoudt (49) uit Budel ging niet bij de pakken neer zitten toen het virus haar gemeente trof. Ze begon een Facebookpagina voor coronahulp, die nu 1100 leden heeft. Ze heeft er naast haar twee banen een dagtaak aan, zegt ze. Tijdens het gesprek geeft haar telefoon voortdurend nieuwe Facebook-notificaties.
Corona is het gesprek van de dag in Cranendonck, dat weet Eickhoudt als geen ander. Een van de eerste patiënten was de spil in het lokale carnaval, zegt Eickhoudt. “Die kent iedereen.” De gemeente zegt dat het onduidelijk is waar de uitbraak begon.
Maar iedereen kent wel iemand die het heeft, zegt Eickhoudt. “Eerst hoor je het van iemand verderop, deze week was het de overbuurvrouw.” Haar eigen moeder werd ziek, de bruiloft van haar broer werd uitgesteld. En het aantal doden in de gemeente loopt op. “Vandaag stonden er weer vijf rouwadvertenties in de krant.”
Peel & Maas
“We zitten hier echt in een hotspot. We zijn het epicentrum van Noord-Limburg”, zei huisarts Frank van Kemenade afgelopen week tegen de plaatselijke omroep van Peel & Maas. In de gemeente die uit elf dorpen bestaat, is inmiddels zelfs een corona-taxidienst. Als zieke inwoners zelf geen auto hebben en wel naar het coronaspreekuur van de huisarts willen, kunnen ze daar een beroep op doen.
Dat er in de gemeente met 43.000 inwoners verhoudingsgewijs veel besmettingen zijn, maakt mensen bang, merkt burgemeester Wilma Delissen. “Want je weet niet waar je het virus kunt oplopen, en ook niet waar besmette personen het opgelopen hebben. Het houdt iedereen dag en nacht bezig. Iedereen kent wel iemand die is overleden in de afgelopen tijd. Dat heeft enorm veel impact op onze dorpsgemeenschappen.”
Het is ook voer voor speculatie: is het uit Brabant overgewaaid? Of was het dit of dat feestje? Delissen: “Ik snap dat mensen zoeken naar de bron, maar ik zeg dan altijd: wij zijn geen virologen. Op dit moment gaat het erom dat we met elkaar het virus proberen weg te jagen, daarna kunnen we onderzoek doen naar de oorsprong.”
Lees ook:
Redacteur John Graat gaat terug naar zijn geboortedorp, midden in coronabrandhaard Brabant
Haar koorts en die stekende pijn op de longen gingen maar niet weg, dus móest Trouw-redacteur John Graat naar zijn moeder, of – zolang dat nog niet mocht – naar zijn geboortegrond. Daar, in Brabant, woedde inmiddels de corona-epidemie.