Overstappen naar het onderwijs? Een dagje meekijken in de klas helpt bij het kiezen
Zelfs op een excellente school als het Scala College in Alphen aan den Rijn merken ze dat de animo om voor de klas te staan afneemt. Daarom organiseert de school een meeloopdag voor wie overweegt in het onderwijs te gaan werken. ‘Voor het vak kun je studeren, maar voel je je ook prettig voor een groep met kinderen?’
Terwijl vwo 4-leerlingen op het Scala College in Alphen aan den Rijn luisteren naar hun wiskundeleraar, krabbelt achter in het lokaal een man van middelbare leeftijd mee in zijn kladblok. Aantekeningen over differentiequotiënten en hellingfuncties maakt hij niet, hij let op hele andere dingen: hoe is de les opgebouwd? Hoe is de interactie tussen de leerkracht en de leerlingen?
Peter Minnee (49), eigenaar van een isolatietechniekbedrijf, loopt een dagje mee met wiskundedocent Egbert Verstraten (58). ‘Als jullie een beetje lief zijn, hebben we volgend jaar misschien wel een nieuwe wiskundedocent’, zegt Verstraten wanneer hij Minnee in de klas introduceert.
Het Scala College is een excellente school, gelegen in het Groene Hart. In alle opzichten een aantrekkelijke school, en toch merken ze ook hier dat de animo om voor de klas te staan afneemt. Op vacatures komen de afgelopen jaren minder reacties binnen dan voorheen en de kwaliteit van kandidaten die wel reageren neemt af. Met een meeloopdag wil de school op een positieve manier aandacht vragen voor het lerarentekort en het onderwijs, en wie weet houden ze er nieuwe docenten aan over.
Zingeving
Voor de meeloopdag meldden veertig geïnteresseerden zich aan, zoals een masterstudent Engels en leerkrachten uit het basisonderwijs. Maar bovenal zijn de meelopers mogelijke zij-instromers met uiteenlopende werkervaring, van de kraamzorg en de financiële sector tot een communicatieadviseur en een schoonmaker.
Een dagje meekijken geeft volgens wiskundeleraar Verstraten een goed beeld van het beroep, dat ‘heel actief en intensief’ is. Het opbouwen van een relatie met de leerlingen is wat het werk zo leuk maakt, maar het vraagt ook een flinke investering. En het moet bij je passen. Verstraten: ‘Voor de kennis van een vak kun je studeren, maar voel je je ook prettig voor een groep met kinderen? Zo’n meeloopdag kan dat al duidelijk maken.’
Bij sommige meelopers op het Scala College speelt baanzekerheid een rol: zij merken bijvoorbeeld dat de robotisering hun huidige werk in gevaar brengt. De meeste potentiële nieuwe docenten zijn gedreven door zingeving, die ze verwachten te vinden in het onderwijs. ‘Ik wil echt iets betekenen, en dan niet alleen voor een gekoeldwaterpomp’, zegt isolatietechnicus Peter Minnee. Naast zijn werk helpt hij nu geregeld mee bij de scouting, dat vindt hij eigenlijk veel leuker. Het werken met jonge mensen, zien hoe het kwartje valt nadat je iets hebt uitgelegd en hoe ze onderling samenwerken – alles wat hem in de scouting aanspreekt, zag hij ook al terug in de eerste les vandaag.
Streng
Nadat Minnee en docent Verstraten die les hebben nabesproken in de personeelskamer, gaan ze naar de aula om te surveilleren tijdens de pauze. Ondertussen vult de kamer zich met steeds meer (toekomstige) docenten. Maria van ’t Hullenaar (63), docent kunst en culturele en kunstzinnige vorming (CKV), neemt vandaag Mieke Montagne (47) onder haar hoede. Er is een duidelijke match: ’t Hullenaar werkt buiten haar lesdagen als beeldend kunstenaar met keramiek en schilderen, Montagne heeft de Kunstacademie gedaan en was onder meer productieleider bij een keramiekbedrijf.
Montagne heeft altijd de kunstwereld en het bedrijfsleven gecombineerd, maar speelt ook al lang met de gedachte om het onderwijs in te gaan. ‘Mensen zeiden altijd al: je kunt wel juf worden, omdat ik blijkbaar iets strengs had. Dat vind ik zelf wel meevallen.’ Toen Montagne keramiekcursussen gaf en projecten op basisscholen deed, merkte ze dat het ze leuk vond om anderen iets te leren. Toch twijfelt ze over een zij-instroomtraject omdat ze de twee jaar die de opleiding kost financieel moet overbruggen. ‘En ik vraag me wel af of ik met een groep pubers kan omgaan.’
Om een antwoord te vinden op die vraag gaat Montagne na de dag op het Scala College ook nog meelopen op een middelbare school in Leiden en op een basisschool.
Ook meeloper Peter Minnee breidt zijn onderzoek uit: binnenkort kijkt hij mee op een mbo in hartje Rotterdam. Na deze eerste dag met rustige, drukke, hele kleine en grotere klassen is hij positief. Uit zijn eigen schooltijd herinnert hij zich hoe de biologieleraar ongeïnteresseerd met een sigaretje uit het raam stond te hangen tijdens de les. Die tijden lijken nu voorbij. Minnee: ‘Het is heel fijn hoe interactief de leerkrachten met hun leerlingen omgaan.’ Weet hij nu zeker of hij zich waagt aan een overstap naar het onderwijs? ‘Het sprak me wel erg aan hoe boeiend en divers het programma was. Het is duidelijk dat je als leraar niet elke dag hetzelfde riedeltje afdraait.’
Aantal zij-instromers neemt toe
Bijna 2.000 zij-instromers kozen in 2019 voor het basis- en middelbaar onderwijs en het mbo, het jaar daarvoor waren dat er nog iets meer dan 900. Zij-instromers volgen een traject van maximaal twee jaar waarin ze meteen voor de klas staan en daarnaast hun bevoegdheid halen. Iemand komt in aanmerking als hij of zij beschikt over een hbo- of wo-diploma, voldoende maatschappelijke en beroepservaring en een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG).
Hoeveel zij-instromers daadwerkelijk in het onderwijs belanden is, zelfs bij het ministerie van OCW, nu niet bekend. Redenen dat sommige zij-instromers uitvallen zijn onder meer de werkdruk die twee dagen opleiding naast drie dagen voor de klas oplevert en het gebrek aan goede begeleiding.
Meer over het lerarentekort en zij-instromers
Amsterdam, Den Haag en Rotterdam presenteerden in januari hun noodplannen voor het lerarentekort aan Onderwijsminister Arie Slob. Een van de plannen: betere begeleiding van zij-instromers.
Lost de zij-instromer het lerarentekort op? Al bijna twee decennia kent het onderwijs het fenomeen van de zij-instromer. Hoeveel personen hebben de overstap gemaakt en is het een succes?
Groepen van 40 tot 100 leerlingen met meerdere docenten. Dat is de kern van slim-fitscholen, bedacht om het lerarentekort tegen te gaan. Werkt het ook? ‘Gezellig juist met zo veel kinderen.’