Er is toch al een plek om onze geschiedenis te beleven? ‘Het is hier wel érg hip allemaal’

Noortje uit Zevenaar vertelt verrukt dat ze vandaag als een prehistorische jager met een speer achter een hert heeft aangerend, een spel heeft gespeeld over de Romeinen (‘die droegen sandalen van 735 gram’) en als een middeleeuwse monnik heeft geoefend op het schoonschrift. En dan heeft ze deze zaterdagmiddag nog een kleine duizend jaar te gaan op haar tijdreis door de geschiedenis van Nederland, in een duistere kelder naast het Openluchtmuseum in Arnhem.

Haar grootouders Truus en Wim Peters vertellen hoe hun eigen kinderen, een decennium of drie geleden, begonnen te zuchten als er alleen maar werd geopperd om naar een museum te gaan. ‘Dan was het van: moeten we nu alwéér? Sááái’, imiteert Truus haar eigen kinderen. Maar haar kleinkinderen doen letterlijk een dansje als ze naar een museum mogen. Met een kleinzoon zagen ze de Canon al twee keer eerder – er was een herhaalbezoek nodig omdat hij de eerste keer geen genoeg tijd had om álles te zien. En ook Noortje (‘ik ben 7, oh nee, al 8!’) kon vanochtend niet wachten om te vertrekken.

‘Het is interactief, ze kunnen zelf spellen doen’, zegt Wim Peters wijzend naar een videoscherm. ‘Dat had je vroeger niet in musea. Wat ze op school leren over geschiedenis kunnen ze hier zelf beleven, fantastisch.’

Nationaal Historisch Museum

Dit weekeinde werd een oude discussie afgestoft door parlementariërs van SP en CDA: Nederland zou volgens hen snakken naar een Nationaal Historisch Museum. ‘Eén plek waar alles samenkomt’, in de woorden van SP-leider Lilian Marijnissen.

In Arnhem vinden ze het een wonderlijk voorstel. De soap van dik tien jaar geleden rondom het spectaculaire nieuwe museumgebouw van toparchitect Francine Houben dat er nooit kwam, is hier nog niet vergeten. De discussie leidde uiteindelijk tot deze interactieve presentatie van de Canon van Nederland, waarin sinds 2017 op tien ‘filmsets’ verschillende perioden uit de vaderlandse geschiedenis tot leven worden gebracht. Historische objecten – van Trijntje, het eerste skelet van Nederland, tot de beautycase van Aletta Jacobs – worden er onderdeel gemaakt van een breder verhaal.

Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem nodigde de Kamerleden dit weekend uit eerst eens langs te gaan bij het Openluchtmuseum om te zien wat er al is, alvorens ze hun plannen verder uitwerken. ‘Je vraagt je inderdaad af of deze politici onze Canonpresentatie ooit hebben bezocht’, zegt ook directeur Teus Eenkhoorn, die afgelopen jaar 40 duizend schoolkinderen op bezoek had in zijn Openluchtmuseum. ‘En of ze op de hoogte zijn van wat er in het netwerk van 25 Canonmusea allemaal al gebeurt met educatieve programma’s. Wie zit er te wachten op een nieuw gebouw?’

Het geld kan volgens Eenkhoorn beter worden besteed aan de verbetering van de bestaande infrastructuur, om nog meer jongeren te bereiken. Denk bijvoorbeeld aan gesubsidieerd busvervoer voor schoolexcursies. ‘Op rijkere scholen betalen de ouders daarvoor, of ze regelen zelf iets met auto’s. Voor scholen in armere wijken zijn er vaak minder mogelijkheden kinderen mee te nemen naar een museum. Het lijkt me belangrijker daar iets aan te doen, dan dat we nu veel geld investeren in een nieuw icoon.’

Bovendien, zegt Eenkhoorn, hoe denken politici het ooit eens te kunnen worden over wat er in zo’n museum te zien zou moeten zijn? ‘Nationale historische musea in het buitenland zijn meestal een eenzijdig vertoon van nationale trots. Ik geloof niet dat we zoiets willen in Nederland. Er is nu veel discussie over onze identiteit en onze historie en juist die discussie is waar geschiedenis om draait. Het is niet één verhaal.’

Verdieping

Het echtpaar Nico en Dorry van der Poel is vanuit Drenthe op een uitje in Arnhem en loopt enigszins verweesd door het visuele spektakel van de Canonexpositie. Nico meent dat een apart museum waarin de hele geschiedenis wordt belicht, misschien toch nog wel iets kan toevoegen. ‘Alles wordt hier wel aangestipt, maar zelf zou ik wel wat meer verdieping willen.’ Die verdieping kun je in het Openluchtmuseum wel krijgen, maar dan moet je op verschillende plekken in de tentoonstelling met een vierkante chip tegen een icoontje tippen. Wie aan het eind zijn mailadres achterlaat, krijgt achtergrondinformatie op maat toegestuurd.

Niet helemaal wat Nico in gedachten had – die voelt meer voor uitgebreidere teksten bij de tentoonstelling ‘en dan ook wat bankjes waar je alles rustig tot je kunt nemen’. Zijn vrouw Dorry, terwijl er op de videoschermen bovenlangs het plafond een oorlogsvliegtuig passeert: ‘Het zal onze leeftijd wel zijn, maar het is hier wel érg hip allemaal.’

In een hoekje verderop zitten de blonde jongetjes Timo (11) en Jorick (‘bijna 10’) uit Warnsveld een videoclip samen te stellen waarmee ze Nederland zouden presenteren op het Eurovisiesongfestival. ‘Je klikt gewoon hier en hier de beelden aan die je wilt’, demonstreert Timo, terwijl hij op het plaatje van een file drukt. Even later verschijnt er op het grote scherm boven hem een traditionele Hollandse verkeersopstopping.

Dit is dan even een luchtig onderdeel, ze hebben vandaag ook serieuze dingen geleerd over onderwerpen die ze van school kennen, vertelt Jorick. ‘Hier zie je het allemaal toch meer voor je.’ Hij denkt dan bijvoorbeeld aan de slavernij. ‘Op school zeiden ze wel dat in die tijd donkere mensen werden mishandeld. Dan denk je van: nou, misschien viel dat nog wel een beetje mee. Maar heeft u die film daarachter gezien? Die viel dus helemaal niet mee. Dat is alleen maar bloed. Mensen werden gewoon mee gerukt en aan de galg gehangen. Ik ben daar best wel van geschrokken.’