Vanaf deze zomer mogen vaders met geboorteverlof en tienduizenden doen dat ook

Ze lopen al rond: vaders in spe die vijf weken geboorteverlof kunnen opnemen, binnen zes maanden na de geboorte van hun kind. Naar schatting zullen zeker 47.500 mannen die dit jaar een kind krijgen gebruikmaken van dat verlof voor partners dat 1 juli ingaat, zegt Jan Latten, emeritus hoogleraar sociale demografie. Het is een schatting, want het UWV wil niet zeggen hoeveel aanvragen het verwacht.

Jaarlijks worden in Nederland zo’n 170.000 kinderen geboren. En in de tweede helft van het jaar, weet Latten, zijn dat er altijd meer dan in de eerste helft. Aangezien ondernemers (en dus ook zzp’ers) niet in aanmerking komen voor de Wet Invoering Extra Geboorteverlof (Wieg) zal circa 70 procent van de partners de regeling kunnen aanvragen.

Het UVW, dat de regeling uitvoert, gaat ervanuit dat grofweg een op de twee partners er gebruik van kan en wíl maken. Het UWV wijst erop dat een deel van de uitkeringen mogelijk achteraf wordt aangevraagd.

De vijf weken extra geboorteverlof komen bovenop de vijf dagen geboorteverlof die vaders nu al krijgen, direct na de geboorte van hun kind. De uitbreiding van twee naar vijf dagen ging in op 1 januari 2019; op 1 juli volgt het tweede deel van de Wieg: het extra geboorteverlof van maximaal vijf weken tegen 70 procent van het loon. Partners mogen de vijf weken verlof ook spreiden.

Een lager inkomen, juist op het moment dat er geld nodig is

Vakbond FNV is blij met de nieuwe verlofregeling, maar vindt het wel problematisch dat partners slechts 70 procent van het loon doorbetaald krijgen, zegt Jessica van Ruitenburg, beleidsadviseur bij FNV. “Dat werpt een drempel op. Gezinnen hebben een lager inkomen in een periode dat ze juist meer geld nodig hebben. Voor luiers en de babykamer, maar soms ook voor een groter huis.”

Vooral voor gezinnen met een laag inkomen kan het lastig zijn om vijf weken 30 procent minder binnen te krijgen. De vakbond vreest daarom dat de regeling zoals hij nu is de emancipatiekloof tussen hoge en lage inkomens vergroot. “Vaders met hoge inkomens nemen nu al vaker vakantie of ouderschapsverlof dan vaders met lage inkomens”, stelt Van Ruitenburg. “Deze regeling werkt die tweedeling verder in de hand. Mannen moeten gewoon 100 procent krijgen.”

Nu de wet dit niet voorschrijft, doet de FNV haar best om het voor elkaar te krijgen in de onderhandelingen voor nieuwe cao’s. “Wij zien graag dat de werkgever de 70 procent die het UWV betaalt aanvult tot 100 procent van het loon.” 

Een ander punt van zorg is dat ondernemers en zzp’ers geen recht hebben op het extra geboorteverlof, zegt Van Ruitenburg. “Dat kan nu niet, omdat het geboorteverlof wordt betaald door werkgevers. Daarom vinden wij dat het extra geboorteverlof gefinancierd moet worden uit de algemene middelen.”

Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt dat het extra geboorteverlof uit de algemene middelen moet komen. Ze wijst er daarnaast op dat het voor kleine bedrijven lastig zal zijn om de vijf weken afwezigheid van een van vader goed te organiseren. “Het is belangrijk dat de werknemer tijdig aangeeft dat hij van het verlof gebruik wil maken”, zegt een woordvoerder. “Met die eerste vijf dagen na de geboorte moet de werkgever zonder meer instemmen, maar over die vijf weken moeten werknemer en werkgever met elkaar in overleg.”

Het kind van Tina Middendorp en Jeroen Brandwacht is nét een dag te vroeg uitgerekend

“Nee, we hebben er niet op gemikt”, zegt Jeroen Brandwacht (34), aanstaand vader, werkzaam als recruiter. “Dit soort dingen kun je ook niet plannen”, zegt Tina van Middendorp (31), aanstaand moeder, werkzaam in personeelszaken. Het stel had het wel mooi gevonden als de uitgerekende datum voor de geboorte van hun baby ruim na 1 juli was geweest. Want vanaf dan krijgen partners na de geboorte van hun kind recht op vijf weken extra geboorteverlof, voor 70 procent van het loon. Voor Van Middendorp en Brandwacht wordt het spannend, want zij verwachten hun eerste kindje op 30 juni, net een dag te vroeg.

“Het eerste kind komt vaak later dan de uitgerekende datum, maar het kan natuurlijk ook eerder geboren worden”, zegt Brandwacht. “Als het eerder komt, vallen we net buiten de regeling.”

Zou u geboorteverlof willen opnemen als de baby na 30 juni geboren wordt?

Brandwacht: “In principe wel, maar we zijn er nog niet helemaal over uit. Mijn werkgever is al heel vooruitstrevend: ik krijg sowieso tien dagen na de geboorte, dat is dubbel zoveel als de wettelijke periode. Ik weet niet of ik daarnaast ook de volledige vijf weken extra verlof wil opnemen en of ik dat aaneengesloten wil doen.”

Van Middendorp is er wel uit: “Ik heb wel een idee over wat ik het liefste wil, maar het is zijn verlof, dus...”

Wat zou u dan het liefste willen?

Van Middendorp: “Hij heeft al twee weken vrij van zijn werk in het begin. Daarom lijkt het mij fijn als hij die vijf weken verlof neemt als ik weer ga werken. Allereerst omdat het leuk is voor hem om bij de baby te zijn, maar het kan mij ook helpen als ik weer aan het werk ga. Je hoort toch dat dat best heftig kan zijn voor vrouwen. Dan is het prettig als Jeroen thuis voor het kindje zorgt en dat we nog geen opvang hebben met ophaaltijden. Wat ook meespeelt, is dat we nog niet zeker weten of we dan een crèche hebben. Maar goed, dit is totaal mijn idee.”

Brandwacht: “Het lijkt mij op zich heel leuk om vijf weken bij mijn kind te zijn, maar het is ook wel duur. Je krijgt maar 70 procent van je inkomen. Dat is toch wel een klap. Amsterdam is geen goedkope stad om in te wonen. We hebben straks een groter huis en een crèche, dat is allemaal niet goedkoop. Ik denk dat we het wel gaan doen, maar het is niet zo dat ik meteen volmondig ‘ja’ zei.”

Van Middendorp: “Het lijkt mij mooi en bijzonder voor de man om vrij te zijn werk om voor zijn kind te zorgen. Nu is het toch vooral de vrouw die lange tijd voornamelijk voor de baby zorgt en leert hoe je dat in je eentje doet.”

Het kan ook zijn dat u net buiten de regeling valt.

Brandwacht: “Dit verlof zit nu toch wel in mijn hoofd. Gelukkig kan je met het opnemen van je vakantiedagen ook een heleboel doen. Daar zou ik wel wat scheutiger mee zijn wanneer die regeling er niet zat aan te komen.”

Bent u opgelucht als u 30 juni nog steeds hoogzwanger in bed stapt ’s avonds?

Van Middendorp lacht. “Opgelucht is een groot woord. Ik zou wel denken: fijn! Ik vermoed dat ik in de laatste weken vaak zal denken: nog even niet. Het zou toch jammer zijn als het kindje net te vroeg komt.”

Worden er in uw omgeving grappen over gemaakt?

Van Middendorp: “Ja, een vriend had het er wel over dat je in het ziekenhuis kunt vragen of ze er toch maar 1 juli van willen maken. Of om 1 juli op te geven bij de aangifte. Maar dat voelt toch niet oké, om zoiets te doen alleen voor die vijf weken verlof.”

Hoe gaat uw werkgever ermee om?

Brandwacht: “Ik vond het leuk om het op mijn werk te vertellen. Maar ik moet nog vragen hoe ze met deze regeling omgaan. Misschien willen ze mijn inkomen wel aanvullen tot 100 procent. Ze zijn wel modern, dus ik zou het me kunnen voorstellen.”

Hoe regelt u na de verloven de zorg?

Van Middendorp: “Wij werken allebei 36 uur, dus op wij zorgen op een vaste dag voor ons kindje, de ene week de een, de andere week de ander. Mijn moeder en Jeroens vader doen ieder een dag, dat hebben ze zelf aangeboden. En dan nog twee dagen crèche.”

Zal deze regeling het vaderschap in Nederland veranderen?

Van Middendorp: “Vaderschap is al veranderd en daarom moest deze regeling er komen. Iedereen vindt de manier waarop het nu is geregeld echt te ouderwets. Ook met het nieuwe verlof is het nog altijd minder goed dan in veel andere landen, maar het is een begin.”

Brandwacht: “Tot dusver was het allemaal vrij magertjes, ik denk dat veel zorg op de schouders van de vrouw is terechtgekomen. Het is goed als dat wat evenwichtiger wordt.”

Lees ook:

‘Vijf weken geboorteverlof voor partners is niet genoeg om het vaderschap te veranderen’

Vaderschap wordt pas echt anders als we onze blik op mannen bijstellen, zegt Jens van Tricht, voorvechter van mannenemancipatie.