Topdrukte bij herdenkingsdienst Oosterbeek
Bij de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek zag het zondag zwart van de mensen.
Er waren opvallend veel veteranen, nabestaanden van militairen die in 1944 meevochten in de Slag om Arnhem en veteranenorganisaties uit alle geallieerde landen. Daarnaast woonden duizenden belangstellenden de oecumenische dienst bij. De organisatie sloot de hekken van de begraafplaats een uur voor de dienst begon vanwege de enorme drukte.
Op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery, zoals het ereveld officieel heet, liggen ruim 1750 mannen die in 1944 in de regio Arnhem sneuvelden. Het merendeel van hen is Brits, maar er zijn ook 79 graven van Poolse militairen en er rusten enkele Nederlanders. Al sinds 1945 is er elk jaar een eredienst. Kinderen leggen dan bloemen op de graven. De veertig kinderen die dat in 1945 deden, waren er zondag weer.
De Britse predikant Jeff Cuttell schetste in Oosterbeek de moed van de jonge soldaten, die kwamen om Nederland te bevrijden. Maar ook het verdriet van de bevolking in de regio Arnhem, die in september 1944 dacht dat de bevrijding voor de deur stond. Doordat de Slag om Arnhem mislukte ging dat niet door. “Ze maakten nog een barre Hongerwinter mee, waarin 30.000 Nederlanders stierven.”
Duizenden maken erewandeling over de Waal
Ook gisteren werd er volop stilgestaan bij de herdenking van operatie Market Garden. Tussen de drie- en vierduizend mensen deden zaterdagavond mee aan een erewandeling over een brug over de Waal bij Nijmegen. Volgens de gemeente waren er opvallend veel jongeren die meewandelden om de Amerikaanse bevrijders uit 1944 te eren.
Een Amerikaanse divisie stak tijdens de geallieerde bevrijdingsoperatie Market Garden in canvas bootjes de Waal bij Nijmegen over. Dat deden ze om de Waalbrug vanaf de Betuwse kant in handen te krijgen. Dat was eerder niet gelukt wegens hevige Duitse weerstand in Nijmegen. Toen de brug genomen was, was Nijmegen bevrijd.
De divisie beschouwt de Waaloversteek als “onze dapperste actie ooit.” Maar er kamen op het water wel 48 man om het leven. Tijdens de wandeling zaterdagavond waren de namen van de gesneuvelden op de rivier te zien. Jongeren brachten portretten van de doden naar een monument aan de noordkant van de brug. Vanaf de rivier was een speciaal gecomponeerde opera te horen.
Prins Charles legt krans voor Polen
De Britse kroonprins Charles heeft zaterdag in Driel een krans gelegd voor de Poolse militairen die sneuvelden tijdens de Slag om Arnhem in 1944. Dat is bijzonder, omdat de Britten de Polen meer dan 50 jaar lang de schuld gaven van het mislukken van de belangrijke slag. Ook prinses Beatrix was aanwezig.
Defensieminister Ank Bijleveld haalde zaterdag in haar toespraak ook nog aan dat de Polen pas in 2006 de Militaire Willems-Orde kregen voor hun aandeel in de bevrijding van Nederland. De voormalige geallieerde landen hielden dat steeds tegen.
In Driel waren drie veteranen aanwezig die op 21 september 1944 zelf landden bij Driel. Ook nabestaanden van de Poolse bevelhebber Sosabowski zijn in Driel. Charles sprak na de herdenking uitgebreid met de drie veteranen, van wie er een voor het eerst sinds 1944 weer in Nederland was. Hij toonde bewondering voor de benarde omstandigheden waaronder de Polen in Nederland landden.
Prins Charles sloot zijn bezoek af in de cockpit van een nagebouwd houten zweefvliegtuig. Met dergelijke Horsa Gliders werd in 1944 materieel aangevoerd tijdens de luchtlandingen. Hij zat in Oosterbeek achter de stuurknuppel van de replica samen met Frank Ashley (94), die in 1944 piloot van zo’n zweefvliegtuig was. De twee spraken honderduit over de bijzondere tocht over Het Kanaal van destijds. “Hij heeft me echt gecharmeerd”, aldus Ashley.
Net zoals in Ede, Arnhem en Driel was het publiek massaal toegestroomd om de Britse prins te zien.
Lees ook:Jan Loos maakte de slag om Arnhem in alle hevigheid mee: Ik hoor die stervende Duitser nog roepen
In een kelder wist Jan Loos met zijn moeder en zusje beschietingen en ander oorlogsgeweld te overleven. ‘We wachtten op de dood, of het einde van het vechten.’
75 jaar bevrijding
Trouw laat de komende maanden mensen aan het woord die in 1944 en 1945 de bevrijding van de Duitse bezetters zelf hebben meegemaakt. Dit is de tweede aflevering. De verhalen worden verzameld op trouw.nl/75jaarbevrijding.