Het leven en werk van C.S. Lewis was even thuis in de Martinikerk

Groningen

‘Ik meende dat God niet bestond en was erg kwaad op Hem omdat hij niet bestond.’ Aldus Clive Staples Lewis, woensdagavond in de Martinikerk in Groningen. De Ierse schrijver en, later, verdediger van het christelijk geloof keek voor een volle zaal terug op zijn leven. Gezien de opkomst spreekt Lewis nog altijd tot de verbeelding, jong en oud waren komen opdagen.

Uiteraard was het niet Lewis zelf die sprak in ‘An Evening with C.S. Lewis’; hij overleed in 1963. De rol van Lewis in deze eenmansvoorstelling, geschreven door David Payne, werd vertolkt door de Amerikaanse acteur Phil Crowley, in eigen land vooral bekend van zijn stem die in talloze commercials te horen was.

In de voorstelling over Lewis kijkt de hoofdpersoon terug op zijn eigen leven. Sommige boeken die hij schreef passeren de revue, zijn vriendschap met schrijver J.R.R. Tolkien, en zijn beweging van atheïsme naar christendom. Vanzelfsprekend is er de nodige Britse humor, maar in het tweede deel, waarin de dood van zijn geliefde Joy ter sprake komt, ook kwetsbaarheid en tragiek.

eer

‘Ik voel me vereerd dat ik deze rol mag spelen, dat ik een van mijn helden mag presenteren’, zei Crowley eerder op de dag in het restaurant naast de Martinikerk. De acteur werd vijf jaar geleden benaderd door David Payne, de auteur van de voorstelling. Payne was tot dan toe ook de enige die het stuk gespeeld had, maar hij zocht een Amerikaan die het óók wilde gaan spelen. Dat werd Crowley, die met zijn vrouw Ann, die Nederlandse wortels heeft, in Pasadena (Californië) woont. Vijf jaar heeft Crowley nu Lewis tot leven gebracht, op diverse plekken in de VS, maar ook in andere landen. Twee jaar terug speelde Crowley het stuk in zijn eigen kerk en werd daar ‘ontdekt’ door de Nederlandse theoloog Kees van der Kooi en zijn vrouw Margriet, geestelijk verzorger. Zij haalden hem al eens naar Amsterdam, en nu voor een reprise naar Groningen (woensdagavond) en Kampen (donderdagavond), in samenwerking met de theologische universiteiten aldaar.

een faun met een paraplu

Voorafgaand aan het toneelstuk waren er in de Martinikerk ook workshops over Lewis en zijn werk. Zo besprak theoloog Arjan Plaisier Lewis’ boek The Screwtape Letters, waarin twee duivels met elkaar bespreken hoe ze iemand die net christen is geworden kunnen verleiden tot het kwaad. Plaisier: ‘Dit soort boeken liggen niet voor het oprapen. Dit boekje is geestelijke begeleiding. Op grond van zijn eigen ervaringen schrijft Lewis over het christen-zijn en de valkuilen die daarbij komen kijken. Hij helpt je om verzoekingen te doorzien. Want je wórdt getest. Maar hij gebruikt ook humor. Lewis wil je niet bang maken, maar aanmoedigen.’

Crowley zelf stond in een workshop stil bij Lewis’ zevendelige reeks kinderboeken over het fictieve land Narnia, waarin vier Britse kinderen via een kleerkast terechtkomen. De verwijzingen naar christendom en Bijbel zijn legio in deze boeken, maar Lewis schreef de reeks niet met het vooropgezette plan om christelijke doctrines voor het voetlicht te brengen, benadrukt Crowley. ‘De verhalen over Narnia begonnen met een paar beelden, heeft Lewis zelf gezegd. Een faun met een paraplu bijvoorbeeld. Niets christelijks aan.’ Maar uiteindelijk belandde er wel veel christelijke symboliek in het verhaal, omdat al die verhalen en metaforen in C.S. Lewis zelf zaten. Het mooie aan de Narnia-verhalen, volgens Crowley, is dat het evangelie ‘als nieuw’ tot je komt, of je nu tien bent of vijftig. Crowley: ‘Walter Hooper, de secretaris van Lewis, heeft eens gezegd dat je niet te veel moet stilstaan bij de symboliek in diverse passages. Je moet vooral het verhaal als geheel tot je laten spreken, je erdoor mee laten slepen.’

Het feit dat Lewis zowel een lucide denker en schrijver was als iemand met veel verbeelding, maakt hem zo bijzonder, volgens Crowley. En het is de reden dat Lewis ook nu nog, meer dan een halve eeuw na zijn sterven, veel mensen aanspreekt, denkt de acteur. ‘De voorstelling die ik speel, is geen preek. Het is niet een stuk waarmee ik bezoekers wil overtuigen van de waarheid van het christelijk geloof. Ik wil de persoon van Lewis tot leven brengen en mensen nieuwsgierig naar hem maken. Maar ik hoor weleens dat gelovige bezoekers niet-gelovige vrienden hadden meegenomen en dat ze na afloop door het stuk aan de praat raakten over het geloof. Dat vind ik mooi, daar bid ik voor.’ <