De moord op Derk Wiersum leest als een boodschap
Iedereen noemt de moord op advocaat Derk Wiersum, woensdagmorgen in Amsterdam, een aanslag op de Nederlandse rechtsstaat.
Met de moord op Derk Wiersum, advocaat van kroongetuige Nabil B., is een grens overschreden. Tot woensdagochtend was het ongekend en ondenkbaar dat een advocaat op klaarlichte dag zou worden geliquideerd. Ministers, burgemeesters, politie, politici en advocaten reageren geschokt. Allemaal spreken ze van een aanslag op de Nederlandse rechtsstaat.
Een ongekende en ongehoorde moord. Maar ook een die past in een neerwaartse spiraal van extreem geweld, waarbij de drempel voor liquidaties steeds lager lijkt te worden. In maart vorig jaar leek ook niemand er serieus rekening mee te houden dat een onschuldig familielid van een kroongetuige zou worden geliquideerd. Dat gebeurde wel. De broer van B. werd neergeschoten, zes dagen nadat het Openbaar Ministerie (OM) B. had gepresenteerd als kroongetuige tegen de groep van Ridouan T. Die groep wordt door het OM omgeschreven als een ‘geoliede moordmachine’.
De moord op Wiersum, op klaarlichte dag, leest als een boodschap. “Dit is een machtsvertoon. Het lijkt een poging om te laten zien wie de sterkste is”, analyseert onderzoeker Barbra van Gestel van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van justitie. In 2017 schreef zij een verkenning naar liquidaties. “Dit moet uitstralen: iedereen die zich bemoeit met ons, kan ons slachtoffer worden.”
Het is precies die boodschap waar alom hevig geschokt op werd gereageerd. Want wie wil een kroongetuige in de toekomst nog verdedigen, vroeg Simeon Burmeister, waarnemend deken bij de Amsterdamse Orde van Advocaten, zich af. Het zal lastig worden, zei hij. Als dat echt het geval zal blijken, is de onontkoombare conclusie: bedreiging werkt.
De moord dwingt Nederland tot een nieuwe manier van kijken naar georganiseerde criminaliteit. Konden veel Nederlanders in de periode van de liquidaties waartoe Willem Holleeder opdracht gaf nog denken dat interne strubbelingen in het criminele milieu hen niet aangingen, nu er een advocaat is vermoord lijkt alles mogelijk.
In een van de berichten die zijn ontsleuteld in het onderzoek bij de rechtszaak tegen T. en diens rechterhand Said R. wordt al gesproken over ‘het laten slapen’ van een officier van justitie. Als het inderdaad T. is die achter de moord op Wiersum zit, dan herschrijft hij de ongeschreven regels van liquidaties. Niet alleen advocaten voelen die dreiging, zegt deken Evert-Jan Henrichs van de Amsterdamse Orde van Advocaten. “Alle betrokkenen in de strafrechtketen kunnen dit opvatten als een bedreiging. Ook de rechters, ook alle OM-medewerkers.”
Verouderde afspraken
Of Nederland daar op is voorbereid, zal moeten blijken. Kenmerkend is dat Henrichs zei dat het protocol voor meldingen van advocaten die zich niet veilig voelen stamt “uit een tijd waarin de huidige gebeurtenissen niet denkbaar waren”. Die zijn geschreven voor onenigheid met cliënten, niet voor de dreiging die uitgaat van een goed georganiseerd en schatrijk crimineel netwerk.
De politie erkende eerder dat in aanloop naar de moord op de broer van Nabil B. een onjuiste inschatting was gemaakt, en dat zij geen rekening had gehouden met een liquidatie. Hoe dat is geweest in aanloop naar de moord op advocaat Wiersum moet nog duidelijk worden.
Zeker is wel dat minister Ferdinand Grapperhaus (justitie en veiligheid) zei dat er een speciaal team komt onder leiding van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), dat zich zal bezighouden met de beveiliging van advocaten, rechters, officieren en agenten die bij het onderzoek naar Ridouan T. betrokken zijn.
De verdachte van de moord op Wiersum is nog voortvluchtig, er is een signalement verspreid. Het zou gaan om een uitzonderlijk jonge dader, volgens het signalement tussen de zestien en twintig jaar oud.
De advocaat van Ridouan T., Inez Weski, begrijpt de speculaties dat haar cliënt achter de moord zit maar waarschuwt voor overhaaste conclusies.
Lees ook:Ook wie gewoon zijn werk doet, is niet veilig
Voor het eerst is in Nederland een advocaat vermoord die een kroongetuige verdedigde. Daarmee is een ‘nieuwe grens overschreden’, zegt politiebaas Erik Akerboom.
Geliefde Wiersum was een ‘gedreven en integer advocaat’
De in Amsterdam geliquideerde strafrechtadvocaat Derk Wiersum was geliefd onder vakgenoten, die hem als kundig, integer en aimabel omschrijven.
Advocatuur in shock na liquidatie Derk Wiersum
“De wereld van de advocatuur zal na vandaag niet hetzelfde zijn.” Deze reactie van advocaat Geert-Jan Knoops op de liquidatie van een collega typeert de ontzetting.
Grapperhaus zet NCTV op moordzaak: ‘We lieten misdaad woekeren’
De NCTV krijgt een rol in de bescherming en veiligheid rond de strafzaak tegen Ridouan T. De politiek worstelt met de vraag hoe te winnen van de “nietsontziende misdaad”.