Dit heeft het kabinet voor u in petto

Uw portemonnee

- Vooral gezinnen mogen zich verheugen in de warme belangstelling van het kabinet. Door verhoging van het beschikbare geld voor het kindgebonden budget met 500 miljoen euro krijgen zo’n 320 duizend gezinnen er gemiddeld 1.000 euro per jaar bij. Daarnaast krijgen bijna 300 duizend extra gezinnen recht op dat budget. Zij krijgen gemiddeld zo’n 600 euro per jaar.

- Werken moet lonen, is het adagium van Rutte III. Daarom zijn er diverse maatregelen die de inkomstenbelasting verlagen en (meer) werken lonender maken. Zo worden de arbeidskorting en de algemene heffingskorting extra verhoogd. Iemand die 25.000 euro per jaar verdient, gaat er door deze veranderingen 380 euro op vooruit in 2020. Bij een inkomen van 45.000 euro per jaar is dit 640 euro, bij een inkomen van 65.000 per jaar is dit 690 euro. De disclaimer van het kabinet: ‘Of iemand erop vooruit gaat of niet, hangt uiteindelijk ook af van veranderingen in zijn of haar persoonlijke situatie en van de ontwikkelingen van de economie.’voor

- Zelfstandigen krijgen te maken met een verlaging van hun zelfstandigenaftrek naar maximaal 7.030 euro. Daarna wordt deze aftrek – de inkomsten waarover geen belasting hoeft te worden betaald – jaarlijks met 250 euro verlaagd tot 5.000 euro in 2028. In de portemonnee merken zelfstandigen hier in 2020 niets van, omdat de arbeidskorting wordt verhoogd. De opbrengst van de lagere zelfstandigenaftrek, zo’n 600 miljoen euro, reserveert het kabinet voor hen. Die wordt waarschijnlijk gebruikt voor de aangekondigde verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen die in het pensioenakkoord met vakbeweging, werkgevers, PvdA en GroenLinks is afgesproken. De sociale partners werken aan een voorstel.

Gezondheidszorg

- Het kabinet verwacht dat de premie voor de verplichte zorgverzekering beperkt stijgt, met 3 euro per maand naar 118,50 euro. Zorgverzekeraars presenteren uiterlijk in november de daadwerkelijke premies. Alsof het kabinet de eigen voorzichtige raming niet vertrouwt, kondigt het aan dat de zorgtoeslag voor mensen met lagere inkomens ietsje meer omhoog gaat. Alleenstaanden krijgen 67 euro per jaar extra, meerpersoonshuishoudens 95 euro per jaar. De extra verhoging is volgens het kabinet bedoeld om de koopkrachtplaatjes in evenwicht te brengen. Het eigen risico blijft 385 euro.

- De totale zorguitgaven stijgen volgend jaar met drie miljard euro naar 88 miljard. Dan gaat het om de zorgverzekeringswet, de langdurige zorg, de zorg die gemeenten via de Wet maatschappelijke ondersteuning bieden, en om de jeugdzorg. Meer dan de helft van die verhoging, 1,9 miljard euro,  is bedoeld voor loonsverhogingen en stijgende prijzen. Er gaat 500 miljoen extra naar de verpleeghuizen en 300 miljoen meer naar jeugdzorg.

- Weliswaar heeft het vorige kabinet de zorg net gereorganiseerd, toch wil ook dit kabinet volgend jaar met voorstellen komen voor een nieuwe herinrichting van het zorgstelsel. Die kunnen dan bij de verkiezingen in 2021 een rol spelen. 

Energie

- Nadat het kabinet zich verslikt had in de energierekening voor dit jaar, belooft het beterschap voor 2020:  een huishouden met een gemiddeld verbruik betaalt volgend jaar 100 euro minder belasting op de energierekening. Het belastingdeel stijgt in 2021 niet en daarna slechts beperkt. Hoe hoog de rekening uiteindelijk uitvalt, hangt ook af van de ontwikkeling van de energieprijzen. 

- Het kabinet begint met de uitvoering van het klimaatakkoord, om te beginnen met 60 miljoen aan investeringen in de versnelling van waterstofprojecten en proefprojecten rond de afvang, de opslag, het transport en het hergebruik van CO₂. 

- De gaswinning in Groningen daalt in 2020 tot 11,8 miljard kubieke meter en komt daarmee voor het eerst onder het niveau dat door het  Staatstoezicht op de Mijnen veilig genoeg wordt geacht. Medio 2022 hoopt het kabinet met de winning in Groningen te kunnen stoppen. 

Onderwijs en cultuur

- ‘De regering blijft bevorderen dat nog meer mensen voor dit mooie beroep kiezen’, zei koning Willem-Alexander in de Troonrede over het vak van leraar. Het kabinet probeert uit alle macht het personeelstekort in het onderwijs terug te dringen. Voor zij-instroom is volgend jaar 21,2 miljoen euro beschikbaar, voor de verhoogde salarissen in het primair onderwijs opnieuw 270 miljoen.

- Net als in 2019 betalen studenten in 2020 het eerste jaar 50 procent collegegeld. Voor studenten aan een lerarenopleiding geldt dat zelfs de eerste twee jaar.

- Het kabinet maakt extra geld vrij voor verbetering van het technisch vmbo: 120 miljoen, waarvan 100 miljoen structureel.

- Er is 170 miljoen beschikbaar voor vroeg- en voorschoolse educatie, om achterstanden bij peuters te voorkomen.

- Met een extra 5 miljoen per jaar moeten meer vrouwen in de bètawetenschap worden opgeleid.

- In 2020 valt een besluit over het cultuurstelsel 2021-2024. Doel is meer aandacht voor andere kunstvormen en de volgende generatie makers, die nieuwe doelgroepen kunnen bereiken. Dit is bedoeld om een diverser publiek naar de schouwburgen en de musea te lokken. 

Veiligheid en migratie

- Het kabinet investeert 95 miljoen euro in de rechtspraak om tekorten weg te werken en de organisatie te verbeteren. 

- De plannen om de gesubsidieerde rechtsbijstand te herzien worden doorgezet, ondanks bedenkingen in de Tweede Kamer – ook bij regeringspartij D66. Strenger ingeperkte rechtshulpakketten, waarvoor mensen met de laagste inkomens alleen een eigen bijdrage betalen, moeten het aantal zaken verder omlaag brengen. Als dat lukt, wacht sociaal advocaten een hoger uurloon.

- Het bestrijden van ondermijnende (drugs)criminaliteit blijft prioriteit voor Justitie. Burgemeesters mogen straks woningen sluiten waarop geschoten is of waarin wapens liggen.

- Internetbedrijven krijgen een boete als zij kinderporno niet binnen 24 uur van hun computers en servers verwijderen.

- ‘Aan asielzoekers die geen kans maken op een status en van wie een deel overlast veroorzaakt, moet een halt worden toegeroepen’, waarschuwde de koning namens het kabinet in de Troonrede. Daartoe zal in de asielprocedure nog scherper onderscheid worden gemaakt tussen asielzoekers die wel en niet kans maken op rechtmatig verblijf. Immigratiedienst IND krijgt structureel 65 miljoen extra. Gesprekken met herkomstlanden moeten ertoe leiden dat zij hun onderdanen sneller terugnemen.

Buitenland en defensie

- Geopolitieke en economische machtsverschuivingen vergroten de internationale onzekerheid, maar Nederland voert een ‘stevig buitenlandbeleid’ dat gezien de status van ‘middelgrote mogendheid’ deels ‘noodgedwongen reactief’ blijft. Een belangrijk instrument om de onzekerheid te bestrijden is en blijft de inzet op een sterk multilateraal systeem en eerlijke handelsregels.

- Nederland zet zich in voor een succesvolle afronding van de Brexitonderhandelingen ‘om de schadelijke gevolgen te minimaliseren’ en leert uit de Brexit dat de Europese Unie ‘onderhoud en betrokkenheid van sterke lidstaten vergt’.

- Bij ontwikkelingssamenwerking blijft het doel de vermindering van instabiliteit, armoede en ongelijkheid in ontwikkelingslanden, waarbij de uitdagingen ‘fors en talrijk’ zijn. Nederland hoopt volgend jaar in de VN-Mensenrechtenraad te komen, wil kinderarbeid ‘sneller uitbannen’, en geeft extra aandacht aan psychosociale steun bij noodhulp in conflictgebieden.

- Bij defensie blijft het thema voorlopig ‘repareren en moderniseren’, met bescheiden extra middelen die al in de Voorjaarsnota waren aangekondigd (komend jaar 51 miljoen erbij). Het vullen van de achtduizend vacatures blijft een prioriteit, en er worden negen extra F35-jachtvliegtuigen besteld. Maar Nederland beweegt – ondanks de viering van 75 jaar Bevrijding – geen millimeter richting het Navo-streefcijfer van 2 procent van het bnp in 2024. Veel andere Europese Navolanden doen dat wel. Wordt vervolgd bij de viering van 70 jaar Navo begin december.  

Typisch Rutte III

- Als iets kenmerkend is voor dit kabinet, dan is het wel de flexibiliteit. Die zorgt op fiscaal gebied zelfs voor een volledige u-bocht. Vorig jaar was het nog ‘typische Rutte III’ om het grootbedrijf in de watten te willen leggen (‘Anders worden we België'), nu ligt er plots een pakket dat leest als een aanval op datzelfde grootbedrijf. Dat kan niet los worden gezien van de groeiende invloed van GroenLinks en de PvdA, partijen die in de Eerste Kamer nog nodig zullen zijn om het kabinet overeind te houden. 

- De eerder aangekondigde verlaging van de vennootschapsbelasting gaat in 2020 niet door, en daarna minder snel. De manieren om de winstbelasting te omzeilen worden ingeperkt voor multinationals (naar een wetsvoorstel van GroenLinks) en de korting vervalt voor ondernemers die de vennootschapsbelasting in één keer betalen. Het tarief van de belasting op innovatieve activiteiten stijgt van 7 naar 9 procent.