De economie floreert, maar het aantal daklozen was nog nooit zo hoog in Nederland

De economie draait al jaren als een tierelier, maar niet iedereen profiteert mee. Sterker: het aantal daklozen blijft in Nederland alleen maar stijgen, blijkt uit schattingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Sinds 2009, toen het CBS begon met schatten, verdubbelde het aantal daklozen in Nederland tot 39.300 mensen in 2018. En sinds 2014, het eerste jaar van economische herstel, kwamen er in Nederland 12.000 daklozen bij.

Het CBS richt zich in het onderzoek op ‘feitelijke daklozen’. Dat zijn mensen die slapen in de open lucht, in openbare ruimten als portieken of stations, binnen bij maatschappelijke opvang of noodopvang en mensen die op niet-structurele basis slapen bij onder anderen vrienden of familie. Mensen die illegaal in Nederland verblijven én dakloos zijn, vallen niet binnen deze groep.

De nieuwste cijfers wijzen uit dat de welvaartsgroei in Nederland ook negatieve effecten heeft. Zowel brancheorganisatie Federatie Opvang, als opvangorganisatie Leger des Heils wijt de groei van het aantal daklozen in Nederland aan het gebrek aan (betaalbare) woningen.

Economische daklozen

“Er is een nieuwe groep daklozen die we vroeger veel minder zagen, we noemen ze economische daklozen. Dat zijn mensen die redelijk zelfredzaam zijn, soms zelfs werken, maar door pech of relatief kleine problemen op straat belanden. Met de huidige woningnood kom je dan moeilijk aan een dak boven je hoofd”, zegt Rina Beers, beleidsadviseur bij Federatie Opvang.

Volgens Beers verergert het probleem door gebrek aan perspectief. “Als een familielid weet dat je binnen een aantal maanden een nieuwe woning hebt, dan is diegene wellicht bereid je tijdelijk in huis te nemen. Maar dat doe je niet als het wel twee jaar kan gaan duren.”

Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen ontvangt ook meer signalen van zelfredzame dak- of thuislozen. Hij constateert dat het vinden van woonruimte in veel steden onbegonnen werk is. En wat ook niet helpt, is dat mensen die willen bijdragen door iemand in huis te nemen vervolgens worden gekort op een uitkering. Van Zutphen roept overheden op zulke regels buiten beschouwing te laten. Rina Beers van Federatie Opvang sluit zich bij die oproep aan. “Als je gestraft wordt, ga je geen mensen helpen.”

Inmiddels zijn er organisaties die inspringen op de nieuwe groep daklozen, zoals Springplank. “Wij proberen het begrip dakloos te vermijden, want we werken met een heel ander type burger dat dakloos raakt: namelijk zonder baard, blik bier of spuit in de arm”, zegt directeur Thijs Eradus. Dat wil volgens Eradus niet zeggen dat alleen de oververhitte woningmarkt mensen dakloos maakt. “De eerste dakloze die helemaal geen financiële of persoonlijke problemen heeft, moet ik nog tegenkomen. Alleen is de problematiek veel lichter.”

Springplank helpt op verzoek van gemeenten economisch daklozen aan het werk in ruil voor een woonplek. Het initiatief begon enkele jaren geleden in Eindhoven en heeft zich inmiddels uitgebreid naar Den Bosch, Utrecht en Tilburg. 

Jongeren

Wat opvalt in de CBS-schatting is dat het het aantal dakloze jongeren (18 tot 30 jaar) is verdrievoudigd sinds 2009. Dat is tegen het zere been van staatssecretaris Paul Blokhuis, die als ambitie heeft dat er in 2021 in Nederland geen dakloze jongeren meer zijn. Vlak voor de zomervakantie trapte het kabinet daarom af met een proef waarbij dak- en thuisloze jongeren 10.000 euro mogen investeren in hun toekomst. Dat varieert van het regelen van een postadres, voor het aanvragen van uitkeringen, tot een plek om te wonen, werken of het oplossen van schulden. Dertien gemeenten doen mee met de proef.

Lees ook:

Rechter zet streep door daklozencamping Vondelpark

Er komt geen daklozencamping in het Vondelpark, aldus het vonnis van de rechter. Nu zoekt Amsterdam de oplossing elders.

Jong, en steeds vaker dakloos in Flevoland

In de provincie Flevoland raken almaar meer jongeren dakloos. Het Leger des Heils maakt zich zorgen.