De getuigenis van Mueller wordt een keerpunt, maar waar naartoe?

Een hele dag, eerst voor de commissie voor justitie, dan voor die voor de inlichtingendiensten van het Huis van Afgevaardigden, moet hij vertellen over wat hij onderzocht en wat zijn conclusies waren.

Moet, want liever was hij niet gekomen. Hij smeekte het Congres bijna, tijdens zijn eerste en laatste persconferentie, eind mei, om hem niet te laten getuigen en genoegen te nemen met de tekst van zijn rapport.

Maar tijdens dat optreden adviseerde hij het Congres ook met zoveel woorden om president Donald Trump af te zetten. Of dat in ieder geval serieus te overwegen. Het zou vreemd zijn als Congresleden de aanklager daarover helemaal niets te vragen hadden. Mueller kreeg een dagvaarding, en dus staat er nu een afspraak.

Nieuwe feiten over Trump zullen er woensdag niet naar buiten komen. En Mueller zal vermoedelijk ook niet te verleiden zijn harder over Trump te oordelen dan hij in zijn rapport doet.

Daarin liet hij zien dat de campagne-organisatie van de president geen enkel bezwaar had tegen hulp van Rusland, met name door de publicatie van emails die door hackers waren gestolen van de Democraten en de campagne-organisatie van Hillary Clinton. Maar een gerichte ‘samenzwering met de Russische regering’ kon hij niet vaststellen.

Hij gaf verder tien voorbeelden van momenten waarop Trump probeerde het onderzoek naar de Russische inmenging – inclusief de naspeuringen van Mueller zelf – te hinderen of te saboteren. Maar hij wilde daar niet het etiket ‘belemmering van de rechtsgang’ aan verbinden. Dat was niet omdat de president onschuldig is – in een zin die in geen enkele geschiedschrijving over Trump zal ontbreken, zei Mueller: “Als we er vertrouwen in hadden dat de president geen misdaad had begaan, dan zouden we dat hebben gezegd.” De aanklager was zo terughoudend omdat volgens interne richtlijnen van het ministerie van justitie een zittende president niet aan strafvervolging bloot mag staan. En wie zich niet in een proces kan verdedigen, concludeerde Mueller, mag je ook niet beschuldigen. Van dat standpunt zal hij woensdag vast niet afwijken.

Geen verpletterende indruk

Wat hopen de Democraten dan te bereiken? Paradoxaal genoeg: dat het Mueller-rapport doordringt tot het Amerikaanse publiek. De Democraten hebben twee jaar lang gehoopt dat het onderzoek van de speciale aanklager dezelfde aandacht van de kiezers zou krijgen als in de jaren zeventig het Watergate-onderzoek, en in de jaren negentig Bill Clintons relatie met stagiaire Monica Lewinsky. Naarmate getuigenverhoren in het Congres meer duidelijk maakten over Nixons betrokkenheid bij de politieke inbraak in het Watergate-gebouw, stegen de kijkcijfers van de verhoren in het Congres. En het rapport van speciaal aanklager Kenneth Starr werd een bestseller. Muellers rapport heeft die verpletterende indruk niet gemaakt. En dat komt, vermoeden de Democraten, omdat kranten en websites er wel over geschreven hebben, maar het tot nu toe nog geen opzienbarende televisie heeft opgeleverd. “De overweldigende meerderheid van de Amerikanen is niet op de hoogte van de belangrijkste conclusies van het Mueller-rapport”, zei de Democratische afgevaardigde Hakeem Jeffries, lid van de justitie-commissie tegen de New York Times. De uitleg van Mueller zal ‘overtuigende informatie’ opleveren.

Maar dan moet Mueller dus wel een beetje meewerken. Hij moet niet op de vragen van de afgevaardigden antwoorden met een simpel ‘ja’, ‘nee’, of ‘dat staat allemaal in het rapport’.

Als hij wel op die toer gaat, kunnen de ondervragende Democraten in de twee commissies daar weinig tegen doen. En hun Republikeinse medeleden, die stuk voor stuk op het standpunt staan dat Trump door Mueller in feite is vrijgesproken, zullen hen niet helpen. Die zullen er opnieuw op hameren dat het hele onderzoek een onderneming was met een wankele of zelfs illegale basis. Dat de FBI er mee begon op grond van documenten, zoals het beruchte Steele-dossier vol Russische roddels, die nooit serieus genomen hadden mogen worden.

“De Democraten zijn onder elkaar de Mueller-verhoren van deze week aan het orkestreren ten dienste van de campagne van 2020 voor links”, twitterde zaterdag de Republikeinse afgevaardigde Mark Meadows.

Wat ook hun bedoeling is, orkestreren is inderdaad wat de Democraten doen. Getuigenverhoren voor Congrescommissies zijn vaak niet om aan te zien, omdat elk lid een paar minuten vragen mag stellen, Democraten en Republikeinen om de beurt. De kijker moet daardoor telkens weer nieuwe invalshoeken verwerken. Maar de Democraten gaan hun eigen vragen zorgvuldig coördineren. Op die manier zal Mueller althans in hun stukjes spreektijd een samenhangend en logisch verhaal te vertellen krijgen, is het idee In het ideale geval inclusief smeuïge details die illustreren wat er allemaal mis was tijdens de presidentiële campagne en tijdens het presidentschap van Trump.

Uiteindelijk moet dat, hopen ze, resulteren in een klap voor Trumps prestige en populariteit. De waarheid over Trump dringt dan misschien eindelijk door bij zijn eigen achterban, de kiezers die tot nu toe niets wensen te geloven van alle beschuldigingen tegen hun president, of het allemaal onbelangrijk vinden.

Impeachment

Wat de Democraten met dat gehoopte resultaat verder doen, is dan nog maar de vraag. Eén optie is om die winst op te sparen tot de verkiezingen van november 2020. Maar dat is riskant, want een politieke domper is door de kiezers ook zo weer vergeten. Wie weet nog dat Trump eind 2018, begin 2019 de schuld kreeg, in Washington en in de peilingen, van het tijdelijke sluiten van de overheidsloketten?

De andere optie is impeachment, een afzettingsprocedure. Eigenlijk is ‘impeachment’ maar de helft van die procedure: een verklaring door het Huis van Afgevaardigden dat de president ‘hoge misdaden en misstappen’ heeft begaan en weg moet. Dat kan met een gewone meerderheid, dus als als de Democratische fractie daar unaniem voor kiest, komt die impeachment er.

De stap daarna heeft veel minder kans van slagen: de Senaat moet de beschuldigingen beoordelen en kan met tweederde van de uitgebrachte stemmen de president daadwerkelijk afzetten. Dat gebeurt alleen als behalve alle Democraten en de twee partijloze, linkse senatoren ook twintig van de 53 Republikeinse senatoren er voor stemmen.

In opiniepeilingen heeft een eventuele afzetting van president Trump de wind niet mee. Van de ondervraagden in een peiling van Gallup zei begin deze maand 45 procent dat ze daar voor waren, 53 procent was tegen.

Of een afzettingsprocedure ook werkelijk in gang wordt gezet, maken om te beginnen de Democraten in het Huis van Afgevaardigden uit, omdat zij daar de meerderheid hebben. Hun leider, Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis, houdt dat voorlopig tegen. Ze denkt dat de Democraten bij de verkiezingen van 2020 voor zo’n vergaande stap zullen worden afgestraft.

Maar de druk om die weg in te slaan wordt wel steeds groter. Zeker na afgelopen week, waarin Trump riep dat vier Democratische Congresleden, met een recentere immigratie-achtergrond dan de gemiddelde Amerikaan, maar terug moeten naar ‘waar ze vandaan komen’, als ze Amerika zo ‘haten’. Afgevaardigde Al Green uit Texas diende prompt een voorstel tot impeachment in. Dat doet hij regelmatig. In 2017 kreeg hij er slechts de steun voor van 58 Democraten. In 2018 stemden 66 van zijn partijgenoten er voor. Deze week: 95. Dat is nog lang niet genoeg om Trump af te zetten. Maar de stijgende lijn is Pelosi natuurlijk niet ontgaan.

Lees ook: 

Mueller: ‘Als we er van overtuigd waren dat de president duidelijk geen misdrijf had gepleegd, dan hadden we dat gezegd’

Speciaal aanklager Robert Mueller heeft woensdag gezegd dat het aanklagen van president Donald Trump naar aanleiding van de bevindingen in zijn onderzoek naar Russische bemoeienis met de Amerikaanse verkiezingen in 2016 nooit een optie is geweest.

Geheimen zijn alleen geheimen als het Trump uitkomt

In de pogingen uit te vinden hoe het nou precies zat met Donald Trump en de Russen speelt het begrip ‘geheim’ sinds afgelopen week een merkwaardige, dubbelzinnige rol. En dat heeft alles te maken met hoe president Trump zijn eigen belangen ziet.