Dure levenslessen van managementgoeroe Ben Tiggelaar
Utrecht
Bij de ingang van het Beatrixtheater in Utrecht ligt de rode loper uit en uit een bescheiden luidspreker klinkt symfonische muziek. Op een bord staat een foto van een paar net afgestudeerde studenten met baret. Een van hen heeft een papier vast met daarop in het Engels de vraag: geloof jij in wonderen? Het Beatrixtheater was donderdag niet het decor van een theologische debat over wonderen, maar van het seminar ‘MBA in één dag’. Al vijftien jaar lang neemt gedragswetenschapper, schrijver en columnist Ben Tiggelaar tijdens dit evenement honderden leergierige deelnemers bij de hand en deelt de beste antwoorden op de belangrijkste managementvragen. ‘De ideeën die vandaag langskomen zijn niet alleen toepasbaar in het werk dat je doet, maar ook in je persoonlijke leven’, zegt Tiggelaar bij de start.
Hans Janssen is als producent bij het bedrijf Denkproducties van meet af aan bij de organisatie van het seminar betrokken. ‘Het begon als een soort release-party bij een cd-box die Tiggelaar had gemaakt, over de beste managementdenkers met hun ideeën. In eerste instantie was het de idee het een eenmalig evenement te laten zijn. Maar dat is een beetje uit de hand gelopen. Het concept is vrij eenvoudig: Tiggelaar heeft het leeswerk gedaan en de krenten uit de pap gehaald. In één dag doceert hij de beste ideeën in een moordend tempo.’
In de afgelopen jaren is het seminar uitgegroeid tot een fenomeen dat meer dan 20.000 bezoekers trok. Tiggelaar stond meer dan twintig keer op het podium om met enthousiasme, kennis van zaken en uitgekiende presentatietechnieken, dit seminar te leiden. Afgelopen donderdag deed hij dit voor het laatst. Niet omdat er geen mensen meer op afkomen. Alleen al in de laatste week bezochten op drie dagen 2500 bezoekers het evenement.
Janssen legt uit dat Tiggelaar onlangs vijftig is geworden en graag ruimte wil creëren in zijn hoofd en agenda om nieuwe dingen te gaan doen. ‘Hij wil zich als gedragswetenschapper graag weer meer bezig gaan houden met meer directe gedragsbeïnvloeding. We gaan zeker weer samenwerken, maar op wat voor manier, dat weten we nog niet. Nu is Tiggelaar vooral aan het doceren, maar misschien is het goed dat deelnemers op zo’n dag ook meteen direct aan het werk gaan.’
Het is een terechte vraag hoeveel kennis de deelnemers na het seminar mee naar huis nemen en gebruiken in hun werk en persoonlijke leven. Het spreektempo van Tiggelaar ligt hoog en is te vergelijken met dat van presentator Matthijs van Nieuwkerk. Tiggelaar bedrijft topsport, door uren achter elkaar het publiek te boeien met ideeën en theorieën.
Tijd om op adem te komen is er amper, hoewel er wel slimme elementen in het programma zijn opgenomen om bij te komen en lessen voor jezelf op te schrijven. Tiggelaar adviseert aan het begin van de dag dan ook om aantekeningen te maken en de belangrijkste kernpunten binnen 24 uur na het seminar uit te werken. Tijdens de dag klinkt vaak als refrein: ‘In het materiaal dat jullie na afloop meekrijgen, kunnen jullie meer lezen of beluisteren over deze denker.’
De dag bestaat uit vier onderdelen: leiderschap, organisatie, strategie en verandering. Bij elk onderdeel worden als basis wezenlijke vragen over deze onderwerpen uit de wetenschap en bedrijfsleven genomen. Daartegenover worden dan per onderdeel vijf belangrijke ideeën geplaatst. Bij het eerste onderdeel, over leiderschap, wordt onder andere stilgestaan bij Peter Drucker en Stephen Covey. Een citaat van Covey verschijnt groot in beeld. ‘De sleutel tot de mogelijkheid om te veranderen, is een onveranderlijk gevoel over wie je bent, waar je naartoe gaat en wat je belangrijk vindt.’ Het gaat volgens Tiggelaar niet om snelle aanpassingen, maar veeleer om karaktervorming en daarvoor moet je de tijd nemen en discipline aanleren. ‘Misschien is dit wel een van de belangrijkste lessen van vandaag.’
snel terugverdienen
In een van de pauzes zegt Michiel Vos, eigenaar van de Pindakaaswinkel, dat de uitspraak over rustig de tijd nemen om tot karaktervorming te komen een beetje haaks staat op de snelheid van de dag. Als hij niet hij via kennissen een kaart had ontvangen, zou hij niet naar het seminar zijn gekomen. ‘Ik schrok ervan dat een reguliere kaart bijna duizend euro kost. Dat is veel geld, al kun je dat geld met een paar goede ideeën die je hier vandaag hoort misschien ook weer snel terugverdienen. En voor veel deelnemers zal het ook wel vanuit het onderwijsbudget van de organisatie worden betaald.’
Janssen deelt de deelnemers aan het seminar in drie categorieën in. ‘Je hebt de zogeheten inhalers, bijvoorbeeld CEO’s (topmanagers) die langzaam in hun carrière naar deze positie zijn gegroeid, maar hun opleiding lang geleden hebben gedaan. Ze komen hierheen omdat het een opfriscursus en inhaalslag kan zijn van kennis die ze jaren geleden hebben opgedaan.’ Als tweede groep noemt Janssen ondernemers, die nooit een opleiding hebben gehad, maar door hun professie leider zijn geworden. ‘De derde groep bestaat uit ‘bijspijkeraars’, mensen die willen bijblijven in dit vakgebied.’
De idee dat er op dit seminar een maakbaarheidsgeloof wordt gepredikt, is na deze dag wel verdwenen. De veelheid aan ideeën maakt moe. en duidelijk wordt hoe weerbarstig en moeilijk maakbaar de praktijk is. In het laatste deel over verandering spreekt Tiggelaar in een bijzin over politici die hij weleens hoort zeggen dat het tijd is voor een cultuurverandering. ‘Als ik een politicus dat hoor zeggen, dan denk ik: lees toch eens een managementboek, want het is ongelooflijk moeilijk om tot een cultuurverandering te komen. Dit soort veranderingen zijn eerder een gevolg van allerlei zaken, dan dat het een planmatige benadering is geweest.’
Van Tiggelaar is bekend dat hij belijdend en meelevend christen is binnen een protestantse gemeente in Amersfoort. Tijdens het seminar spreekt hij zich over zijn geloof niet expliciet uit. De negentigjarig Ken Blanchard, managementgoeroe uit de VS, doet dat wel, als hij via een live-verbinding wordt geïnterviewd. Hij sluit af met vier tips om ‘lerend’ oud te worden: ‘Let erop dat je jezelf intellectueel blijft uitdagen en lichamelijk actief blijft. Maar de vraag naar je spirituele zoektocht is net zo belangrijk. Ik geloof dat we op aarde zijn om anderen te dienen, want wij zijn zelf niet het middelpunt van het universum. Tot slot is het volgens mij van belang om ook steeds bewust op zoek te gaan naar nieuwe relaties, want die kunnen je inspireren en motiveren.’ De zaal is stil. En als hem gevraagd wordt wanneer hij met pensioen gaat, kijkt hij omhoog. ‘Ik ga met pensioen als de Heer mij haalt.’ <
