China is belangrijker dan Brexit

Wat is belangrijker voor de toekomst van Europa: de Brexit of de opkomst van China? Geen moeilijke vraag voor de Europese regeringsleiders die deze week bijeen waren in Brussel voor hun jaarlijkse lentetop.

China natuurlijk. Dat is het land dat de regeringsleiders steeds noemden toen ze het vrijdag hadden over de belangrijkste opdrachten voor de Europese Unie de komende jaren.

Er moet een nieuwe Europese industriepolitiek komen – om de concurrentie aan te kunnen met China. De dataveiligheid (lees 5G) in Europa moet beter geregeld – om China er geen grip op te laten krijgen. En de EU moet meer aan innovatie doen – om het technologisch leiderschap niet aan China te laten.

De Britten werden door geen enkele EU-leider genoemd. En dat is geen toeval. Terwijl de Britten zich met horten en stoten terugtrekken uit de Europese Unie, is China soepel en in hoog tempo bezig zijn invloed in Europa uit te breiden.

Dat gebeurt zo voorspoedig dat sommigen zich afvragen of dat niet een extra reden zou moeten zijn om de Brexit alsnog ongedaan te maken – als dat kon. Drie jaar geleden, tijdens het Britse referendum, konden middelgrote Europese landen nog fantaseren over een nationaal handelsvoordeel. Nu ziet zelfs Duitsland in dat het op eigen kracht te klein is om China tegenwicht te bieden. Europa moet het als blok doen.

Europese leiders maakten daar op hun lentetop plannen voor. Zo willen ze Europese regels om te zorgen dat Huawei geen grip krijgt op 5G, het datanetwerk van de toekomst. Ze spraken ook af welke eisen ze zullen stellen wanneer de EU op 9 april de Chinese president Xi ontvangt: gelijke markttoegang, investeringsafspraken en respect voor mensenrechten.

Maar de EU-leiders moesten ook erkennen dat elke lidstaat intussen ook zijn eigen plannen met China heeft.

Op dit moment is president Xi Jinping op bezoek in Italië.. Zaterdag voegt hij Italië toe aan de lange reeks landen die betrokken zijn bij de Chinese Nieuwe Zijderoute.

Italië is het eerste G7-land én de eerste mede-oprichter van de EU die toehapt, in ruil voor forse investeringen in infrastructuur en telecommunicatie. Net als Portugal en Griekenland is Italië sinds de eurocrisis extra geïnteresseerd in kapitaalkrachtig China. „We hebben hen in de EU zelf die kant opgejaagd door ze te dwingen tot privatiseringen”, zegt een Europese diplomaat.

Volgende maand zijn Chinese leiders op bezoek in het Kroatische Dubrovnik, voor hun regelmatige zakenbijeenkomst met een zestiental Oost-Europese landen. En binnenkort reizen ministers uit vrijwel alle EU-landen naar China voor een bijeenkomst over de Nieuwe Zijderoute.

Tegelijk groeien de zorgen over de Chinese invloed. China is sinds vorige week door de Europese Commissie aangemerkt als een ‘systeemrivaal’ van de EU, omdat het probeert geleidelijk zijn eigen bestuursmodel in Europa op te leggen.

Angela Merkel schaarde zich daar op de top achter en noemde China „een partner, maar ook een concurrent, niet alleen economisch maar ook doordat we verschillende politieke systemen hebben”. Ook de Franse president Macron noemde China een systeemrivaal.

Lees ook: Europese leiders zoeken eenheid tegen ‘rivaal’ China

Premier Rutte mijdt het woord liever. Hij houdt het erop dat Europa „minder naïef” moet worden. „We moeten opletten hoe China zijn nationale belangen dient”. Maar hij onderstreepte dat Chinese investeringen welkom blijven. De Nieuwe Zijderoute eindigt volgens Rutte in Rotterdam, waar de containerterminal Euromax voor 35 procent Chinees eigendom is.

Na Italië reist Xi volgende week door naar Parijs. Macron heeft snel ook Angela Merkel uitgenodigd en voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie. Om Xi te laten zien: in Parijs tref je niet het kleine Frankrijk, maar heel Europa.