Crisissfeer dreigt in kabinet na draai van CDA over kinderpardon

De draai die het CDA dit weekend opeens maakte over het kinderpardon, van felle tegenstander tot pleitbezorger, is voor Haagse begrippen ongekend groot. De partij die zich in de formatie van het kabinet-Rutte III nog hevig verzette tegen ook maar de kleinste verruiming, stelde zaterdag in het AD voor om veel meer vluchtelingenkinderen de kans te geven in Nederland te blijven.

Voor de ChristenUnie (CU) was het beperkte kinderpardon in de formatie nog bijna reden om niet mee te doen aan het kabinet. Het CDA was tot geen enkele concessie bereid. Het voorstel dat het CDA zaterdag deed over een ruimer pardon is bedacht samen met coalitiepartner D66. De CU werd er buiten gehouden.

‘Veranderend inzicht’

Grote vraag is: waarom doet de partij van Sybrand Buma dit? En waarom juist nu? En wat betekent het voor de – toch al wankele – coalitie? Het CDA spreekt zelf van „veranderend inzicht”, door een wetenschappelijke nota waarin wordt gewezen op de schade die kinderen lijden bij een uitzetting en door een rechterlijke uitspraak die de vraag opriep of je van asielzoekers wel kunt verwachten dat ze meewerken aan hun vertrek, zonder uitspraak van de rechter. Het is wel de voorwaarde om nu voor het kinderpardon in aanmerking te komen.

D66 was al langer voor een ruimer kinderpardon. Tweede Kamerlid Maarten Groothuizen noemt de discussie die „oplaaide” over de Armeense kinderen Lili en Howick. „Die is niet verstomd.”

De andere positie kan helpen het imago van Buma bij te stellen, wiens poging CDA rechts van VVD te positioneren weinig opleverde

Het plan komt op een bijzonder moment. Rutte III was eind vorige week nog lang niet bijgekomen van de dreiging die VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff had geuit in De Telegraaf: het kabinet zou kunnen vallen over de klimaatplannen, als die de burgers te veel kosten. De andere regeringspartijen waren kwaad: alsof zíj daar geen aandacht voor hebben. In het CDA klonk gemopper: waarom liet Buma de VVD zo makkelijk scoren? Had hij niet wat feller op Dijkhoff kunnen reageren?

Lees ook: Het kinderpardon blijft broeien

Bij de VVD zal het plan hard aankomen. Er is nu een Kamermeerderheid voor uitbreiding. Tweede Kamerlid Malik Azmani reageerde zuinig: „Wij gaan ervan uit dat de afspraken uit het regeerakkoord worden gerespecteerd.” De VVD pleitte eind vorig jaar nog voor een scherper asielbeleid. De partij wil de mogelijkheid afschaffen dat de staatssecretaris in schrijnende gevallen vluchtelingen toch een verblijfsvergunning geeft. CDA en D66 willen nu dat alle kinderen die in Nederland „geworteld” zijn maar net buiten de boot vallen, zo’n vierhonderd, opnieuw door VVD-staatssecretaris voor asiel Mark Harbers worden beoordeeld. Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg (CDA) vindt dat hij „desnoods in alle gevallen” moet kunnen beslissen dat ze blijven, als de omstandigheden ernstig genoeg zijn.

Linkse en kerkelijke achterban

Het gaat onder anderen over de Armeense Hayarpi Tamrazyan en haar familie, aan wie het Haagse kerkhuis Bethel al sinds oktober een kerkasiel verleent. Ingewijden zeggen dat vooral die kwestie een rol speelt voor het CDA. De CU steunt dat kerkasiel vanaf het begin. De kerkelijke en wat meer linkse achterban van het CDA kan daardoor nog makkelijker het idee krijgen dat je voor een humaan asielbeleid beter bij de CU kunt zijn. Deze noemt het plan van CDA en D66 „goed nieuws”. De eigen achterban zal blij zijn als het pardon ruimer wordt.

Een andere opstelling van het CDA over vluchtelingenkinderen kan ook helpen om het imago van politiek leider Buma bij te stellen, aan het begin van de verkiezingscampagne voor de Provinciale Staten. Buma heeft de partij nadrukkelijk rechts van de VVD willen neerzetten met zijn verhaal, al in 2017, over boze burgers in moeilijke wijken die zich niet begrepen voelen door de elite in Nederland. Die koers heeft het CDA nog weinig opgeleverd.

Lees ook: Wat de ommezwaai van het CDA betekent voor het Armeense gezin dat in de Haagse Bethelkerk verblijft, is nog onduidelijk

Politiek gezien vangt het CDA dus verschillende vliegen in één klap: de partij trekt de aandacht weg van de VVD, het harde en rechtse imago wordt wat zachter, waardoor ook nog de ChristenUnie als electorale concurrent kan worden benadeeld.

Tegelijk speelt het CDA hoog spel. De VVD zal niet zomaar laten gebeuren dat een afspraak uit het regeerakkoord, en nog wel op zo’n gevoelig onderwerp, opzij wordt gezet. Zoals de ándere coalitiepartijen niet zomaar laten gebeuren dat de VVD afspraken over het klimaat niet nakomt. Het plan zal de crisissfeer op het Binnenhof alleen nog maar versterken.