Het verhaal van Mary Queen of Scots blijft relevant

Op haar zestiende getrouwd, op haar achttiende weduwe, de rest van haar leven in gevecht voor haar troon. Het bewogen leven van de Schotse koningin Mary Stuart (1542-1587) is goed gedocumenteerd en heeft al tot vele theater- en filmbewerkingen geleid. Niet alleen haar tragische dood door onthoofding spreekt tot de verbeelding. Vooral de strijd met haar politieke rivale, de Engelse koningin Elizabeth I, is een historisch unieke situatie die inspireert. 

Twee vrouwelijk monarchen tegenover elkaar, die het niet alleen met elkaar te stellen hebben, maar afzonderlijk ook ieder moment pootje gelicht kunnen worden door hun eigen achterban: heerlijk materiaal voor scenarist Beau Willimon ('House of Cards') en voor de Londense theatermaakster Josie Rourke. 'Mary Queen of Scots' is haar krachtige filmdebuut.

Met twee uitstekende actrices, de Ierse Saoirse Ronan als de katholieke Schotse en de Australische Margot Robbie als de Engelse protestantse koningin, onderzoekt ze meer dan de dynamiek van politiek gekonkel en godsdienststrijd alleen. In precieze mise-en-scènes centreert ze beide roodharige vrouwen steeds tussen zwartgeklede mannen die dienen, adviseren, verlinken, verleiden, dwingen, paaien en draaien. Als monarchen verschillen de twee van elkaar: terwijl Elizabeth in steeds opgeblazener outfits haar macht uitdraagt, deinst Mary er niet voor terug met een wandelingetje door de Hooglanden haar rokken modderig te maken. 

Vrouwelijke domein

De filmmaakster gaat verder: ze trekt haar publiek nadrukkelijk het vrouwelijke domein in. Mary menstrueert, geniet van orale seks en van intimiteit met andere vrouwen, ze baart en zorgt. Ze overspeelt ook haar hand. Elizabeth, de virgin queen die gedurende haar lange koningschap doelbewust vrijgezel zou blijven, ontzegt zich veel levensemoties. Zij behoudt haar troon. Terwijl beiden voortdurend op hun hoede moeten zijn voor hun fysieke en mentale autonomie, ziet de omgeving ze vooral als potentiële moeders van troonopvolgers. Of, erger, als incapabele hoeren. 

Vrouwen en macht: het is geen vanzelfsprekende combinatie, zelfs niet wanneer je in een koninklijk bed bent geboren. De makers dragen groot ontzag uit voor de ernst waarmee de koninginnen hun gegeven taak op zich namen. 

Rourke houdt voor een kostuumdrama haar aankleding tamelijk sober en weet tegelijkertijd visueel te prikkelen met theatrale effecten. De rode jurk waarin Mary haar beul tegemoet treedt. De stal in het bos waar Mary en Elizabeth elkaar eindelijk treffen: tussen hangende doeken moeten de twee vrouwen, die heimelijk zo hunkeren naar zusterschap, elkaar op gehoor zien te vinden. Mooie, slimme vondsten van een eigengereide maakster die geïnteresseerd is in geschiedenis maar bovenal de vrijheid koestert die te interpreteren. Met een muticulticast en muziek van de postminimalistische Max Richter onderstreept ze de blijvende relevantie van het levensverhaal van Mary, koningin van de Schotten.

Lees hier meer filmrecensies van onze recensenten.