Maarten Lamers: wel de lusten, niet de lasten

Amsterdam

De voormalig ‘Magister Templi’ van de Kerk van Satan in Amsterdam is nu een 71-jarige kasteelheer in Frankrijk. Maar leven als god in Frankrijk zit er niet in. Ten eerste gaat dat natuurlijk niet als je belijdend aanhanger bent geweest van een entiteit die door christenen de duivel wordt genoemd. En ten tweede wordt het Bourgondisch gemoed van Maarten Joost Lamers geprangd door geldzorgen. De miljoenen euro’s alimentatie voor zijn vrouw Isabelle zijn na haar vroege dood in 2015 dan wel van de baan, er zijn nog twee kinderen, jongvolwassen en maar zelden begeleid door de vaderfiguur.

Het slot staat te koop, zo nu en dan. De vraagprijs bedroeg in 2016 21 miljoen euro. Zelf betaalde Lamers in 1995 vijf miljoen gulden. De restauratie kostte bijna drie keer zoveel, maar dan heb je ook wat. Chateau Montbrun, nabij het dorpje Dournazac, op de grens van de Dordogne en Haute-Vienne, is een klassiek geval met vier hoektorens, muren van 2 meter dik, vijftien gastenkamers, een dinertafel voor 26 en een ridderzaal voor tweehonderd gasten. In 1199 zou de Engelse koning Richard Leeuwenhart zijn bijgezet in de nu onvindbare kelders. Maar ja, lichaamsdelen van die beroemde vorst zijn als je alle verhalen mag geloven vrijwel in elk land ter aarde besteld.

doorstart

Het grijsbruine kasteel is er niet minder imposant om. ‘Je kunt er verdwalen in de gangen en je voetstappen klinken hol, eng, bijna satanisch’, vertelt Fred Baggen (51). Hij schreef een biografie over het leven van Lamers, die dinsdag uitkomt, op de dag af dertig jaar geleden dat de Kerk van Satan in Amsterdam werd opgeheven.

Hoewel, opgeheven? In de jaren negentig en nul maakte de Kerk van Satan een doorstart, zij het van nogal pover karakter. Broeder Gandalf, in het aardse leven Henk Beekhuizen, een wat sneue man die het ondanks zijn toewijding aan het genootschap slechts tot koster van de Kerk van Satan schopte, trok de kar, blij dat hij nu ook eens de portwijn bij de rituelen mocht serveren. Die vonden niet meer plaats in kelders en zolders aan de Wallen, maar elders in Amsterdam, in een rijtjeshuis in Bos en Lommer – voor Belial, Beëlzebub, Lucifer en Azazel toch een wat prozaïscher locatie.

De leider van de Kerk van Satan nu tooit zich met de schuilnaam Kinma. Er zijn soms bijeenkomsten, op de elke negen dagen plaatsvindende sabbat of in de Walpurgisnacht van 1 mei. Er waren ‘informatiedagen’, onder andere in Henk Westbroeks café Stairway to Heaven in Utrecht. Er was een ‘grotto’ (zo heet een plaatselijke gemeente in de Kerk van Satan) in het Limburgse Stein en er is een Hell-Fire Club in Haarlem. De aanhang telt enkele tientallen mensen, verspreid over Nederland, maar vrij jong, stelt Baggen. Dat heeft misschien te maken met de golfbeweging in de belangstelling voor het occulte, de erfenis van gothic, death metal, Halloween, vampierfilms en feesten die werden georganiseerd door clubs als Endless Night Productions. ‘De tempel staat nu vol met babyspullen en Pampers’, zegt Kinma. De satanisten van nu hebben een crèche nodig.

erotisch

‘Veel te serieus, die nieuwe Kerk van Satan; totaal niet zoals ik het bedoeld heb’, zegt Lamers tegen zijn biograaf. Kinma heeft wel de zegen van de Zwarte Paus, de leider van de Church of Satan in Amerika. Dat is tegenwoordig de zestigjarige Peter Gilmore. De wereldwijde kerk omvat waarschijnlijk enkele honderdduizenden aanhangers en wordt geleid vanuit New York. De oprichter in 1966 was Anton Szandor LaVey (1930-1997). Bij hem meldde zich in 1971 een jongeman van 24, met een charismatische, donkere, broeierige uitstraling: Maarten Lamers was opgegroeid op het Spaanse eiland Mallorca, had als tiener gezongen bij rockbandjes en schoot niet echt op als acteur. Hij dartelde mee in de hippiescene en de Provobeweging die in Amsterdam groot was.

Lamers haalde in 1971 de blote theatershow ‘Oh, Calcutta’ naar Nederland. Een Journaaluitzending met een wel erg lang fragment leidde tot boze Kamervragen van het toenmalig Gereformeerd Politiek Verbond. Minister Marga Klompé van Cultuur gaf het GPV gaarne toe dat de normen met deze zedenbedervende sketch ver waren overtreden.

Een ander hot item in christelijke kring was de ‘omkeertechniek’ in de popmuziek. Die gedachte was niet zo gek, want satanisten zweren ook bij een pentagram met de punt omlaag en het Petruskruis waaraan de apostel op zijn kop zou zijn opgehangen.

De evangelische stichting Moria maakte daar stampij over. Zo zou Satan de jeugd vergiftigen. De Kerk van Satan achtte zich ‘gekwetst’ en spande een kort geding aan, dat werd verloren. Lamers sprak in 1985 uitgebreid met het Nederlands Dagblad en hintte wel naar ‘codes’ in de rock, maar die waren alleen voor ‘ingewijden’ bedoeld.

Lamers als ondernemer was toen alweer verder. In bijna achttien jaar Kerk van Satan in Amsterdam bouwde hij een naar eigen zeggen ‘erotisch-occult’ imperium op, in aaneengeschakelde panden aan de Oudezijds Voor- en Achterburgwal: de Pouff, het Sex Theater, Le Boudoir annex de Walburga Abdij en het immense ‘kerk’-complex zelf.

infecties

Vandaag de dag is alleen nog de erotische Bananenbar over, aan de O.Z. Voorburgwal 37. Lamers en Baggen doen er luchtig over, maar websites, politie-informatie en boeken als Zonder moeder, van Karina Content (vroeger Schaapman), die in 2004 haar ervaringen rond 1980 beschreef, als verslaafde sekswerkster in Lamers’ etablissementen, spreken andere taal. De taal van infecties, drugs en armetierige werkomstandigheden.

Een kerk heeft in veel opzichten belastingvrijstelling en daar ging het Lamers om. Buiten kon je drinkglazen huren voor een gulden per minuut. Eenmaal binnen kreeg je gratis drank. De shows heetten rituelen, het was theater, cabaret, met bloemrijke taal en extravagante uitdossingen. Zo ontliep Lamers de horecawet en de fiscus. Het duurde anderhalf decennium voordat politie en justitie wakker werden. Een eerste grote inval in oktober 1984 leidde tot vijftien jaar touwtrekken om inningen en vergunningen. Lamers nam de benen, zette in Curaçao Antillephone op en later vanuit Monaco Monacall. Dat waren sekslijnen en goknummers.

ego

Vanaf het midden van de jaren negentig stortte dat alles ineen; internet verving de telefoonlijnen en Lamers werd als kleine boef leeggeplukt door echte maffia, van Zuid-Europese en vooral Russische snit.

Nu zit Lamers in zijn kasteel. ‘Hij is nogal erg met zichzelf begaan’, zegt Baggen, die hem vaak sprak in het slot. Volgens medesatanist Bertus Ceelie geeft een citaat in De slinger van Foucault van Umberto Eco het juiste inzicht in de persoon van Maarten Lamers en zijn Kerk van Satan: ‘Het grootste geheim is dat er geen geheim is. Maar dat mag niemand weten.’

Baggen: ‘Lamers heeft een haat liefde-verhouding met de media. ‘Dát er over hem geschreven werd, beviel hem. Wát er over hem geschreven werd, beviel hem niet.’