Volhardende May mag toch verder

Theresa Mary May zet door en kan verder. Ze overleefde woensdag de vertrouwensstemming en blijft aan als partijleider en premier om haar Brexit-deal te verdedigen. Als ze zelf al heeft getwijfeld, of aan opgeven heeft gedacht, dan is er geen Brit die dat gemerkt heeft.

May (62) zal haar plicht blijven doen. Wat er ook gebeurt en hoe men haar ook aanvalt. In toespraken rept ze geregeld over de verantwoordelijkheden die „horen bij het bekleden van high office”. Zij wil niet premier zijn „omdat ze denkt dat ze er nogal goed in is”, zoals haar voorganger David Cameron zei. Natuurlijk is May een ambitieuze politicus die geniet van de macht. Maar ze gelooft ook heilig dat zij het land niet in de steek kan laten, nadat Cameron hals-over-kop aftrad toen hij het Brexit-referendum verloor.

Dat plichtsbesef heeft ook een keerzijde en die heet: de Maybot. Die bijnaam kreeg ze van John Crace, de politiek satiricus van The Guardian. In zijn politieke persiflages neemt hij May op de hak en zet hij haar neer als een voorgeprogrammeerde politicus die niet in staat is tot meer dan haar standaardverhaal. Meer draadjes en chips dan een mens van vlees en bloed.

Als May uit de losse pols vragen moet beantwoorden, heeft ze bijvoorbeeld een paar standaardformuleringen waar ze altijd op teruggrijpt: ‘I have made it crystal clear’, is een van haar lievelingsuitdrukkingen. Die zet ze in als ze iets zegt wat helemaal niet glashelder is, zoals tegenstrijdige delen van haar Brexit-beleid. ‘As I have said before’ komt ook vaak voor in haar repertoire. Vooral als ze iets opzienbarends wil zeggen.

Met haar stuntelige optredens en grote terughoudendheid details over haar privéleven prijs te geven, valt Theresa May wellicht uit de toon in de moderne politiek. Ze gelooft er niet in dat een politicus ook een verhaal moet zijn. Dat haar levensloop onderdeel is van haar premierschap.

Alles is functioneel

Als ze al persoonlijke ontboezemingen doet, zijn die functioneel. Ze praat over hoe het soms tijdens internationale toppen en lange vergaderingen moeilijk is om haar suikerziekte (type 1) onder controle te houden. Onlangs vertelde ze op de Britse radio dat ze insuline uit Denemarken spuit. Ze wilde laten zien dat zij, net als zoveel Britten, zich zorgen maakt over een chaotische no deal en mogelijke medicijntekorten. „Dit is een kwestie die mij persoonlijk raakt”, zei May op radiozender LBC.

Zo praat May, meisjesnaam Brasier, ook niet veel over hoe haar ouders overleden. Haar vader kwam in 1981 om bij een auto-ongeluk. Een jaar later overleed haar moeder aan multiple sclerose. Ze is opener over hoe haar vaders werk haar instelling en arbeidsethos beïnvloedde. „Ik ben een domineesdochter. Daar kan ik niet omheen”, zei ze meerdere malen.

Lees ook: Voor Theresa May was het constant ploeteren

Geen uiterlijk vertoon

Opzichtig emotioneel zijn past niet bij haar, en dat levert haar vaak felle kritiek op. Zo werd ze aangevallen om haar trage en ogenschijnlijk kille reactie op de ramp met de Grenfell-toren. Meer dan zeventig doden in een sociale woningbouwflat en de premier nam niet eens de tijd met de slachtoffers en nabestaanden te praten. Ze ging alleen snel langs bij de brandweer. Later erkende May verkeerd te hebben gehandeld, maar ze voegde erbij dat een uitblijven van uiterlijk vertoon van rouw niet betekende dat de ramp haar koud liet.

Geliefd zal May nooit worden, al doet ze het in peilingen persoonlijk structureel beter dan oppositieleider Jeremy Corbyn. Toch is er geleidelijk aan een steeds groter respect ontstaan voor haar doorzettingsvermogen. De eerste keer dat Britten milder over haar oordeelden, was gek genoeg na een van haar moeilijkste, en ongemakkelijkste momenten. Toen ze op het partijcongres in 2017 getroffen werd door een onbedaarlijke hoestbui, wilde een deel van de Tories haar al opzij schuiven.

Maar opeens kreeg ze in praatprogramma’s bijval van Britten: dit kan iedereen overkomen, dapper dat ze doorzette. Nooit kreeg ze zo’n luid applaus van de Conservatieven als toen ze klaar was met haar brokken-toespraak. May was opeens de underdog en niet meer de hautaine premier.

Deze maanden is May ongeremder, speecht ze natuurlijker, dient ze haar tegenstanders feller van repliek. Ze blijkt zelfs over zelfspot te beschikken. Na grappen over haar stijve dans-moves op reis in Afrika, verscheen ze voor een belangrijke toespraak heupwiegend op ‘Dancing Queen’ van ABBA op het podium.

Maar May blijft politiek zeer argwanend. Ze vertrouwt alleen een uiterst kleine groep adviseurs. Het besluit dat het Verenigd Koninkrijk na de Brexit uit de douane-unie, interne markt en rechtsmacht van het Europees Hof moest, werd genomen zonder breed overleg in de partij.

Solist

Ze zette Brexitministers David Davis en Dominic Raab op een zijspoor, tot woede van Brexiteers. Ze luisterde te weinig naar het bedrijfsleven, wat een deel van de Conservatieven irriteert. Ze haalde uit naar Labour in plaats van te kijken of samenwerking mogelijk is. May blijft een blue Tory die gelooft dat je niet samen met red Labour een paarse politiek kan voeren.

De onvrede over haar solistische handelen en Brexit-koers borrelde al maanden en liep woensdagavond over. May overleefde de vertrouwensstemming binnen haar fractie, maar daarmee zijn haar problemen nog niet opgelost. Ze mag een jaar lang niet opnieuw aangevallen worden door haar partijgenoten, maar nog steeds heeft ze geen plan om steun te vergaren voor haar Brexit-deal. Theresa May zet door en kan verder. Maar steeds meer staat zij alleen.