Paus doet concessie in vete met Beijing: erkent zeven Chinese staatsbisschoppen
Paus Franciscus accepteert zeven door de Chinese staat benoemde bisschoppen als gezagsdragers van het Vaticaan. Met de grote concessie aan Beijing hoopt de paus voor elkaar te krijgen dat ‘de wonden uit het verleden helen’ en de verdeelde katholieke gemeenschap in China zich na decennia weer kan verenigen.
Het besluit van de paus, dat zaterdag is bekendgemaakt, is onderdeel van het ‘voorlopige akkoord’ dat China en het Vaticaan hebben gesloten over de benoeming van bisschoppen in de toekomst. Het kan een historische doorbraak zijn die de weg plaveit voor een toenadering tussen Beijing en de katholieke kerk. De overeenkomst, getekend in Beijing, is volgens een Vaticaan-woordvoerder ‘niet politiek, maar kerkelijk’ van aard.
De ruwweg 12 miljoen katholieken in China zijn al bijna zeventig jaar verdeeld over een ondergrondse kerk die naar Rome luistert, en een bovengrondse waar de Chinese communistische partij een stevige vinger in de pap heeft. Beide benoemen hun eigen priesters en bisschoppen.
Het Vaticaan zoekt al lang een manier om het schisma te dichten. Het einddoel is het openen van een ambassade en mogelijk zelfs een pauselijk bezoek aan China. Onder druk van een steeds assertiever optredend regime in Beijing, en de snel groeiende protestantse gemeente in China, lijkt het Vaticaan nu bereid oude bezwaren te laten varen.
Om de zeven Chinese staatsbisschoppen toe te laten tot het Vaticaan moeten enkele oudere, wel door pausen benoemde bisschoppen plaats maken. Onder de katholieken die jarenlang in de ondergrondse kerk tegen de verdrukking in hebben standgehouden, is de stap van de paus daarom niet overal goed gevallen.
Critici van de toenadering die onder paus Franciscus vaart heeft gekregen, vrezen ook dat de positie van katholieken in Taiwan daarvoor wordt opgeofferd. Het Vaticaan erkent Taiwan als zelfstandig land, terwijl China het als een afvallige provincie beschouwt die geen internationale status verdient. Over Taiwan is zaterdag door het Vaticaan niets gezegd.
Inspraak
Aan de basis van de slechte verhouding tussen China en de kerk ligt de eis van Beijing dat het inspraak heeft in de benoeming van bisschoppen. Vanuit het oogpunt van het Vaticaan was dat altijd onbespreekbaar, omdat de paus daartoe het alleenrecht heeft. Hoe de nieuwe afspraken deze machtsvraag oplost, is officieel duidelijk gemaakt. Er is volgens Vaticaan-woordvoerder Greg Burke een formule gevonden zodat de Chinese katholieken voortaan bisschoppen krijgen ‘die in lijn met Rome werken en tegelijk de goedkeuring dragen van de Chinese autoriteiten’. De tekst van de overeenkomst blijft geheim.
Anonieme bronnen in het Vaticaan schetsten zaterdag volgens persbureau Reuters het volgende beeld van de toekomstige werkwijze. Als er nieuwe bisschoppen moeten worden benoemd, dan doen de Chinese katholieken samen met de regering in Beijing een voordracht, die de paus kan afwijzen als hij de kandidaat niet ziet zitten.
‘Ze voeden de gelovigen aan de wolven’, zei de bekende dissidente, 76-jarige kardinaal Joseph Zen, donderdag al tegen Reuters. Zen was aartsbisschop van Hongkong was. ‘De gevolgen zullen tragisch en langdurig zijn, niet alleen voor de kerk in China, maar voor de hele kerk, omdat het haar geloofwaardigheid aantast. Misschien dat ze de overeenkomst daarom geheim willen houden.’
De toenadering tussen China en de katholieke kerk hangt al lang in de lucht. Rond Pasen sprak deze gepensioneerde Chinese kardinaal zich er vanuit Hongkong nog kritisch over uit.
Zo vierden ze twee jaar geleden kerst bij een door de Chinese staat goedgekeurde parochie.