Hallucinerende serie ‘Maniac’ laat zich moeilijk in een hokje stoppen

Waar zitten we in hemelsnaam naar te kijken? Die vraag dringt zich regelmatig op bij Maniac, een eigenzinnige sciencefictionserie die moeilijk in een hokje valt te stoppen. De makers hebben een ongemakkelijk gevoel voor humor en laten de serie ook nog eens stilistisch alle kanten op vliegen.

Een van de hoofdpersonages, gespeeld door Emma Stone, komt halverwege het seizoen met een aardige samenvatting: „Ik had het gevoel dat er honderd verschillende dromen bovenop elkaar vielen.”

Oscarwinnares Stone speelt Annie Landsberg, een vrouw die ontevreden is over haar leven. Ze beschrijft wat ze tot dat moment heeft meegemaakt tijdens een farmaceutisch onderzoek. Ze doet in eerste instantie mee omdat ze op die manier misschien wat geestverruimende pillen kan scoren. Samen met een groep proefpersonen wordt ze afgesloten van de buitenwereld. Onder invloed van nieuwe medicijnen wordt haar brein in een supercomputer geplugd die haar naar allerlei fantastische droomwerelden brengt. Twee excentrieke wetenschappers houden alles in de gaten in het laboratorium, al is het de vraag of ze hun bizarre experiment echt onder controle hebben. De computer toont emoties en wil niet alle opdrachten uitvoeren, een verwijzing naar de zelfbewuste computer HAL 9000 uit 2001: A Space Odyssey.

Spelen met genres

In die droomwerelden worden de deelnemers geconfronteerd met eigen trauma’s uit het verleden en problemen uit het heden. Annie lijkt een bijzonder connectie te hebben met een van de andere proefpersonen, de schizofrene Owen Milgrim, gespeeld door Jonah Hill. Ze komen elkaar in hun dromen steeds tegen. Waarom?

Het ene moment zitten ze in de jaren tachtig en zijn Annie en Owen een getrouwd stel, later verplaatst de actie zich naar een omgeving die doet denken aan de fantasywereld van Lord of the Rings. Zo speelt Maniac met verschillende genres: scifi, comedy, fantasy, misdaad.

Het concept doet denken aan de film Inception van Christopher Nolan, al haalt de serie net zo goed inspiratie uit het abusurdistische werk van schrijver Charlie Kaufman (Being John Malkovich, Eternal Sunshine of the Spotless Mind).

De ‘echte’ wereld is op veel vlakken boeiender dan de fantasie. Maniac speelt zich af in een futuristische versie van de jaren tachtig van de vorige eeuw, waar mensen niet worden gevolgd door cookies van Google of Facebook, maar door Ad Buddies, echte mensen die naast je gaan zitten en gepersonaliseerde advertenties oplezen. Een gegeven dat aansluit op het moderne debat over privacy, maar dat helaas niet echt wordt uitgediept omdat we na de eerste aflevering vooral veel tijd doorbrengen in de hoofden van de personages.

Veel gevoel voor stijl

Al met al is Maniac een lastige kijkervaring. Schrijver Patrick Somerville en regisseur Cary Fukunaga gooien van alles tegen het scherm aan, maar lang niet alles blijft plakken. Gelukkig weet Emma Stone veel te redden. Zij maakt iets van alle rollen die ze in de verschillende werelden moet spelen, van trashy huisvrouw tot stoere geheim agent. Hetzelfde kan niet gezegd worden over Jonah Hill. Hij heeft lang niet altijd grip op de verschillende types die hij moet spelen. De echte Owen is een tragisch figuur zonder energie. Dat zet hij nog aardig neer, maar als hij andere personages moet spelen gaat het soms mis.

Fukunaga, die hierna de nieuwe James Bond-film gaat regisseren, heeft veel gevoel voor stijl. Het duurt wel frustrerend lang voordat hij echt laat zien wat hij kan. Scènes schieten niet op en blijven vaak zonder duidelijke clou. Dat hoeft niet erg te zijn, David Lynch heeft met Twin Peaks bewezen dat scènes in series prima emoties kunnen oproepen zonder het verhaal vooruit te helpen. Dat lukt Fukunaga echter niet, het blijft vrij oppervlakkig. Als hij dan eindelijk los mag gaan zijn de resultaten spectaculair en zie je waarom Netflix deze productie graag wilde hebben.

Vooral een schietpartij in een gang zorgt voor een adrenalineboost. Stone laat hierin zien dat ze ook goed overweg kan met actiescènes. Uiteindelijk zijn er te weinig van dat soort momenten. Dat maakt Maniac een interessante serie die de eigen ambities niet helemaal waarmaakt.