Meer loon – en plaspauzes, graag

Eindelijk stijgen de lonen weer, meldde De Nederlandsche Bank maandag. Dit jaar met 2,1 procent gemiddeld. Maar die loonstijging komt er niet altijd vanzelf. Vakbonden organiseren volop acties en stakingen om betere arbeidsvoorwaarden af te dwingen.

Buschauffeurs en machinisten in het streekvervoer leggen vanaf maandag hun werk weer neer, kondigde vakbond FNV dinsdag aan. Ze staken niet langer regionaal maar landelijk. En voor onbepaalde tijd – totdat werkgevers toezeggen dat ze iedere tweeënhalf uur een plaspauze krijgen.

Deze woensdag staken duizenden werknemers van grote industrieconcerns als VDL, Scania, Fokker en ASML op zes plekken in het land. Ze eisen hogere lonen, meer vaste banen en gelijk loon voor flexwerkers.

Afgelopen maanden waren er acties bij de Rijksoverheid, bagageafhandelaars op Schiphol, ambulancepersoneel en basisscholen. Binnenkort gaan werknemers van academische ziekenhuizen actievoeren. Vakbond FNV heeft dit jaar al twintig keer een ‘ultimatum’ naar werkgevers gestuurd – de laatste formele stap voordat er gestaakt mag worden.

Nu het goed gaat met de economie en de winsten stijgen, eisen werknemers hun deel. En als ze dat niet krijgen, gaan ze de straat op. Vooral in de publieke sector zijn er veel acties. Dat is niet verwonderlijk, volgens Paul de Beer, hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam. „Tijdens de crisis is daar veel bezuinigd en hebben de lonen op de nullijn gestaan. Dit kabinet heeft meer financiële ruimte. Dan is het logisch dat werkenden willen meeprofiteren.”

Boze passagiers

Het cao-conflict in het streekvervoer gaat vooral over de plaspauze. Werkgevers zeggen dat ze daar best afspraken over willen maken, maar ze willen niet standaard vijf minuten per tweeënhalf uur inroosteren voor die pauzes. „Dat is echt niet haalbaar of betaalbaar”, schreven de werkgevers dinsdag in een verklaring.

Voor de vakbonden is het essentieel dat de pauzes worden ingeroosterd. Anders loopt de chauffeur na een wc-bezoek „meteen acht minuten achter op zijn rijschema”, zei FNV-bestuurder Wilfred Jonkhout eerder tegen NRC. Met boze passagiers als gevolg.

De werkgevers in het streekvervoer beraden zich nog op „vervolgstappen”. In april probeerden ze via een kort geding een staking te voorkomen. Tevergeefs: volgens de rechter woog het recht om te staken zwaarder dan de hinder voor passagiers.

Hebben zulke stakingen ook nut? Dat is lastig te zeggen, volgens De Beer, omdat je nooit weet wat er zou zijn gebeurd als er geen staking was geweest. Vaak krijgen vakbonden meer voor elkaar dan vóór de staking, maar minder dan hun eis. Toch is een succesvolle staking op lange termijn altijd nuttig, zegt De Beer. Daarmee laten de bonden zien hoeveel hinder ze kunnen veroorzaken. „En dan kan het effect ook zijn dat een volgende eis van de vakbond – waarbij men niet staakt – wordt ingewilligd.”

Lees ook deze reportage over de werkdruk van buschauffeurs: "Ik ben klaar met mijn dienst, ik ben kapot"