Sean Penn: ‘Op de rode loper denk ik: Laat het alsjeblieft voorbij zijn’

Over Sean Penn valt van alles te zeggen. Hoe hij door sommigen wordt beschouwd als de beste acteur van zijn generatie. Of hoe hij – dit was in de vorige eeuw – herhaaldelijk mensen aanviel en soms met veel gedoe relaties en huwelijken beëindigde. Of hoe bizar het was dat hij zijn documentaire Superpower (2023) over de oorlog in Oekraïne vooral om zichzelf liet draaien.

Toch is Penn (1960) niet zomaar die bad boy uit Hollywood. Hij toont zich al jaren politiek betrokken. Op 18 oktober 2002 betaalde hij 56.000 dollar voor een advertentie in The Washington Post, waarin hij toenmalig president Bush opriep de vijandelijkheden in Irak te staken. Vorig jaar verscheen zijn documentaire Superpower, Penns verslag van de oorlog in Oekraïne tot dat moment.

Penn kiest vaak rollen in films over moeilijke kwesties. Hij speelde in films over werkloosheid, de dood, de doodstraf en pedofilie. Hij regisseerde meerdere films over het verlies van een kind, al maakte hij het zelf nooit mee. Ook Asphalt City, dat sinds vandaag in de Nederlandse bioscopen is te zien, is geen lichte film. Penn speelt een ervaren ambulancebestuurder die een nieuwe collega inwerkt tijdens nachtdiensten in New York. Elke oproep die ze beantwoorden, blijkt een intense, gevaarlijke rit door de nachtelijke metropool.

U heeft voor de opnames van Asphalt City een tijdje meegereden op ambulances in New York. Hoe beviel die ervaring met bloed, ellende en dood?

“Nou, dat was helemaal niet nieuw voor mij. Ik heb ervaring met geweld. Ik heb ooit wel eens een vriend die in z’n gezicht was geschoten met spoed naar een ziekenhuis moeten rijden. Op zulke intense momenten schiet ik in een soort functionele modus.

“Ik moet denken aan een fantastische film, Cutter’s Way, met Jeff Bridges en John Heard. Heard speelt een alcoholist die z’n eigen leven en het leven van z’n vrouw verziekt heeft en Bridges speelt z’n beste vriend die hem al jaren van de drank af probeert te krijgen. Ze zitten in een kroeg wanneer Heards vrouw thuis de gaskraan opendraait en zichzelf opblaast.

“Als ze even later door het puin van de explosie lopen en Bridges personage voor één keer zegt ‘laten we wat gaan drinken’, reageert Heards personage met ‘tragedie drink ik puur. Wat me sloopt, is de dagelijkse sleur’. Het voelde zo vertrouwd toen ik dat voor het eerst hoorde. Voor iedereen is dat weer anders, maar pijn en ellende kan ik best aardig verwerken.”

“Wat mij juist wel aangreep toen we meereden met de ambulances, was dat we meerdere keren verschillende oudere vrouwen oppikten die zogenaamd ademhalingsproblemen hadden, maar die in het ziekenhuis vooral eenzaam bleken te zijn. Als iemand wordt neergeschoten moet je op de wond drukken, dat is tenminste helder. Eenzaamheid is lastiger te behandelen.”

Dus u was tevreden met de manier waarop u reageerde? U had jarenlang de reputatie dat u opvliegend kon reageren op situaties.

“Er bestaat niet zoiets als van de ene op de andere dag gelouterd worden, maar ik zal je zeggen: wat ik de afgelopen jaren in Oekraïne heb meegemaakt tijdens de maandenlange opnamen van Superpower, heeft me veranderd. In de zin dat ik nu elke ochtend opsta en van het fucking leven hou.

“Het heeft me veel tijd gekost om mijn leven op orde te krijgen. Ik weet niet eens waarom. Elke medisch specialist die ik ooit heb gesproken, wilde praten over mijn kindertijd. Maar ik had juist een heel gelukkige jeugd waarin mijn ouders ons stimuleerden over van alles met ze in gesprek te gaan. Geen idee waar mijn persoonlijkheid vandaan kwam. De laatste jaren is mijn leven rustiger geworden. En toen ik de moed van de Oekraïners zag, die net zo graag blijven leven als wij allemaal maar toch alles riskeren, is er iets in mij veranderd. Of ik nu lichter van geest ben? Ik weet het niet.”

Zorgt dat nieuwe optimisme er ook voor dat u andere rollen kiest?

“De reden dat ik films als Asphalt City jarenlang niet wilde doen, is dat ik zulke rollen te zwaar vond. Als een personage gedreven wordt door zelfhaat, of gevoelloos is of zich miserabel voelt… dat is nogal wat om elke dag te spelen. Andere acteurs kost het misschien minder moeite. Mij viel het de afgelopen tien jaar steeds zwaarder. Maar omdat ik me steeds beter voelde, heb ik toch ja gezegd.

“En ik weet niet of er een verband is, ik denk gewoon even hardop nu, maar het lijkt alsof zo’n nieuw perspectief er ook voor zorgt dat er nieuwe dingen op je pad komen. Ik had twee films achter elkaar in New York gedaan en voor beide films had ik nauwelijks iets betaald gekregen. Het waren films met kleine budgetten. Toen kreeg ik plotseling een cadeautje, waarvan ik niet eens wist dat ik het wilde. Op mijn 62ste!

“Dit was na de opnamen voor Asphalt City, dus ergens eind 2022. Het was een prachtig geschreven scenario voor een film, Daddio, over een gesprek tussen de passagier en de bestuurder van een taxi in New York. Zo’n gesprek dat iemands leven van richting kan doen veranderen. De dialogen in het script waren zo mooi. Plotseling kon ik niet meer wachten om aan het werk te gaan.”

Asphalt City lijkt ook iets te willen zeggen over hoe je een fatsoenlijk leven leidt. Hebt u daar zelf een antwoord op gevonden?

“Ik ben geboren in 1960 en we konden dus thuis over van alles praten. De oorlog in Vietnam was bijna helemaal op tv te volgen, anders dan latere oorlogen. Ik kon als kind niet geloven hoe dom volwassenen moesten zijn om een oorlog te voeren. Dat is nog steeds mijn meest wezenlijke gevoel over oorlog.

“Door mijn ervaringen in Irak en Oekraïne ben ik wel iets genuanceerder gaan denken. Nu vind ik het nogal arrogant om te zeggen dat het doden van een ander mens altijd verkeerd is. Ik ben de laatste maanden meerdere keren een havik genoemd omdat ik iets wil oplossen met oorlog. Omdat ik zeg dat Oekraïne zich met geweld moet blijven verzetten tegen de Russen. Ik sta daar nog steeds achter. Omdat het een criminele invasie is. Er is nu geen betere oplossing dan terugvechten. Tot die oplossing er is, moeten we Oekraïne meer wapens geven zodat ze meer vijanden kunnen doden en meer kunnen vernietigen.”

Zegt de man die elke ochtend gelukkig opstaat.

“Klopt, want dit raakt me. En gelukkig zijn is geen eendimensionaal ding. Ik ben niet achterlijk. Ik weet dat er veel meer conflicten zijn en geweld is doorgaans niet de oplossing. Maar het is véél te makkelijk om thuis te zitten en te zeggen dat wapenleveranties aan Oekraïne alleen maar het militair-industrieel complex voeden. Ja, dat doet het. En ja, een deel van dat geld zal in de verkeerde handen terechtkomen. Maar betekent dit dat we deze fucking shit moeten laten gebeuren? Ik bedoel: nu moeten we het bloeden helpen stoppen. De rest zoeken we later uit.”

Heeft het werken aan Asphalt City uw ideeën over de Amerikaanse gezondheidszorg veranderd?

“Nou nee. Ik herinner me dat ik ooit bij een grensovergang tussen de VS en Mexico stond, ergens ten zuiden van El Paso. Snikheet was het. Middenin de zomer. Wat zie ik? Een eindeloze rij Amerikaanse oorlogsveteranen, sommigen ondersteund door hun vrouw, omdat ze niet goed meer konden lopen. Weet je waarom die allemaal de grens over gingen, te voet? Omdat ze in Amerika hun medicijnen niet kunnen betalen. Vooral de Republikeinse Partij houdt ervan om met de vlag te zwaaien en te roepen dat ze zo van onze veteranen houden. Maar het is die partij die veranderingen in de gezondheidszorg tegenhoudt. Het is hun schuld.”

Is uw betrokkenheid niet genoeg reden om de politiek in te gaan? Andere acteurs hebben het voor minder gedaan.

“Daar zou ik slecht in zijn. Ik ben best introvert. Op de rode loper in Cannes denk ik bij mezelf: ‘Laat het alsjeblieft voorbij zijn’. Ik weet dat het erbij hoort, maar ik hou er niet van. Toen de Ierse dichter Brendan Behan ooit werd gevraagd of hij de politiek in wilde, zei hij: ‘Ik zou nooit de politiek in kunnen gaan want ik heb maar één gezicht.’”

Met al die onrust en crises aan de gang. Als u ’s avonds naar bed gaat, lukt het dan om rust te vinden? Waar denkt u dan aan?

“Oh, ik heb genoeg fijne plekken waar ik in gedachten naar toe kan gaan. Ik hou van mijn houtsnijwerk. En ik hou van een beetje wodka-tonic.”

Lees ook:

De recensie van Asphalt City: een energieke, schurende tocht langs New Yorks verschoppelingen

Dit impressionistische drama neemt je onverbiddelijk op sleeptouw tijdens de eerste weken van Ollie Cross, een geneeskundestudent die praktijkervaring opdoet in een ziekenauto.

Vijf Republikeinen vroegen Trump om gratie in aanloop naar bestorming Capitool

Vijf Republikeinen uit het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden vroegen toenmalig president Donald Trump om gratie vanwege hun rol bij het plan om de verkiezingsresultaten van 2020 te veranderen. Dat werd donderdag duidelijk tijdens een publieke hoorzitting van de parlementaire commissie die de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 onderzoekt. Sean Penn woonde die bij.