Recensie ‘Los delincuentes’: is de 649.800 dollar van een bankroof de prijs van vrijheid, of toch niet?

Op de calculator van de bank waar hij werkt rekent Morán het nog eens rustig na: 12.996 dollar per jaar, maal 25 jaar, maal twee, dat maakt 649.800 dollar. Niet veel later loopt hij met een tas met exact dat bedrag, plus wat Argentijnse peso’s, de kluis van de bank uit, op weg naar de vrijheid.

Het plan is simpel, legt hij zijn collega Román die avond uit, terwijl ze staand aan een barretje tegenover elkaar een hapje eten naar binnen werken. Morán zal zich aangeven en de minimale straf voor zijn diefstal uitzitten, en ondertussen moet Román het geld verborgen houden. Román hapt toe, en zo worden deze twee mannen de ‘delincuentes’ uit de titel van Rodrigo Moreno’s vijfde speelfilm.

Het bedrag dat Morán (Daniel Elías) uitrekent en meeneemt, is exact wat hij en Román (Esteban Bigliardi) samen zouden verdienen als ze de 25 jaar tot aan hun pensioen bij de bank zouden volmaken. Zijn redenering is verraderlijk simpel: liever een paar jaar in de gevangenis, dan nog 25 jaar de alledaagse opsluiting van een kantoorbaan. Román heeft er niets tegenin te brengen.

Voordat Morán zijn slag slaat in wat – qua buit en in de verbeelding ervan – de meest bescheiden bankroof van de filmgeschiedenis moet zijn, opent Moreno Los delincuentes met een scène waarin een oudere dame een cheque wil innen, maar die wordt geweigerd omdat haar handtekening te veel lijkt op – zelfs identitiek is aan – een andere handtekening in de bestanden van de bank. Dat moet eerst uitgebreid onderzocht worden. “Het komt wel vaker voor hoor,” stelt een bankmedewerker de klant gerust. “Sommige mensen hebben zelfs identitieke levens.”

Die cliënt wordt overigens gespeeld door Adriana Aizemberg, in Argentinië een gevierd actrice, en de moeder van regisseur Rodrigo Moreno, zoon van twee beroemde acteurs. Als filmmaker kwam hij in de late jaren negentig op binnen een golfje van talentvolle makers, dat bekend is komen te staan als de Nuevo Cine Argentino.

Op hete kolen

De scène met Aizemberg lijkt een droogkomische manier om de bank als locatie en de collega’s van Morán en Román te introduceren. En een knipoog naar hoe inwisselbaar een leven als kantoorslaaf inderdaad kan zijn. Maar evengoed is het een vooruitwijzing naar een van de spelletjes die Moreno wat later in zijn film zal spelen. Als Moráns plan eenmaal in werking is, spiegelt de film de ervaringen van de twee mannen aan elkaar – de een in de gevangenis; de ander op vrije voeten, maar op hete kolen, met gestolen geld in zijn kledingkast en de hete adem van een onderzoeker in zijn nek. Moreno benadrukt hun gezamenlijk lot doordat Moráns cellenblok dezelfde indeling heeft als de werkplekken van de bank, en doordat de crimineel die in de gevangenis de macht heeft wordt gespeeld door dezelfde acteur als de chef van de bank. Identieke mensen.

Zo heeft het vrijwel onklassificeerbare Los delincuentes gedurende zijn speeltijd van dik drie uur nog veel meer verrassingen in petto. Wat te denken van de twee zussen genaamd Norma (Margarita Molfino) en Morna (Cecilia Rainero) waar Marón en Román los van elkaar kennis mee maken in een dorpje ver buiten Buenos Aires? Om de anagrammenpret compleet te maken loopt er ook nog een filmmaker genaamd Ramón rond, en om het over de top te duwen zoomt Moreno nog even in op een Amerikaanse comic rond superheld Namor.

Drie uur op het puntje van je stoel

Zoals Morán en Román zoeken naar bevrijding van de eentonigheid van hun bestaan, lijkt Moreno te willen ontsnappen uit elk mogelijk kader waarin zijn film gevangen kan worden. Los delincuentes is achtereenvolgens een misdaadfilm waar alle spanning uit wegsijpelt, een roadmovie die direct bij de eerste tussenstop blijft plakken, een western zonder cowboys, een zomerse romance die nooit ontvlamt.

Telkens weer toont Moreno de wetten van het betreffende genre donders goed te kennen, voor hij zich eraan onttrekt en een andere kant op zwenkt. Zo houdt Los delincuentes je drie uur op het puntje van je stoel, zonder dat er in de plot van de film al te veel gebeurt. De spanning zit hier niet in het verhaal, maar in de onvoorspelbare manier waarop het wordt verteld.