Geen woorden maar data: waarom Ajax zijn meerdere moet erkennen in Feyenoord

Na een ronduit dominante positie in de afgelopen vier seizoenen heeft Ajax de hegemonie in eigen land zichtbaar verloren. Feyenoord lijkt niet meer in te halen: een geschikt moment om te kijken waar de kloof met de Rotterdammers precies is ontstaan. Drie zaken vallen daarbij op.

1. Herkenbare speelstijl

Natuurlijk, de succesploeg die in 2018-19 vriend en vijand verraste op het Europese toneel leunde op het bijzondere individuele talent van spelers als Hakim Ziyech, Dusan Tadic, Frenkie de Jong en Matthijs de Ligt. Maar dat Ajax zijn financiële dwergstatus tussen de puissant rijke clubs in de Champions League wist te ontgroeien, was ook te danken aan een collectieve identiteit op tactisch vlak. Ajax zette als één geolied geheel druk op de vijandelijke helft en wist zo de vermogendste tegenstanders te overrompelen.

Inmiddels is de balans tussen talent en tactiek bij Ajax volledig uitgeslagen naar talent. De pressing van de Amsterdammers is bij lange na niet zo effectief als ze was onder leiding van Erik ten Hag, terwijl de ploeg in aanvallend opzicht steeds moeilijker de bal op gunstige plekken krijgt via een soepele spelopbouw.

Dit maakt het des te pijnlijker dat de som der delen bij Feyenoord groter dan het geheel lijkt. De ploeg van Arne Slot is bijzonder effectief geworden in het druk zetten en doet zonder bal denken aan het Ajax van Ten Hag. Trek een straal van 40 meter om het vijandelijk doel en je ziet dat Feyenoord gemiddeld 12,5 keer de bal verovert in deze gevaarlijke zone – liefst 20 procent vaker dan de Amsterdammers dat doen.

Niet alleen qua kwantiteit van de balveroveringen is de pressing van Feyenoord beter dan die van Ajax. Ook zijn de Rotterdammers aanzienlijk dodelijker in de daaropvolgende tegenaanvallen.

De 0-1 van Feyenoord in de Johan Cruijff Arena was alweer de elfde goal die de Rotterdammers dit eredivisieseizoen maakten na een balverovering binnen 40 meter van het vijandelijk doel. Op dat vlak loopt Feyenoord liefst zes doelpunten voor op de concurrent uit Amsterdam.

2. Aankoopbeleid

Zowel Ajax als Feyenoord had afgelopen zomer een halve selectie te renoveren. Met het grote verschil dat Ajax door de lucratieve verkoop van Antony, Lisandro Martínez (beiden Manchester United) en Sébastien Haller (Borussia Dortmund) aanzienlijk meer geld te besteden had voor vervangers. Sterker, Ajax gaf dit seizoen liefst drie keer zoveel aan transfersommen uit als Feyenoord.

In de Klassieker werd nogmaals onderstreept dat Ajax desondanks een vrij desastreuze transferzomer achter de rug heeft. De drie meest onzekere plekken in de basiself tegen Feyenoord werden bezet door zomeraankopen die niet gebracht hebben waarop was gehoopt, terwijl de vorm en impact van recordaankoop Steven Bergwijn nog altijd niet van het sterrenniveau zijn dat je voor die prijs meent binnen te halen. Doelman Gerónimo Rulli is momenteel de enige nieuwe aankoop in de vaste basiself die boven alle twijfels verheven lijkt.

Bij de zes nieuwelingen van Feyenoord die aan de aftrap van de Klassieker stonden, is juist een tegenoverstelde trend zichtbaar. Veel van de aankopen die de Rotterdammers deze zomer deden, met een flink kleiner budget, overtreffen de verwachtingen.

Als we kijken naar de sterke statistische profielen die Dávid Hancko (Sparta Praag), Mats Wieffer (Excelsior), Sebastian Szymanski (Dinamo Moskou) en Santiago Giménez (Cruz Azul) bezaten bij hun vorige clubs, lijkt het gebruik van geavanceerde data-analyse in het voorheen ouderwetse transferbeleid in Rotterdam te zijn toegetreden. Een wisselspeler van Tottenham Hotspur tot duurste speler in de clubhistorie maken, suggereert dat analytisch verantwoorde keuzes in Amsterdam niet per se prioriteit hadden afgelopen transferzomer.

3. Wisselen met impact

Dit seizoen is het al vaak gegaan over de late treffers van Feyenoord. Maar de waardevolle doelpunten van de Rotterdammers in de slotfases maken deel uit van een breder verhaal. De ploeg van Slot is aantoonbaar goed geworden in het aanpassen van het wedstrijdplan. Liefst 22 punten pakte Feyenoord dit seizoen in de eredivisie of Europa League door doelpunten na de 60ste minuut.

Waar Ajax sinds het ontslag van Alfred Schreuder vastigheid in de opstelling tot kernvoorwaarde heeft gemaakt, omarmt Feyenoord juist het concurrentiebeleid. Dat de drie posities in de voorhoede geen vaste invulling hebben, leidt dit seizoen tot prima prestaties van de wisselspelers die dicht tegen een basisplek aan zitten.

In de Klassieker was daarnaast de tactische flexibiliteit van Feyenoord te zien. Na rust paste Slot de rol van Geertruida in de spelopbouw aan en kreeg Kökcü meer vrijheid om zich achter de Amsterdamse middenlinie aan te bieden. Deze twee verschuivingen op detailniveau kantelden het spelbeeld volledig en lijken de titelrace een beslissende wending te hebben gegeven.