Het aantal 55-plussers dat een cursus of opleiding volgt daalt. Al jaren. Hoe komt dat?
De arbeidsmarkt is erg krap en we werken langer door. Dan blijven we ook langer leren, kun je denken. Toch daalt de scholing onder oudere werknemers al sinds 2016.
Er gaat iets niet helemaal goed. Terwijl de overheid blijft benadrukken hoe belangrijk het is om een leven lang te blijven leren, doen steeds minder mensen dat. Met name 55-plussers. Dat meldt het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (Roa), dat ieder jaar de AOW-monitor publiceert; een onderzoek naar de gevolgen van de verhoging van de AOW-leeftijd.
Even de cijfers. In 2016 volgde 15,8 procent van de 56- tot 60-jarigen een cursus of opleiding, in 2020 was dat nog 13,7 procent. Onder 61- tot 65-jarigen ging het om een daling van 12,4 naar 11,4 procent, laten de onderzoekers weten.
Dat oudere werknemers zich steeds minder laten bijspijkeren, komt doordat werkgevers minder vaak bereid zijn om daarvoor te betalen, zegt Raymond Montizaan, hoofddocent bij Roa en Maastricht University. Waarom? “Werkgevers denken toch vooral aan de winst op de korte termijn, ze zitten op de centen”, zegt hij.
Investeren moet je leren
Investeren in mensen door trainingen en cursussen aan te bieden vergt juist langetermijndenken. Dat kost geld en tijd, gaat hij verder. “En door de krappe arbeidsmarkt vinden veel bedrijven, vooral de wat kleinere, het vervelend als een medewerker er een dag niet is om een cursus te volgen. Iedereen is nu nodig op de werkvloer.”
Wat ook meespeelt is dat de arbeidsmarkt steeds flexibeler is geworden. “Werkgevers zijn bang dat als ze een flexibele kracht een cursus aanbieden, diegene na afloop bij een ander bedrijf aan de slag gaat”, duidt hij de onderzoeksresultaten.
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg University, vindt de uitkomst verrassend. “Waarom zouden werkgevers aan deze groep nog minder scholing aanbieden dan ze al deden? Je moet blijven investeren in de scholing van je mensen”, zegt hij.
Oude denkpatronen
Hij weet wel dat het ‘vroeger’ anders was, maar verwachtte inmiddels een ommekeer in het denken. “In het verleden hadden werkgevers geen focus op de oudere werknemers. Ze gingen investeren in de jonge mensen, de toppers binnen het bedrijf”, zegt hij.
Bovendien waren mensen tegen hun pensioenleeftijd er zelf ook van overtuigd dat nieuwe dingen leren niet meer zo nodig was, weet hij. “Ergens klopt dat ook wel”, haakt Montizaan aan. “De animo om te trainen is onder ouderen minder groot, maar dat komt ook omdat ze al veel kennis hebben opgedaan.”
Toch: we werken wel langer door. Er zijn overal personeelstekorten en ouderen blijven langer vitaal en leven daardoor langer . “Je zou dus juist verwachten dat de deelname aan scholing tot het pensioen zou zijn toegenomen”, zegt Wilthagen.
Dat is ook wat werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland stimuleren. “We trekken hard aan het realiseren van een leercultuur bij werkgevers én werknemers. Dat is een traject van jaren”, zegt een woordvoerder.
Informele scholing ook belangrijk
Dat het nog niet wil vlotten noemt Wilthagen slecht nieuws, dat hij maar moeilijk kan duiden. “Het enige wat ik kan bedenken is dat in het onderzoek alleen formele scholing is meegenomen. Denk aan opleidingen, trainingen en cursussen”, zegt hij. Volgens Montizaan is dat inderdaad het geval.
Wilthagen: “Uit eerder onderzoek is gebleken dat veel oudere werknemers daar niet op zitten te wachten, zij staan meer open voor informele scholing. Dat een collega kort iets uitlegt over de werking van een nieuw softwareprogramma bijvoorbeeld.” Datzelfde merken ook VNO-NCW en MKB-Nederland op.
Montizaan relativeert dat weer. “We zien dat werkgevers die veel formele scholing aanbieden ook veel informele scholing aanbieden. Ik verwacht dus niet dat de resultaten heel anders zouden uitpakken als we ook informele scholing hadden meegenomen in het onderzoek.”
VNO-NCW en MKB-Nederland noemen het een uitdaging om de dalende scholingsdeelname te keren. Maar ze zijn hoopvol. “Met een steeds ouder wordende beroepsbevolking zal de ruimte voor een tweede of derde carrière toenemen. Daardoor verwachten we dat deze trend in de toekomst zal veranderen”, zegt een woordvoerder van de werkgeversorganisaties.
Lees ook:
Vanaf 17 maart kun je weer trainingen voor biertappen of wandelen aanvragen.
Het is vanaf vrijdag 17 maart weer mogelijk om Stap-budget aan te vragen, meldt uitvoeringsinstantie UWV. Het was de bedoeling dat het budget afgelopen dinsdag weer beschikbaar was, maar het onlineloket was onbereikbaar.