EU akkoord over inkoop munitie voor Oekraïne

De Europese Unie gaat Oekraïne snel aan munitie van verschillend kaliber helpen en eventueel aan raketten. Binnen twaalf maanden moet Oekraïne 1 miljoen artilleriegranaten van 155 millimeter krijgen, granaten voor gebruik in zwaar geschut. EU-landen gaan daartoe voor het eerst gezamenlijk munitie inkopen.

De ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken gingen maandag in Brussel akkoord met een voorstel van EU-buitenlandchef Josep Borrell. Brussel zal 1 miljard euro vrijmaken om lidstaten te compenseren die snel uit eigen voorraad munitie leveren en nog eens 1 miljard om landen te stimuleren gezamenlijk grote orders te plaatsen bij de industrie. Onderdeel van het plan is ook om de capaciteit van de Europese wapenindustrie op de langere termijn te vergroten.

Lees ook EU-buitenlandchef wil 2 miljard voor wapens: ‘We moeten een oorlogsmentaliteit hebben’

In de uitputtingsoorlog worden elke dag duizenden schoten gelost, waardoor er in Oekraïne een nijpend tekort is aan munitie. Over de noodzaak en de logica om Kyiv ook hiermee te helpen was men het in Brussel snel eens. Maar in de praktijk bleek dat nog niet zo eenvoudig.

Zo lag de vraag op tafel wie de munitie gaat kopen. Gaat de EU de gezamenlijke inkoop organiseren via het Europese Defensie Agentschap, dat wordt geleid door EU-Buitenlandchef Josep Borrell? In de pandemie kocht de EU immers ook gezamenlijk vaccins in om snel grote hoeveelheden tegen een gunstige prijs te bemachtigen. Maar méér Brusselse macht op defensiegebied ligt gevoelig. Een andere optie is dat landen onderling inkoopcombinaties vormen.

Langlopende contracten

In de praktijk zullen nu beide wegen bewandeld worden. Zo heeft Duitsland meerjarige contracten met de defensie-industrie open gesteld voor andere landen. Denemarken en Nederland willen daar in principe bij aansluiten. Zeventien lidstaten en Noorwegen besloten daarnaast samen in te kopen via het Defensieagentschap. Het is voor het eerst dat EU-landen samen munitie inkopen. Gezamenlijke inkoop betekent dat er schaalvoordelen behaald kunnen worden.

„Het is bittere noodzaak”, zei minister Kajsa Ollongren (Defensie, D66). „Oekraïne heeft de munitie hard nodig. De oorlog is nog volop gaande. Zonder Europese steun kan Oekraïne deze oorlog niet winnen.”

Nóg een lastige kwestie: een aantal landen, zoals Frankrijk, stond erop dat de orders naar Europese bedrijven gaan. Maar dat zou de aanschaf kunnen vertragen. Een andere groep landen, waaronder Nederland, vond snelheid belangrijker dan herkomst. De gezamenlijke aankoop via het Brusselse agentschap, zo is nu afgesproken, zal in eerste instantie in de EU of Noorwegen geregeld worden.

Landen die munitie leveren aan Oekraïne krijgen 50 tot 60 procent van de kosten vergoed door de EU. Het geld voor de munitie komt uit de Europese Vredesfaciliteit. Dat is een fonds dat buiten de begroting van de EU staat omdat de Europese Verdragen wapenleveranties verbieden. Als er 2 miljard euro ingezet wordt voor de aankoop van munitie is het fonds eind dit jaar leeg. De landen moeten dan besluiten over een aanvulling.