‘Moeder Rusland’: de vrouw die verantwoordelijk is voor de deportatie van duizenden Oekraïense kinderen

Het Internationaal Strafhof (ICC) mag dan een arrestatiebevel hebben uitgevaardigd tegen Maria Lvova-Belova, de Russische kinderombudsvrouw, in eigen land straalt ze zo veel liefde en kracht uit dat ze door de media ook wel ‘Moeder Rusland’ wordt genoemd.

Het is wel een toepasselijke naam. Toen president Poetin in 2021 bij haar benoeming tot kinderombudsvrouw naar haar gezinssituatie informeerde, antwoordde Lvova-Belova trots dat ze liefst 22 kinderen had: vijf eigen kinderen, vier adoptiekinderen en dan nog dertien kinderen over wie zij en haar man de voogdij hadden. Later zou ze nog een kind adopteren, een gezinsuitbreiding die haar in aanvaring bracht met het ICC.

Als meisje droomde Lvova-Belova er al van veel kinderen te krijgen, vertelde ze ooit in een interview. Toen ze later op zoek ging naar een partner, liet ze mannen die minder dan drie kinderen wilden hebben naar eigen zeggen onmiddellijk vallen. Uiteindelijk trouwde ze op 19-jarige leeftijd Pavel Kogeljman, een computerprogrammeur uit Penza die zich later tot priester in de Russisch-orthodoxe kerk liet wijden. (Lvova-Belova: ‘Ik hoefde alleen wat korte rokjes weg te gooien’). Ook hij was vastbesloten zijn land en kerk te zegenen met een groot gezin.

Weeskinderen

Samen met haar man en een vriendin, Anna Koeznetsova, begon Lvova-Belova in 2008 een charitatieve organisatie die zich inzette voor weeskinderen. ‘Ik vind het verkeerd om je leven alleen maar te wijden aan je eigen kinderen’, citeert de onafhankelijke site Vjorstka haar. ‘Een vrouw moet ook andere taken hebben.’ Het werd het startpunt voor haar politieke carrière.

Tussen Lvova-Belova en Koeznetsova ontwikkelde zich al snel een ‘wat kinderachtige wedstrijd’, vertelde de directeur van een andere maatschappelijke organisatie uit Penza aan Vjorstka: ‘Wie krijgt de meeste kinderen, wie is het vroomst en wie ziet de president het vaakst?’

Op politiek gebied won Koeznetsova het: zij werd in 2016 benoemd als kinderombudsvrouw. Maar ook Lvova-Belova bouwde haar reputatie op met een aantal nieuwe lokale projecten voor geestelijk gehandicapte kinderen, waarvoor ze ook in Moskou geld wist los te peuteren. Tegelijkertijd klom ze pijlsnel op binnen Verenigd Rusland, de politieke partij van Poetin. Ze belandde zelfs in de Federatieraad, de Russische Senaat.

Afkeer van abortussen

Toen Koeznetsova in 2021 aftrad, vroeg het Kremlin Lvova-Belova als opvolger. Dat had ze volgens Vjorstka voor een belangrijk deel te danken aan de steun van de Russisch-orthodoxe kerk. Die zag haar als de beste kandidaat vanwege haar ultranationalistische opvattingen en haar afkeer van abortussen.

Nadat Poetin vorig jaar februari de oorlog tegen Oekraïne lanceerde, werd de nu 38-jarige Lvova-Belova het gezicht van de omstreden deportatie van Oekraïense kinderen uit de door het Russische leger bezette gebieden. Al in de eerste dagen van de invasie begon zij met de ‘evacuatie’ van kinderen uit het oorlogsgebied, inclusief weeskinderen. Die moesten worden opgenomen door Russische gezinnen.

Om het goede voorbeeld te geven ‘adopteerde’ ze zelf een Oekraïense jongen uit Marioepol, die door zijn pleegouders in de steek zou zijn gelaten in de (door Russische troepen verwoeste) stad. ‘Nu weet ik wat het is om een moeder te zijn van een kind uit Marioepol’, zei ze in een gesprek met president Poetin. ‘Dankzij u!’ Op zijn beurt vertelde de jongen, Filipp, tegenover de Russische televisie dat hij ‘nog nooit iemand had ontmoet die zoveel liefde voor hem had’.

‘Zomerkampen’

Die adoptie en haar rol als coördinator van de deportatie van duizenden Oekraïense kinderen, niet alleen weeskinderen, zijn haar op het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof komen te staan. Lvova-Belova zelf zegt dat het haar er slechts om gaat kinderen te redden uit gevaarlijk gebied.

Volgens mensenrechtenorganisaties worden ook kinderen van ouders in de door het Russische leger bezette gebieden naar ‘zomerkampen’ in Rusland gestuurd, en soms zelfs vastgehouden. Daar worden zij bestookt met Russische propaganda.

Maar Lvova-Belova ontkent dat er sprake is van een indoctrinatiecampagne. Volgens haar is het een natuurlijk proces. ‘In het begin spraken ze negatief over Poetin, zeiden ze allerlei nare dingen en riepen ze ‘Leve Oekraïne!’, zei ze tegenover Russische media. ‘Dus ja, in het begin is er een negatieve houding, maar later slaat dat om in liefde voor Rusland.’

Als voorbeeld wees ze begin dit jaar op een Oekraïens meisje uit Donetsk die in een programma op de Russische militaire zender Zvezda TV optrad. ‘Nastja uit Donetsk is een van de kinderen voor wie we pleegouders hebben gevonden. Nu heeft ze een grote familie en een katje. Daarvan heeft ze altijd gedroomd.’