Boris Johnsons gok pakt goed uit: alles is open in Engeland, en het werkt

Een Zuid-Afrikaans echtpaar poseert om beurten voor het bronzen standbeeld van Mahatma Gandhi op Parliament Square. Tijdens hun bezoek aan het Verenigd Koninkrijk willen ze op de foto met het afgietsel van de Indiase vrijheidsstrijder, die een flink deel van zijn leven doorbracht in hun woonplaats Durban. Glunderend bekijken ze het resultaat op hun telefoon. Hun vakantie in Londen kan al niet meer stuk.

“Ons land zat lang in lockdown,” geven ze aan. “Het duurde een eeuwigheid voordat we onze visums kregen.” Met de Big Ben en het paleis van Westminster op de achtergrond krijgen ze een glimlach niet van hun gezicht geveegd. Alleen het weinig open karakter van de Engelsen kan hen moeilijk bekoren. “Niemand maakt een praatje met je. Maar verder voelt dit als het paradijs. Alles kan.”

De dertigers, nazaten van Indiase immigranten, plukken de vruchten van een gok van premier Boris Johnson. Wijzend op cijfers van wetenschappers uit Zuid-Afrika, waar de uiterst besmettelijke omikronvariant in november als eerste de kop op stak, besloot hij de epidemie zonder rigoureuze maatregelen ‘uit te zingen’. De mutatie mocht zich razendsnel verspreiden, het relatief milde ziektebeeld ervan gaf reden tot optimisme.

Feestend het nieuwe jaar in

Johnson was meer pragmatisch dan dapper. Zijn aanzien binnen de regeringspartij bereikte na een opeenstapeling van schandalen een dieptepunt. Tegenstanders van lockdowns in zijn fractie waarschuwden hem: als het land op slot zou gaan, kon hij zijn koffers pakken. Terwijl Wales, Schotland en Noord-Ierland – net als Nederland – het openbare leven (deels) stillegden, konden de Engelsen feestvierend het nieuwe jaar begroeten.

Critici beschuldigden Johnson van populisme, maar de cijfers geven hem inmiddels gelijk. Na een verontrustende piek in het aantal besmettingen, nemen de positieve gevallen in hoog tempo af. Vorige week lagen die op 824.602, een daling van 32,8 procent in vergelijking met de zeven dagen ervoor. Op 13 januari verbleven 19539 mensen in het ziekenhuis met corona. 777 patiënten lagen aan de beademing.

Gezondheidsdienst NHS sprak van een zorgelijke situatie, maar weigerde het woord ‘crisis’ in de mond te nemen, ook al steeg het aantal sterfgevallen (1843) in de tweede week van januari flink (+45 procent). De kroegen bleven open, stadions hoefden niemand te weren, in winkels veranderde niets en zelfs evenementen als het WK Darts, gezien als een brandhaard, gingen gewoon door.

Boosters

Johnson probeerde het gevaar voor de volksgezondheid tot een minimum te beperken door in december boosters voor vrijwel iedereen beschikbaar te stellen. De derde dosis van het vaccin moest voldoende bescherming geven om de pandemie onder controle te houden. Het publiek werd dringend verzocht verantwoordelijkheid te nemen. Wie aan wilde schuiven bij zijn familie tijdens de kerst, moest zich vooraf laten testen.

Aan deze oproep werd massaal gehoor gegeven. De postzakken van de Royal Mail puilen uit met de gratis verstrekte dozen met sneltesten. Apothekers raken hun voorraad vaak binnen een uur kwijt. Wie positief test, moet een week in quarantaine. Aan deze aanpak kleeft een keerzijde. De omikronvariant verspreidt zich zo vlug, dat talloze sectoren kampen met grote personeelstekorten.

Deze klap komt bij ziekenhuizen snoeihard aan. Recepties nemen de telefoon nauwelijks op. Zieken staan soms urenlang op een stretcher in de gang geparkeerd, voordat ze een dokter zien. Mensen met hartklachten en vermeende herseninfarcten wordt gevraagd zich per taxi naar de eerste hulp te laten brengen. De overgebleven chauffeurs van de ambulances kunnen in hun eentje de drukte niet aan.

Voorzichtigheid

De coulante houding lijkt invloed te hebben op het gedrag van de Engelsen. Op Boxing Day zat het London Stadium tot verbazing van velen lang niet vol. Geen uitval van het openbaar vervoer, maar voorzichtigheid speelde hierbij een hoofdrol. Voetbalfans wilden het risico niet nemen om besmet te raken in de metro of op de tribunes. En dat terwijl ruim 82 procent van de bevolking tweemaal is ingeënt. 36,3 miljoen Britten zijn geboosterd.

Het geslaagde waagstuk van Johnson krijgt een vervolg. Op 26 januari verdwijnen vrijwel zeker de laatste restricties. De verplichting van het dragen van mondkapjes verdwijnt. Testen bij terugkeer uit het buitenland hoeft niet meer, mits je drie keer bent geprikt. Engeland gaat als het aan de regering ligt nooit meer op slot. ‘Leren leven met het virus’, zoals het kabinet aangeeft, wordt beleid.

Toeristen als het echtpaar uit de Zuid-Afrikaanse provincie KwaZulu-Natal wrijven in de ogen van verbazing. De aanblik van uitpuilende pubs rond Westminster, volgepakte dubbeldekkers, kinderen in uniform op weg naar school en zingende sportliefhebbers in het metrostation voelt voor hen als een droom. Dat Johnson, in het nauw gedreven, gokte, deert hen niet. “Dit gelooft niemand thuis.”