CBS gaat stoppen met begrippen ‘westers’ en ‘niet-westers’

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal de begrippen ‘westers’ en ‘niet-westers’ niet lang meer gebruiken. „De uitgang is in zicht”, zegt een woordvoerder. De afschaffing zal volgens hem geen jaren meer duren.

Een van de overwegingen hierbij is een aanstaand beleidsadvies door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat in handen is van NRC. Daarin wordt de overheid opgeroepen Nederlanders niet langer in te delen in mensen met een westerse en niet-westerse migratie-achtergrond. Volgens de WRR is het onderscheid niet wetenschappelijk onderbouwd en roept het „negatieve associaties” op.

De discussie over westers en niet-westers is actueel nu er ophef is ontstaan op de Universiteit Utrecht over deelname aan de Barometer Culturele Diversiteit van het CBS. Daarmee wil de universiteit de diversiteit onder medewerkers in kaart brengen. Ze worden ingedeeld in Nederlandse, westerse en niet-westerse migratieachtergrond.

Dat stuit op verzet van sommige medewerkers. Zij stellen dat hiermee een discutabel onderscheid in stand wordt gehouden. Ook op andere deelnemende universiteiten is er onvrede over. „Het gebruik van termen als westers en niet-westers kan je niet anders dan betitelen als kolonialistisch”, zegt bijvoorbeeld Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden.

De WRR geeft de protesterende universiteitsmedewerkers gelijk. „Het zet die groep migranten apart als ‘niet van hier’. De tweedeling ‘westers en niet-westers’ is daarmee ook een rangschikking in plaats van een neutrale nevenschikking. Dat speelt in het bijzonder bij de tweede generatie, die in Nederland is geboren en getogen, maar toch als niet-westers wordt gelabeld”, schrijft de WRR. De rangschikking heeft ook „een koloniale connotatie” aldus het rapport. „Tot de westerse herkomstlanden rekent het CBS vooral de landen met een overwegend Europese bevolking.” Daarop gelden enkele opmerkelijke uitzonderingen, zoals Japan en Indonesië. Volgens de WRR is de tweedeling door toenemende verscheidenheid onder migranten ook steeds minder informatief. „Kenniswerkers uit India, studenten uit de Antillen en asielzoekers uit Eritrea vallen allemaal onder niet-westers, terwijl de – in veel opzichten vergelijkbare – kenniswerkers uit Japan, studenten uit Indonesië en asielzoekers uit Tsjetsjenië onder westers vallen.”

Lees ook Ophef over diversiteitsproject dat kansengelijkheid op de arbeidsmarkt moet vergroten

Als centrale leverancier van data voor grootschalig onderzoek is het CBS de belangrijkste bron van de termen westers en niet-westers. Volgens een woordvoerder is het statistiekbureau zich bewust van de „discussie in de samenleving en onder wetenschappers”. Het zijn volgens hem nu „vooral nog de praktische consequenties” die het afscheid nemen van de termen bemoeilijken. Dit zou grote aanpassingen vergen in de datasystemen.

Eerder advies

Volgens de WRR kan het wel nuttig zijn mensen naar herkomst in te delen. „Zo is het bij diabetes-onderzoek zinvol herkomstgroepen te bekijken waar veel diabetes voorkomt, zoals inwoners met een Turkse of Amerikaanse achtergrond.”

Als alternatief voor westers en niet-westers is het volgens de WRR beter groepen te vergelijken met de hele Nederlandse bevolking. Specifieke migrantengroepen vergelijken me alle inwoners met een migratieachtergrond is ook een optie.

Vijf jaar geleden stelde de WRR ook al eens voor om westers en niet-westers af te schaffen, tegelijk met ‘allochtoon’ versus ‘autochtoon’. „Dat laatste werd destijds breed opgevolgd”, zegt WRR-raadslid Mark Bovens. „Onze oproep over westers en niet-westers raakte ondergesneeuwd. Vandaar deze herhaalde oproep.” Het WRR-advies verschijnt waarschijnlijk tegen de zomer.