Showcolade zegt niets over ons; Waterman wél
Soms neemt de Nederlandse Publieke Omroep een onbegrijpelijke afslag naar amusement zonder meerwaarde. Heeft u Showcolade gezien, met 900.000 andere kijkers? Primetime zondagavond, op informatiezender NPO 1 bij omroep Max. BN’ers moeten raden of een rubber laars, vogelhuisje of gieter van chocolade is gemaakt, en een hap nemen om het te checken.
Daar gaat na bezuinigingen op Andere Tijden, Tegenlicht en Argos dan ons belastinggeld naartoe; naar die verkeerde beet in rubber of hout. Het format is niet eens origineel, maar een remake van het Japanse Sokkuri Sweets. Alleen de kunst van het chocolade maken heeft nog enige relevantie. Conclusie: dit hoort thuis bij RTL.
Sproeischaamte
Wie daarentegen weer de spijker op zijn kop slaat in urgentie is Geertjan Lassche (Frontberichten) met zijn vierdelige serie Waterman. In de intro van presentator Menno Bentveld (Vroege vogels) bij zijn verleidelijke duik in zee voel je al de vriendelijkheid én verraderlijkheid van het water. We kunnen niet zonder, en niet altijd met.
Eeuwenlang vervolmaakte Nederland de waterafvoer – binnen vijf dagen komt een regenbui via rechte sloten, beken en rivieren in zee. Maar de laatste droge zomers maakten duidelijk dat de strijd is verlegd. In mijn tuin had ik zelfs last van sproeischaamte vanwege de waterverspilling. Nederland heeft dorst, en moet het water zo lang mogelijk zien te behouden.
Terwijl ik hannes met regentonnen, sproeien de boeren met steeds grotere pompen, bleek uit de aflevering over Brabant vorige week. Een bedrijf haalt voor een boer 50.000 liter per uur aan grondwater uit de bodem; dan zakt het grondwaterpeil wel. Waterschappen laten de ene beek droogvallen om de andere te behouden en zo liggen de dode vissen in de droge bedding. Akkerbouwer Sel Brouwer staat er toevallig naast. “Vroeger leerden we op school dat de wereld een keer vergaat. Daar leg ik me gewoon bij neer.” Voor dat watertekort moet de volgende generatie maar een oplossing zien te vinden, zei hij nog.
Tja, je kunt boeren niet de schuld geven van politiek afgedwongen schaalvergroting, maar de strijd om elke druppel water wordt wel schrijnend van die onverschilligheid.
Een oplossing in identiteit
Op het Zeeuwse Schouwen-Duiveland bleek het sproeien nog complexer, bleek in aflevering twee, zondag. Op dat eiland is er geen zoetwateraanvoer van rivieren en het grondwater is zout. De appels van fruitteler Senny Capelle verbranden, ondanks de tien vrachtwagens water die hij dagelijks laat aanrukken. Moet hij niet vertrekken uiteindelijk?
Aan de oppervlakte toont Bentveld het getouwtrek om water. Wanneer wordt het vechten tegen natuurlijke processen erger dan meebewegen en overstappen op andere gewassen (zeewier oogsten) of desnoods op andere grond? In de diepte toont hij ook de Nederlandse volksaard: het water als omstandigheid accepteren doen we niet gauw. Wij Nederlanders zíjn ‘waterman’, we ontlenen onze identiteit aan het water. Kinderen leren hier zwemmen en schaatsen. Onze macht waarmee we al eeuwen het water beheersen, maakt ons trots. Deze boeren vertrekken niet, net zo min als Amsterdammers hun huizen verlaten wanneer de zee verder stijgt.
Misschien ligt in die identiteit ook de oplossing, denk ik: als we net zo trots worden op toekomstige technieken voor waterbehoud, zijn wij met recht nog steeds waterman.
Vijf keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.
NB: In een eerdere versie van dit artikel stond geschreven dat boeren 50.000 kuub per week over hun land sproeien. Dat is niet correct, en moet 50.000 liter zijn. Dit is aangepast.